Zatrucie pokarmowe – objawy i sposoby leczenia. Ile trwa zatrucie pokarmowe? Co wówczas jeść?

Zatrucie pokarmowe to nic innego jak wynik nieprawidłowości funkcjonowania układu trawiennego, w konsekwencji spożycia pokarmu zanieczyszczonego chorobotwórczymi drobnoustrojami lub ich toksynami. Przyczyny zakażenia pokarmowego mogą być różne. Najczęstsze z nich to:

• spożycie żywności, która była nieprawidłowo przechowywana w sklepie, domu, w pracy itp., w wyniku czego, doszło do rozwoju szkodliwych drobnoustrojów,
• spożycie owoców, warzyw, dżemu, pieczywa lub innych produktów zapleśniałych, od których zanieczyszczona pleśnią część została odkrojona (niestety pleśń zanieczyszcza cały produkt, dlatego nie wolno odkrajać nadpsutego kawałka i spożywać nieuszkodzonego),
• spożycie resztek obiadowych, które były zbyt długo przechowywane (nawet w odpowiednich warunkach),
• spożycie nieprawidłowo rozmrożonego, niedogotowanego lub niedopieczonego mięsa,
• spożycie żywności po jej terminie przydatności jej do spożycia, np. mięso, jaja, produkty mleczne itp. (choć są wyjątki: suche produkty zbożowe można jadać po terminie)
• spożycie dobrej jakości pokarmu sztućcami i na naczyniach zanieczyszczonych patogennymi drobnoustrojami np. niedokładnie umytych z resztek jedzenia.

Zatrucia pokarmowe występują stosunkowo często zwłaszcza w okresie letnim, ponieważ warunki temperaturowe sprzyjają szybszemu psuciu się żywności.

Objawy zatrucia pokarmowego pojawiają się szybko po konsumpcji nieświeżej żywności, stąd łatwo powiązać oba zdarzenia i określić przyczynę stanu chorobowego. Bywa, że pojawiają się już po godzinie, lecz mogą się wystąpić nawet do 48 godzin od zatrucia, co wiąże się z tzw. wylęganiem zarazków w organizmie. Zatrucia pokarmowe przeważnie mają łagodny przebieg, a ustąpienie nieprzyjemnych dolegliwości najczęściej ustępuje samoistnie po kilku dniach.

Zatrucia pokarmowe przeważnie objawiają się w ten sam sposób, gdyż swe symptomy manifestują pod postacią zaburzeń żołądkowo-jelitowych. W ich przebiegu pojawiają się:

• bóle i skurcze brzucha,
• nudności i mdłości,
• brak apetytu,
• wymioty i biegunka,
• czasem gorączka, dreszcze.

Rozróżnia się trzy najważniejsze grupy zatruć pokarmowych w zależności od drobnoustrojów je wywołujących. Są to zatrucia pokarmowe wywołane przez:

• bakterie lub ich toksyny (tzw. intoksykacja),
• wirusy,
• grzyby lub pleśnie.

Zatrucia bakteryjne wywołują najczęściej bakterie Campylobacter, a rzadziej patogenne szczepy Escherichia coli, Salmonella, Shigella, Listeria i laseczki Clostridium. Do tego rodzaju zatruć dochodzi w następujących sytuacjach:

• niewłaściwego przygotowania określonych produktów do spożycia np. jedzenie surowych jaj z nieznanego źródła, niedogotowanie mięsa, zjedzenie źle rozmrożonego mięsa lub takiego, które długo przebywało w temperaturze pokojowej zamiast w lodówce,
• konsumpcji produktów przeterminowanych,
• konsumpcji produktów niezdatnych do spożycia np. ze słoików które mają wypukłe wieczko, przerośniętych pleśnią, produktów pakowanych, które zostały nieświadomie kupione otwarte.

Bakterie wywołujące zatrucia pokarmowe mogą zostać wprowadzone do organizmu lub „zginąć” w czasie obróbki termicznej. Niemniej produkowane przez nie toksyny mogą wciąż być obecne w żywności, a przez to – stanowić zagrożenie dla zdrowia. Warto zaznaczyć, że toksyny bakteryjne często są bardziej odporne na działanie obróbki termicznej (na przykład smażenie, gotowanie) niż same bakterie.

Zatrucia wirusowe wywoływane są przez wirusy, a na ich wystąpienie narażone są szczególnie dzieci oraz niemowlęta. W czasie tego typu zatruć dochodzi zazwyczaj do powstania stanów zapalnych żołądka lub jelit. Leczenie zatruć wirusowych polega na przestrzeganiu ścisłej diety, polegającej między innymi na spożywaniu znacznej ilości płynów.

Grzybicze zatrucia pokarmowe to trzeci rodzaj tej dolegliwości. Występują, gdy do organizmu wraz z żywnością wprowadzone zostaną grzyby. Przykładowo ma to miejsce w czasie spożywania żywności spleśniałej.

Oczywiście najlepiej jest unikać żywności, mogącej wywołać zatrucie pokarmowe, ale gdy już do niego dojdzie, nie należy tłumić wymiotów, ani biegunki. Przynoszą one ulgę choremu, a ponadto służą naturalnemu oczyszczeniu przewodu pokarmowego ze szkodliwych drobnoustrojów. W leczeniu zatruć najważniejsze to minimalizowanie następstw tych objawów, gdyż wraz z biegunką i treścią wymiotów organizm zostaje zubożony o wodę i elektrolity, co może doprowadzić do poważnego odwodnienia.

Z powodu poważnych konsekwencji odwodnienia, szczególną opieką podczas zatrucia pokarmowego należy otoczyć dzieci, kobiety w ciąży, oraz osoby starsze.

Leczenie zatrucia pokarmowego polega przede wszystkim na uzupełnianiu niedoborów wody oraz elektrolitów. Wodę należy podawać często i małymi porcjami. Warto przygotować domowy płyn nawadniający składający się ze szklanki wody, łyżeczki cukru i szczypty soli. Im więcej płynów chory wypije tym lepiej. W celu uzupełniania braków wody i elektrolitów warto skorzystać również ze sklepowych izotoników przeznaczonych dla sportowców. Te napoje oprócz sodu, potasu i chloru rozpuszczonego w wodzie zapewniają również glukozę, która dodaje sił. Na tego typu produkty muszą jednak uważać osoby z cukrzycą, gdyż będą powodowały wahania poziomu cukru we krwi.

Dieta przy zatruciu pokarmowym powinna być lekkostrawna. Najlepsze będą gotowany biały ryż, kasza jaglana, biały chleb z dżemem lub chudą wędliną i masłem. Budyń z kaszy jaglanej, czy jaglanka na wodzie. Sprawdzą się lekkie warzywno-mięsne zupy z ziemniakami i ryżem (ale nie kaszą). Przy zatruciu pokarmowym trzeba unikać produktów ciężkostrawnych (smażonych i tłustych), a także o wysokiej zawartości błonnika pokarmowego. Niepolecana jest kawa, mocna herbata, ani alkohol, natomiast herbata miętowa lub rumiankowa mogą okazać się zabawienie.

Jedynie w przypadku niektórych zatruć (salmonella, jad kiełbasiany) wymagana może być hospitalizacja.