Torbiel Bakera – jak rozpoznać cystę pod kolanem? Objawy, leczenie i rehabilitacja cysty Bakera

Czym jest torbiel Bakera?

Torbiel Bakera, inaczej cysta Bakera lub torbiel podkolanowa to guz wypełniony płynem stawowym, który pojawia się pomiędzy głową przyśrodkową mięśnia brzuchatego, a mięśniem półbłoniastym. Jej nazwa pochodzi od lekarza Williama Bakera, który po raz pierwszy opisał torbiel w 1877 r. Może się ona wykształcić w różnym momencie życia człowieka, ale najczęściej pojawia u dorosłych powyżej 40. roku życia. Może także wystąpić u dzieci, głównie w wieku przedszkolnym oraz do 15. roku życia, której przyczyną może być zapalenie stawów na skutek urazu lub zbytniego przeciążania stawu kolanowego.

Przyczyny pojawiania się torbieli Bakera

Lekarze wskazują, że nie są znane wszystkie przyczyny tej dolegliwości. Wyróżnia się jednak kilka czynników sprzyjających, wyraźnie zwiększających możliwość wystąpienia cysty. Należy do nich przede wszystkim regularne przeciążanie stawu kolanowego. Sytuacja ta występuje zwłaszcza u osób uprawiających zawodowo lub amatorsko sport – piłkarzy, biegaczy, tancerzy, ale nie tylko.

Ponadto torbiel Bakera ma wyraźną tendencję do pojawiania się u osób z nadwagą. W ich przypadku stawy kolanowe również są regularnie przeciążane – z powodu zbyt dużej wagi. Pod wpływem przeciążeń dochodzi do nadmiernego wydzielania mazi stawowej, co powoduje wzrost ciśnienia wewnątrz stawu, a w konsekwencji wysięk płynu do torebki stawowej. Stałe drażnienie błony maziowej doprowadza do coraz większego wysięku i powstania cysty.

Do pozostałych potencjalnych przyczyn wystąpienia torbieli Bakera zaliczają się:

• choroby stawów (między innymi dna moczanowa lub stany zapalne stawów),
• zapalenie stawu kolanowego,
• zapalenie kaletek maziowych ulokowanych w dole podkolanowym,
• przepuklina torebki w stawie kolanowym.

Objawy torbieli Bakera oraz diagnoza

Diagnozy dokonuje lekarz ortopeda. Zazwyczaj same objawy zewnętrzne, czyli widoczny lub wyczuwalny w badaniu palpacyjnym guzek, są już wystarczającą podstawą do postawienia diagnozy. Niekiedy jednak w tym celu przeprowadza się badanie ultrasonograficzne, pozwalające na dokładną ocenę stanu kolana i budujących go tkanek. Ponadto przeprowadza się wywiad z pacjentem, w celu ustalenia okoliczności wystąpienia torbieli oraz jej potencjalnych przyczyn.

Wystąpienie torbieli Bakera wywołuje szereg objawów; niektóre spośród nich są dość wyraźne, dlatego obecność torbieli bywa łatwa do zdiagnozowania.

Do najczęściej pojawiających się objawów należą:

• wyraźna obecność guza ulokowanego tuż pod kolanem, z tylnej strony nogi,
• zaczerwieniona i ucieplona skóra w okolicy kolana,
• obrzęk,
• problemy z uginaniem nogi (częściowe lub całkowite zablokowanie),
• ból w stawie kolanowym (szczególnie nasilający się w czasie poruszania nogami),
• uczucie drętwienia w łydce i okolicach.

Objawy te mogą występować w różnym stopniu nasilenia, w zależności od rozwoju torbieli. W przypadku, gdy torbiel ulega pęknięciu, może dojść do rozlania się wypełniających ją płynów. Są one wówczas odpowiedzialne za wywoływanie uczucia drętwienia w tkankach sąsiadujących z kolanem.

Jak leczyć torbiel Bakera? ćwiczenia i rehabilitacja

W przypadku wystąpienia tej dolegliwości podejmowane są różne formy leczenia. Zazwyczaj zależą one od stopnia rozwoju torbieli, jej wielkości i ilości wypełniających ją płynów.

Najłatwiejsze jest leczenie torbieli na wczesnym etapie jej rozwoju. Gdy cysta jest niedużych rozmiarów – wywoływane przez nią symptomy są delikatne i nie przeszkadzają w wykonywaniu codziennych czynności (na przykład w chodzeniu). W takiej sytuacji zaleca się przede wszystkim ograniczenie aktywności fizycznej, rezygnację z dłuższych spacerów lub treningów biegowych, a także unikanie dźwigania ciężkich przedmiotów. Celem podejmowanych działań jest wówczas odciążenie stawu kolanowego, który dzięki temu będzie się powoli regenerował. Można także skorzystać z pomocy fizjoterapeuty lub specjalnych zabiegów – takich jak jonoforeza, krioterapia, laseroterapia czy masaż ultradźwiękami. Ponadto, zaleca się wykonywanie ćwiczeń wzmacniających staw kolanowy oraz tradycyjnych masaży.

W przypadku gdy torbiel jest większych rozmiarów, sposób jej leczenia komplikuje się. Niekiedy konieczne może okazać się nakłucie torbieli, w celu zredukowania ilości wypełniających ją płynów. Dokonuje się tego w czasie zabiegu punkcji, polegającego na odsysaniu nadmiaru płynu, a następnie wstrzyknięciu odpowiedniego środka sterydowego. Jego działanie ma na celu złagodzenie rozwijającego się stanu zapalnego. Zazwyczaj wykonuje się kilka takich zabiegów, zanim torbiel ustąpi całkowicie.

Najtrudniejsze jest leczenie torbieli Bakera w zaawansowanym stadium rozwoju. Wówczas torbiel jest dużych rozmiarów, wywołuje wyraźne doznania bólowe oraz utrudnia swobodne poruszanie nogą. Podejmowanym w takiej sytuacji leczeniem jest często zabieg nazywany artroskopią kolana. Polega on na chirurgicznym usunięciu torbieli. Zabieg ten jest wykonywany pod wpływem znieczulenia ogólnego. Pacjent jest wówczas hospitalizowany przez okres jednej lub dwóch pełnych dób. Niestety zabieg artroskopii nie gwarantuje pełnego wyleczenia torbieli, ponieważ nie leczy przyczyny, a jedynie usuwa skutek dolegliwości. Specjaliści oceniają, że nawet u co trzeciego pacjenta przechodzącego artroskopię dochodzi po pewnym czasie do nawrotu torbieli. W tej sytuacji bardzo ważne jest zapobieganie ponownemu powstaniu torbieli, czyli przede wszystkim unikanie przeciążania stawów.

Nieleczona torbiel Bakera może pęknąć

Nieleczenie cysty grozi jej pęknięciem, na skutek czego znajdujący się w niej płyn wylewa się do przestrzeni między mięśniami podkolanowymi. Taka sytuacja wymaga podania glikokortykoidów. Niestety często pęknięcie cysty Bakera jest mylone z objawami zakrzepowego zapalenia żył głębokich takimi jak ból, obrzęk i ucieplenie podudzia i niewłaściwie leczone. Preparaty rozrzedzające krew stosowane w leczeniu zakrzepicy mogą doprowadzić do pogorszenia się stanu zdrowia pacjenta, dlatego ważne jest, żeby torbiel Bakera rozpoznać i leczyć zanim dojdzie do jej pęknięcia.

Osoby, u których wystąpiła torbiel Bakera, są narażone na jej ponowne pojawienie się. Dlatego powinny unikać nadmiernego przeciążania kolan, a w przypadku otyłości lub nadwagi – zaleca się redukcję masy ciała w celu odciążenia stawów kolanowych podczas ich codziennej pracy.