Leczony trwa 7 dni, a nieleczony tydzień? Nie zawsze. Nieżyt nosa może mieć różne przyczyny. Poznaj jego rodzaje i objawy

Nieżyt nosa, potocznie katar, to stan zapalny błony śluzowej nosa, która pod wpływem czynników zapalnych staje się obrzęknięta i następuje wzmożona produkcja wydzieliny. Śluz, jakim jest pokryta błona śluzowa nosa służy oczyszczaniu dróg oddechowych, neutralizuje też wirusy i bakterie, które dostają się do organizmu głównie drogą kropelkową właśnie przez nos. Jeśli się tam pojawią organizm produkuje więcej wydzieliny, aby pozbyć się patogenów.

Istnieją 2 główne rodzaje nieżytu nosa: ostry i przewlekły oraz trzeci, odrębny od nich naczynioworuchowy, niealergiczny nieżyt nosa:

• ostry infekcyjny nieżyt nosa – wywołany przez infekcję wirusową, grzybiczą lub bakteryjną,

• przewlekły nieżyt nosa – przerostowy lub zanikowy nieżyt nosa, z polipami, a w jego obrębie:

  • alergiczny nieżyt nosa,

  • niealergiczny nieżyt nosa, określany również jako naczynioruchowy nieżyt nosa,

• przewlekły, naczynioworuchowy, niealergiczny nieżyt nosa, np. polekowy nieżyt nosa, występujący w czasie ciąży, aktywności seksualnej, pod wpływem emocji czy zjedzenia ostrych potraw.

Najczęściej występuje ostry infekcyjny nieżyt nosa spowodowany przez wirusy takie jak rhinowirusy, adenowirusy, wirusy grypy i paragrypy, a także rzadziej przez bakterie, np. Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae i Moraxella catarrhalis. Zakażenie bakteryjne zazwyczaj spowodowane jest przez nadkażenie wcześniejszej infekcji wirusowej. Ten rodzaj nieżytu nosa określany jest także jako przeziębienie. Do jego objawów należą:

• katar, najpierw wodnisty, następnie może stać się gęsty,

• zatkany nos, utrudniający oddychanie,

• kichanie,

• „drapanie” (świąd) w nosie i gardle, 

• ból gardła,

• ból głowy,

• kaszel spowodowany spływaniem wydzieliny po tylnej ścianie gardła,

• łzawienie i pieczenie oczu,

• ogólne osłabienie, 

• stan podgorączkowy.

Alergiczny nieżyt nosa, inaczej katar sienny, katar alergiczny lub całoroczny alergiczny nieżyt nosa wywołują alergeny wziewne takie jak pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, sierść i skóra zwierząt oraz zarodniki grzybów. Nieżyt nosa wywołany przez pyłki roślin czy zarodniki grzybów występuje sezonowo, pojawia się więc w określonych miesiącach, które można sprawdzić w kalendarzu pylenia roślin.

Zobacz też: To przeziębienie, migrena, a może chore zatoki? Choruje co siódmy Polak. Lecz, ale niekoniecznie antybiotykiem

Natomiast alergeny takie jak roztocza kurzu czy sierść zwierząt są całoroczne, objawy alergii występują w czasie stykania się z danym alergenem.

Alergiczny nieżyt nosa wywołuje objawy takie jak:

• wodnisty katar, często dosłownie lejący się z nosa,

• uczucie zatkanego nosa,

• kichanie,

• swędzenie nosa,

• świąd i zaczerwienienie oczu,

• obrzęk powiek,

• wysypka, pokrzywka lub inne zmiany skórne.

Rozpoznanie alergii u dziecka zwykle odbywa się na podstawie występujących i powtarzających się objawów po styczności z alergenem, zwykle sezonowo. Wykonuje się także testy skórne i  laboratoryjne badania krwi na obecność przeciwciał przeciwko danemu alergenowi.

Mówi się, że katar leczony trwa 7 dni, a nieleczony tydzień. Należy jednak pamiętać, że każdy rodzaj nieżytu nosa leczy się inaczej, a objawy kataru mogą ustępować w różnym czasie. Katar infekcyjny może trwać kilka dni, natomiast przewlekły nieżyt nosa spowodowany np. alergią lub nieznanymi czynnikami trwa ponad 12 tygodni. Tak długo utrzymujący się stan zapalny wymaga konsultacji z lekarzem, który rozpozna przyczynę i rozpocznie odpowiednie leczenie.

W przypadku ostrego infekcyjnego nieżytu nosa należy dbać o higienę nosa stosując wodę morską. Udrożnić nos pomogą krople obkurczające błonę śluzową nosa z zawartością takich substancji jak oksymetazolina lub xylometazolina. Ważne jest także, aby zadbać o wzmocnienie odporności, odpoczynek, zdrową dietę i właściwą ilość snu.

Leczenie alergicznego nieżytu nosa polega natomiast głównie na unikaniu czynników alergizujących. Stosuje się także leki doustne przeciwalergiczne i przeciwhistaminowe oraz glikokortykosteroidy w postaci sprayów do nosa. Aby odetkać zatkany nos, można używać także kropli do nosa obkurczających błonę śluzową nosa oraz czyścić i nawilżać nos wodą morską. W cięższych przypadkach wskazana jest również immunoterapia, inaczej odczulanie, które polega na podawaniu przez kilka, a nawet kilkanaście miesięcy zastrzyków z coraz większą dawką alergenu, aby przyzwyczaić organizm do jego tolerancji.

Nieżyt nosa wydaje się niezbyt poważnym problemem, który łatwo da się zwalczyć. Nie należy go jednak bagatelizować, bo jak każda choroba nieleczony, niedoleczony lub leczony nieprawidłowo może on doprowadzić do wystąpienia powikłań takich jak:

• zapalenie zatok,

• polipy nosa,

• nawracające zapalenie ucha środkowego,

• problemy z węchem.