Spis treści
Jak rosną peonie? Które gatunki piwonii są lecznicze?
Piwonia (Paeonia) to roślina ozdobna, która jest jedynym przedstawicielem rodziny piwoniowatych. Ma około 30 gatunków zielnych i około ośmiu tworzących zdrewniałe łodygi. Występują w Europie, Azji i wschodniej części Ameryki Północnej.
W naszym kraju typowe są dwa gatunki piwonii:
- Piwonia lekarska (Paeonia officinalis) – osiąga 60-90 cm wysokości, ma ciemnozielone, błyszczące, trójdzielne liście o spiczastym pokroju i grube, bulwiaste korzenie spichrzowe. Tworzy dekoracyjne, pełne kwiaty w jaskrawym czerwonym lub głęboko purpurowym kolorze.
- Piwonia chińska, inaczej biała (Paeonia lactiflora) – dorasta podobnej wysokości, ale jest krzewem o łodydze drewniejącej od podstawy (w lecznictwie bywa wykorzystywana jej kora), lecz właściwym surowcem są korzenie – w medycynie chińskiej nosi on nazwę bai shao. Ma silne, pierzastosieczne liście. Gatunek jest używany tak obok Paeonia suffruticosa (peonia drzewiasta). Piwonia chińska tworzy białe lub kremowe w kolorze kwiaty, które u rdzennych roślin są puste, natomiast hybrydy mają pełne kwiatostany i przybierają też inne barwy, np. odcienie różu.
Jako gatunek leczniczy wymieniano także Paeonia communis (inaczej też P. foemina), jednak został w końcu sklasyfikowany jako podgatunek piwonii lekarskiej (P. officinalis subsp. officinalis). Warto jednak wiedzieć, że lecznicze związki wykryto jednak w surowcu z różnych gatunków tej rośliny, a należy do nich m.in. barwniki peonidyna i cyjanina w kwiatach, a w korzeniu – m.in. peonifloryna. Jednocześnie jednak peonię traktuje się jak roślinę trującą, dlatego należy stosować ją zgodnie z wytycznymi.
Dowiedz się także na temat:
Co zawierają piwonie i jakie mają właściwości?
Surowcem leczniczym są kwiaty piwonii, jej korzenie i nasiona zamknięte w mięsistym mieszku, a także kora z odmian krzewiastych i drzewiastych pozyskiwana przy ich ścinaniu. Najczęściej stosuje się jednak kwiaty oraz znacznie silniej działający korzeń.
Barwne płatki piwonii zawierają antyoksydanty w postaci barwników antocyjaninowych (peonidyna, cyjanidyna) i inne flawonoidy, a także karotenoidy i garbniki.
Natomiast w korzeniu piwonii znajduje się m.in. związki zapasowe (skrobia, dekstryna, sacharoza), a ze składników czynnych – związki terpenowe takie jak peonifloryna i peoniferyna, alkaloidy (peregrynina), kwasy fenolowe, garbniki, a także fitoestrogeny. Są to cenne związki o działaniu żeńskich hormonów, które pomagają regulować gospodarkę tymi związkami w organizmie i zwiększają ochronę przed niektórymi nowotworami.
Przy zastosowaniu wewnętrznym przetworów z piwonii mają one właściwości:
- przeciwskurczowe, w tym rozszerzające oskrzela, tchawicę i naczynia krwionośne,
- przeciwwymiotne,
- przeciwdrgawkowe,
- uspokajające (zwłaszcza korzeń),
- przeciwzapalne,
- przeciwbólowe,
- antydepresyjne,
- stymulujące wydzielanie soków trawiennych,
- pobudzające perystaltykę jelit,
- wspomagające krążenie krwi i stan naczyń krwionośnych.
Natomiast wyciągi z korzenia piwonii stosowane zewnętrznie działają łagodząco na stany zapalne tkanek, stąd znajduje zastosowanie zwłaszcza w leczeniu problemów związanych ze skórą i błonami śluzowymi. Są szczególnie polecane w atopowym zapaleniu skóry, hemoroidach czy reumatycznym bólach stawów i mięśni.
Przeciwreumatycznie działają też glikozydy peonii przyjmowane doustnie, które zostały zarejestrowane w Chinach jako środek przeciw reumatoidalnemu zapaleniu stawów (RZS). Istnieją także dowody na skuteczność w hamowaniu procesów zapalnych w chorobach autoimmunologicznych, oprócz AZS to również łuszczyca, zespół Sjörgena, Liszaj płaski Wilsona czy nieswoiste zapalenia jelit.
Okłady można wykonać z wykorzystaniem odwaru z korzeni, przykładając je do chorych miejsc na 20 minut 2-3 razy dziennie. Z naparu z kwiatów peonii można natomiast robić okłady na powieki w przypadku ich opuchlizny, a także podrażnienia i zmęczenia oczu. Kompresy z gazy przykłada się na 30-40 minut, można też przemywać nimi twarz w przypadku wysypki czy wyprysków.
Co ciekawe, peonifloryna zawarta w roślinie ma udowodnione właściwości przeciwzmarszczkowe. Związki peonii przeciwdziałają też powstawaniu zmian barwnikowych skóry, które wynikają z nadprodukcji melaniny i prowadzą do tworzenia się ciemnych przebarwień.
Sprawdź także:
Jak przygotować przetwory z piwonii? Przepis na herbatkę, odwar i nalewkę
Kwiaty piwonii zbiera się w pogodne dni okresie kwitnienia, tj. w maju i czerwcu, przed ich przekwitnięciem, po czym szybko suszy w naturalnych warunkach, w przewiewnym miejscu i cieniu, ew. w temperaturze do 30 stopni C.
Kuliste nasiona można pozyskać, gdy owoce dojrzeją, natomiast korzenie boczne rośliny wykopuje się wiosną w drugim roku po posadzeniu rośliny, pozostawiając te główne. Po oczyszczeniu należy je rozdrobnić, np. pokroić na plasterki i suszyć na słońcu lub w suszarni jak wyżej.
Przepisy na przetwory z peonii:
- Napar z kwiatów piwonii – zalej dużą szczyptę rozdrobnionych, suszonych kwiatów 1-2 szkl. wrzątku i parz pod przykryciem 30 min, po czym odcedź i pij małymi porcjami przez cały dzień.
- Odwar z korzenia piwonii – zalej 2 łyżki rozdrobnionych korzeni 2 szkl. wody, gotuj 15 min pod przykryciem – a jeszcze lepiej ogrzewaj przez 5 min i odstaw na 30 min – i odcedź. Dawkowanie: 1/2 do 1/3 porcji przed posiłkami głównymi w przypadku niestrawności, nieżytu dróg oddechowych i nadmiernym pobudzeniu nerwowym.
- Nalewka piwoniowa – zalej 100 g świeżych albo suszonych korzeni lub suchych 0,5 l ciepłego alkoholu o mocy 40-60 proc. obj. i odstaw w zamkniętym naczyniu na 2 tygodnie, przefiltruj i wlej do butelki. Dawkowanie: 5 ml 2-3 razy dziennie.
Sprawdź również:
Zastosowanie piwonii, środki ostrożności i przeciwwskazania
Historycznie lecznicze receptury z piwonii stosowano w leczeniu epilepsji (zwłaszcza w połączeniu z zielem piołunu) oraz dny moczanowej. A także jako środek przeciwastmatyczny, moczopędny, wspomagający oczyszczanie organizmu, wzmacniający serce i pobudzający miesiączkowanie.
Do dziś popularne są takie zastosowania zwłaszcza korzenia peonii, takie jak leczenie chorób arterii, wątroby i nerek, a u kobiet także zespołu policystycznych jajników, PMS i bolesnych miesiączek. Działania te nie zostały jednak w pełni potwierdzone.
Napary, odwary i nalewki z kwiatów (a także nasion) są pomocne w przypadku chorób układu pokarmowego i górnych dróg oddechowych, a także na uspokojenie. W medycynie Azji znajdują też zastosowanie w leczeniu nowotworów.
Ze względu na silne działanie preparaty zwłaszcza z korzenia peonii można przedawkować, czego konsekwencją są zaburzenia pracy żołądka i jelit. Nie wolno przyjmować ich kobietom w ciąży ze względu na działanie poronne, a także kobietom karmiącym i dzieciom. Ze względu na działanie zmniejszające krzepliwość krwi nie są wskazane dla osób przyjmujących leki przeciwzakrzepowe, ew. trzeba stosować je w porozumieniu z hematologiem. Przyjmowanie preparatów z rośliny trzeba też przerwać na 2 tygodnie przed planowanym zabiegiem chirurgicznym.
Kurację peoniową warto stosować maksymalnie przez 4 tygodnie, ew. skonsultować się z lekarzem. Jest to konieczne jeszcze przed jej rozpoczęciem w przypadku chorób przewlekłych oraz chronicznego przyjmowania leków. U osób nadwrażliwych i skłonnych do alergii możliwe jest też działanie uczulające preparatów piwoniowych.
Polecamy ponadto:
Kosmetyki z apteki
kup najtaniej

La Roche Posay Cicaplast Balsam B5 kojący balsam regenerujący 40ml
kup teraz

Tołpa, Authentic, krem do twarzy, 40 ml
Tołpa, Authentic, krem do twarzy, 40 ml
kup najtaniej

Dermedic Capilarte Szampon kojący do włosów i nadwrażliwej skóry 300ml
kup teraz

Tołpa, dermo face hydrativ, hialuronowe serum-booster nawilżające,...
tołpa, dermo face hydrativ, hialuronowe serum-boos…
kup teraz

Organic Shop, Jaśmin & Miód, odświeżający żel pod prysznic, 280 ml
Organic Shop, Jaśmin & Miód, odświeżający żel pod …
kup teraz

Nacomi, Next lvl Dermo, Krem do ciała z kwasem salicylowym i...
Nacomi, Next lvl Dermo, Krem do ciała z kwasem sal…
kup teraz

Mixa, Balsam do ciała regeneracja, 400 ml
Mixa, Balsam do ciała regeneracja, 400 ml
kup teraz

Nacomi, Next lvl Dermo, Lekki krem do skóry trądzikowej
Nacomi, Next lvl Dermo, Lekki krem do skóry trądzi…
kup teraz

Tołpa, dermo face sebio, peeling 3 enzymy, 40 ml
tołpa, dermo face sebio, peeling 3 enzymy, 40 ml
kup teraz

Tołpa, dermo hair przetłuszczanie, głęboko oczyszczający szampon...
tołpa, dermo hair przetłuszczanie, głęboko oczyszc…
kup teraz

Tołpa, dermo hair wypadanie, wzmacniające serum stymulujące odrost,...
tołpa, dermo hair wypadanie, wzmacniające serum st…
kup teraz

Nacomi, Next lvl Dermo, Żel do mycia twarzy oczyszczający
Nacomi, Next lvl Dermo, Żel do mycia twarzy oczysz…
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
Dzieje się w Polsce i na świecie – czytaj na i.pl
Rekord zakażeń COVID-19 w roku 2023 - video flesz