Piołun – czym jest i jakie ma właściwości lecznicze? Jakie są zastosowania i przeciwwskazania do stosowania ziela piołunu?

Piołun, a dokładniej bylica piołun (Artemisia absinthium), to roślina stosowana od wieków w medycynie ludowej, czemu zawdzięcza mnogość nazw (np. psia ruta, absynt, wermut, bielica lub bylica piołun).

Roślina może osiągać do około metra wysokości. Poznamy ją łatwo po srebrno-zielonych, podzielonych, owłosionych liściach. Rośnie w kępkach na przydrożach, poboczach, nasypach kolejowych, przy czym lubi miejsca nasłonecznione. Ma niepozorne, drobne, żółte kwiaty. Z pewnością każdy z nas nie raz go widział na spacerze lub w drodze do pracy. Piołun wyróżnia charakterystyczny zapach.

Już od starożytności piołunu używano jako przyprawę nie tylko do napojów alkoholowych, zwłaszcza słynnego absyntu, lecz również w niewielkich ilościach dodawano go do potraw.

Piołunu używano także do barwienia tkanin na kolor żółty lub odcienie zieleni (z dodatkiem soli lub siarczanu żelazowego).

Piołunowi przypisywano ponadto wiele działań magicznych, zwłaszcza ochronnych i oczyszczających. Okadzano nim domy po wyniesieniu z nich zmarłych. Przystrajano nim również wnętrze trumny. Prawdopodobnie ma to związek z jego działaniem zwalczającym drobnoustroje i odstraszającym pasożyty, które wynika z wysokiej zawartości bioaktywnych związków.

Piołun wykazuje działanie lecznicze, które związane jest z jego składem. Surowcem do produkcji medykamentów jest ziele piołunu (Absinthii herba), czyli jego liście. Wyróżnia je nie tylko silny aromat, ale też duża zawartość goryczy.

W olejku eterycznym piołunu znajduje się między innymi substancja o nazwie tujon, która w dużych dawkach trująca, oraz działający przeciwzapalnie chamazulen. Charakterystyczny składnikiem ziela piołunu jest natomiast absyntyna.

Olejek piołunowy wykazuje działanie przeciwgrzybicze i odkażające, co wspomaga leczenie zatruć bakteryjnych. Piołun może być stosowany również w przypadku infekcji w celu przyspieszenia leczenia i obniżania gorączki.

Główną właściwością ziół tzw. gorzko-aromatycznych jest pobudzanie funkcji wydzielniczych układu pokarmowego. Ziele piołunu wzmaga wydzielanie soku żołądkowego i żółci, a także czynności wydzielnicze trzustki i jelit. Pobudza też apetyt.

Biorąc pod uwagę również właściwości rozkurczowe, przeciwbólowe i przeciwzapalne ziela nie należy się dziwić, iż napary i nalewki piołunowe były stosowane tradycyjnie jako środek przeciwko niestrawności (przy objawach takich jak: zgaga, wzdęcia i gazy, odbijanie), nieżytom układu pokarmowego, bolesnym skurczom (zwłaszcza miesiączkowym) i zatruciom pokarmowym. Dawniej kobiety stosowały piołun w celu wzbudzenia krwawienia miesięcznego przy skąpych miesiączkach oraz jako środek moczopędny.

Co więcej, goryczy piołunu nie lubią pasożyty i z tego względu jest on rośliną stosowaną chętnie w medycynie ludowej na odrobaczenie. Zwalcza nie tylko pasożytnicze organizmy, lecz również pierwotniaki.

Piołun jest też badany pod kątem potencjalnych właściwości przeciwnowotworowych, a wstępne doniesienia są obiecujące.

Piołun przynosi też korzyści przy stosowaniu zewnętrznym. Przeciwpasożytnicze właściwości piołunu są też wykorzystywane do zwalczania pasożytów zewnętrznych, m.in.: nużeńca ludzkiego, wszy i świerzbowca. Aby pozbyć się glistnicy i owsicy, stosowano z kolei lewatywę z naparu piołunu. Na wsiach używano też piołun do odstraszania owadów.

Nalewka z piołunu wcierana w skórę działa nie tylko przeciwpasożytniczo, lecz również przeciwbólowo, przeciwreumatycznie i przeciwzapalnie, a w przypadku obrzęków i krwiaków wspomaga ich wchłanianie.

Nasiadówki i irygacje z naparu ziela były stosowane przez kobiety w leczeniu intymnych infekcji spowodowanych przez bakterie i grzyby. Natomiast okłady z piołunu i przemywanie skóry jego wonnymi i alkoholowymi wyciągami stosowano do leczenia zakażeń skórnych, owrzodzeń, łojotoku.

W kosmetyce wyciągi z piołunu świetnie sprawdzą się do przemywania cery tłustej, skłonnej do wyprysków oraz w postaci płukanki do włosów przetłuszczających się i z łupieżem.

Piołun ma silne działanie, przez co nie zawsze można korzystać z jego cennych właściwości. Bezwzględnym przeciwwskazaniem do stosowania piołunu w jakiejkolwiek formie jest ciąża i karmienie piersią, a także uczulenie na tę roślinę. Nie powinno się również stosować go u dzieci. Przeciwwskazania do stosowania piołunu to ponadto porfiria, padaczka, choroby nerek i serca.

Kuracja zielem piołunu nie powinna trwać dłużej niż 4 tygodnie. Najlepiej korzystać z zawierających go gotowych preparatów, nie przekraczać dawek rekomendowanych przez producenta. Przedawkowanie piołunu może powodować zaburzenia trawienie, nudności i wymioty, napad epilepsji, niewydolność nerek, a nawet śmierć.

Kontrowersje wzbudza spożywanie nalewki piołunowej zwanej absyntem. Jej nadużywanie może powodować pobudzenie, halucynacje, drgawki, wymioty, podrażnienie nerek. Należy pamiętać, iż duże stężenie zarówno tujonu, jak i alkoholu ma działanie toksyczne dla układu nerwowego. Od absyntu łatwo też się uzależnić. Dawniej był on przez niektórych stosowany celowo w dużych dawkach, aby wywołać efekt narkotyczny. Sprzedawane obecnie produkty handlowe nie wykazują jednak takiego działania, ponieważ zgodnie z przepisami Unii Europejskiej nie powinny zawierać tujonu w stężeniu przekraczającym 35 mg/kg. W innych produktach zawartość tego związku nie może być wyższa niż 0,5 mg/kg.

ZOBACZ: Rak – fakty i mity. Profesor Jacek Jassem o leczeniu nowotworów: czy kurkumina i zioła z Peru leczą raka?