Nagła śmierć łóżeczkowa – do kiedy trzeba się jej obawiać? Kto jest narażony? Specjaliści radzą, jak zmniejszyć ryzyko wystąpienia SIDS

Zespół nagłej śmierci łóżeczkowej nosi fachową nazwę zespołu nagłej śmierci niemowląt (z ang. Sudden Infant Death Syndrome – SIDS). Termin odnosi się do sytuacji, w której pozornie zdrowe dziecko umiera nagle, zazwyczaj we śnie.

Mimo że SIDS uważany jest za stosunkowo rzadki, to odpowiada za największą liczbę zgonów dzieci w wieku od 1 miesiąca do ukończenia pierwszego roku życia. Najwięcej przypadków odnotowuje się u dzieci między drugim a czwartym miesiącem życia. W samych Stanach Zjednoczonych w 2020 roku aż 1389 niemowląt zmarło z powodu nagłej śmierci łóżeczkowej.

Dobrą informacją jest to, że wskaźniki SIDS znacznie spadły w ostatnich latach. W USA obniżyły się z 130,3 zgonów na 100 000 żywych urodzeń w 1990 r. do 38,4 zgonów na 100 000 żywych urodzeń w 2020 r.

Przyczyny występowania zespołu nagłej śmierci niemowląt nie są znane. Jednak naukowcy wskazują kilka potencjalnych powodów, które mogą się do niej przyczyniać:

• bezdech senny, czyli okres zatrzymania oddychania podczas snu,
• nieprawidłowości w obszarze mózgu kontrolującym oddychanie.

Wyniki badań brytyjskich naukowców opublikowane w czasopiśmie „The Lancet” dowodzą, że jedną z dodatkowych przyczyn powodujących nagłą śmierć łóżeczkową może być mutacja genetyczna, która w istotny sposób wpływa na pracę mięśni układu oddechowego.

Choć nie można wskazać konkretnego czynnika, który odpowiada za wystąpienie SIDS, specjaliści wymieniają szereg zmiennych, które zwiększają ryzyko nagłej śmierci łóżeczkowej. Najważniejszym z nich jest kładzenie dziecka do snu na brzuchu lub boku przed ukończeniem 1 roku życia.

Ryzyko wystąpienia SIDS może wzrastać przez:

• wrodzone wady mózgu,
• zakażenie dróg oddechowych,
• niską wagę urodzeniową,
• przedwczesne porody lub ciąże mnogie,
• obciążenie genetyczne SIDS.

Dowiedz się więcej: Co oznacza fioletowy motyl przy łóżeczku noworodka w szpitalu?

Wśród innych czynników wymieniane są bierne palenie lub palenie przez matkę w czasie ciąży, jej młody wiek (poniżej 20 r.ż), niekarmienie piersią i/lub niepodawanie dziecku smoczka do snu.

Czynnik ryzyka wrasta także, gdy dochodzi do przegrzewania dziecka, wspólnego spania niemowlęcia w jednym łóżku z opiekunem oraz korzystanie ze zbyt miękkiej pościeli i/lub materaca.

Na SIDS nieco bardziej narażeni są chłopcy, a znaczenie ma także pochodzenie etniczne – dzieci Afroamerykanów i rdzennych Amerykanów są dwa razy bardziej narażone na śmierć z powodu SIDS niż inne rasy z powodów, które nie są znane.

Unikanie jak największej liczby tych czynników nie może co prawda zapobiec SIDS, ale może zmniejszyć ryzyko wystąpienia nagłej śmierci łóżeczkowej.

Najnowsze wytyczne z 2022 r. Amerykańskiej Akademii Pediatrii dotyczące minimalizowania zgonów związanych ze śmiercią łóżeczkową zalecają zapewnienie dziecku bezpiecznego środowisko snu. Oznacza to, że należy zadbać o:

• układanie niemowlęcia do snu i na drzemki na plecach,
• stosowanie twardej, płaskiej powierzchni do spania, najlepiej atestowanych materacy,
• spanie w osobnych łóżkach, ale w tym samym pomieszczeniu przynajmniej do ukończenia przez dziecko 6 miesiąca życia,
• zrezygnowanie z koców, poduszek, ciepłej pościeli i zabawek w łóżku niemowlęcia,
• unikanie przegrzewania dziecka,
• nienakrywanie niemowlęciu główki.

Dodatkowe zalecenia dotyczące zmniejszenia ryzyka związanego z SIDS obejmują:

• karmienie mlekiem matki,
• unikanie narażenia dziecka na nikotynę, alkohol i narkotyki,
• rutynowe szczepienia,
• korzystanie ze smoczka.

Specjaliści Safe to Sleep przestrzegają przed używaniem klinów oraz innych produktów, które mają utrzymać dzieci w „bezpiecznej pozycji”, ponieważ nie spełniają one federalnych wytycznych dotyczących bezpieczeństwa snu i nie mogą zapobiec wystąpieniu SIDS.

Zwracają także uwagę, że stosowanie monitorów oddechu lub ruchu, jako głównego sposobu zapobiegania nagłej śmierci łóżeczkowej, nie jest skuteczną metodą ani w wykrywaniu SIDS, ani w jego zapobieganiu.

Źródła:

• Learn What CDC Is Doing About Sudden Unexpected Infant Death (SUID) Centers for Disease Control and Prevention
• Sleep-Related Infant Deaths: Updated 2022 Recommendations for Reducing Infant Deaths in the Sleep Environment
• autologincheck=redirected%3fnfToken%3d00000000-0000-0000-0000-000000000000 Pediatrics
• Sudden infant death syndrome Healthline
• Genotype–phenotype association in patients with SCN4A mutation The Lancet
• Ways to Reduce Baby’s Risk Save to Sleep