Martwym urodzeniom można będzie zapobiec. Prosty test wykryje ryzyko już w 15. tygodniu?

Naukowcy z Flinders University w Australii wykazali, że koliste RNA, cząsteczki zwykle obecne w starzejących się tkankach, pojawiają się w łożysku znacznie wcześniej niż przewidywano w przypadkach martwych urodzeń.

Łożysko pełni rolę pośrednika między matką a płodem, umożliwiając dostarczanie tlenu i składników odżywczych, usuwanie produktów przemiany materii, produkcję hormonów oraz wsparcie odpornościowe, przy jednoczesnym braku mieszania się krwi obu organizmów. Przedwczesne starzenie się łożyska zwiększa ryzyko martwego urodzenia.

Koliste RNA mogą wiązać się z DNA, powodując jego uszkodzenia i przyspieszając proces starzenia komórek. W efekcie zdolność łożyska do odpowiedniego wspierania rozwoju dziecka zostaje ograniczona.

„Nasze odkrycia pokazują, że łożysko w przypadkach martwych urodzeń wygląda biologicznie znacznie starzej niż powinno, biorąc pod uwagę wiek ciążowy. Zaobserwowaliśmy wyraźne oznaki przedwczesnego starzenia się łożyska, w tym uszkodzone DNA i zniszczone struktury komórkowe, a także wysoki poziom kolistego RNA. Kiedy zredukowaliśmy ilość jednej z tych cząsteczek w komórkach łożyska, uszkodzenia uległy spowolnieniu, a starzenie się zostało opóźnione, co pokazuje, że te cząsteczki nie są jedynie biernymi obserwatorami, ale aktywnymi motorami tego procesu” – powiedziała, cytowana w materiałach prasowych, główna autorka, dr Anya Arthurs z Flinders Health and Medical Research Institute.

Dr Arthurs podkreśliła, że szczególnie obiecujące są możliwości wczesnej diagnostyki. Jak wyjaśniła, część kolistych RNA można wykryć we krwi ciężarnej już około 15.–16. tygodnia ciąży.

Jej zdaniem w przyszłości prosty test krwi mógłby pozwalać na identyfikację ciąż obarczonych ryzykiem martwego urodzenia na długo przed pojawieniem się pierwszych niepokojących objawów, co miałoby ogromne znaczenie dla życia i zdrowia.

Co roku około dwóch milionów ciąż na całym świecie kończy się martwym urodzeniem. Dla rodziców jest to dramatyczne doświadczenie, które często wiąże się z koniecznością wsparcia psychologicznego. W wielu przypadkach przyczyna martwego urodzenia pozostaje nieznana, nawet po przeprowadzeniu szczegółowych badań pośmiertnych. Klasyczna patologia koncentruje się na zmianach widocznych w łożysku, jednak procesy starzenia na poziomie molekularnym nie są możliwe do zaobserwowania pod mikroskopem.

Zespół badaczy z Australii wskazał konkretne sekwencje DNA powiązane z podwyższonym ryzykiem martwego urodzenia, obejmujące fragmenty związane z rozwojem płodu, prawidłowym funkcjonowaniem łożyska oraz utratą ciąży.

Prof. Claire Roberts, kierownik ds. zdrowia kobiet i dzieci na Flinders University, zaznaczyła, że uzyskane wyniki wskazują na możliwy związek między genami dziedziczonymi w rodzinach a przedwczesnym starzeniem się łożyska, co może zwiększać ryzyko martwego urodzenia.

Jej zdaniem połączenie markerów molekularnych z analizą uwarunkowań genetycznych otwiera drogę do opracowania dokładniejszych metod rozpoznawania ciąż wysokiego ryzyka oraz umożliwia podjęcie działań zapobiegawczych na wcześniejszym etapie.

„Każde martwe urodzenie jest druzgocące. Ale jeśli potrafimy wcześnie zidentyfikować ryzyko i interweniować, mamy potencjał, aby ratować życie i oszczędzić rodzinom niewyobrażalnego żalu. Co ważne, implikacje wykraczają poza martwe urodzenia. Koliste RNA powiązano ze starzeniem się innych tkanek i chorobami, w tym chorobą Alzheimera. Zrozumienie ich roli w ciąży może przynieść szerszy wgląd w to, jak starzenie się wpływa na zdrowie” – wskazała prof. Roberts.

Zespół badawczy pracuje obecnie nad potwierdzeniem tych ustaleń w większych, bardziej zróżnicowanych populacjach i opracowaniem praktycznych narzędzi przesiewowych.