Na co chorują seniorzy? Najczęstsze choroby wieku podeszłego, starczego i sędziwego. Jak zachować zdrowie do późnych lat?

Senior dla każdego może oznaczać co innego. Jedni seniora kojarzą z przejściem na emeryturę i zakończeniem kariery zawodowej. Utożsamiają ten czas z możliwością spełnienia marzeń, czasem na podróże, nadrabianiem lektury i opieką nad wnukami. Tym osobom starość kojarzy się z poczuciem spełnienia i akceptacją naturalnych zmian w życiu.

Z drugiej strony, wiele osób kojarzy seniora z niedołęstwem, chorobami, częstymi wizytami u lekarzy oraz kolejkami w aptece. Wyobraża sobie osobę starszą jako potrzebującą stałej opieki i pomocy, przypisując seniorom wiele negatywnych cech.

Ponieważ wyjaśnienie terminu "senior" ma znaczenie przede wszystkim dla sektora prawnego i zdrowotnego, Światowa Organizacja Zdrowia uznaje, że starość rozpoczyna się od 60. roku życia. Jednocześnie dzieli ten okres na trzy etapy:

• wiek podeszły (60-75 lat),
• wiek starczy (75-90 lat)
• oraz wiek sędziwy (więcej niż 90 lat).

Z kolei standardy EUROSTAT, z których korzysta GUS, uznają, że starość rozpoczyna się po 65 roku życia. W Polsce ten termin nie doczekał się ujednoliconej wersji. Nie mniej jednak już po 60-65 roku życia w ciele każdego człowieka nasilają się pewne zmiany, które zwiększają chorobowość.

Chociaż zwiększoną skłonność do częstszych zachorowań na choroby przewlekłe obserwuje się po 65 roku życia, leżące u podstawy starzenia się zmiany degeneracyjne w ciele człowieka zaczynają postępować już po 45 roku życia. Jest to związane z licznymi i nieuchronnymi zmianami zachodzącymi w układzie nerwowym, krążeniowym, hormonalnym oraz mięśniowo-stawowym. Także układ odpornościowy działa gorzej, słabiej chroniąc przed infekcjami.

Pojawiają się problemy ze snem, pamięcią i koncentracją. Apetyt zaczyna mniej dopisywać, w czym nie pomagają problemy w gryzieniu i połykaniu. Niestety w wielu przypadkach kończy się to wybiórczym jedzeniem tylko takich produktów, które są miękkie, smaczne i łatwe do szybkiego przygotowania, lecz niekoniecznie wartościowe pod względem odżywczym. Problematyczne staje się regularne picie wody, z powodu słabego pragnienia, co przyczynia się do odwodnienia i zawrotów głowy. Ponadto spowolniona przemiana materii i mniejsza sprawność ruchowa, predysponują do rozwoju nadmiernej masy ciała.

Choroby wieku starczego obejmują zarówno dysfunkcje fizyczne, metaboliczne, jak i te natury psychicznej. Wśród seniorów najczęściej diagnozowanymi schorzeniami są:

• miażdżyca będąca zapalną chorobą naczyń tętniczych i zwiększająca ryzyko zawału,
• cukrzyca typu 2, która wiąże na nieprawidłowym wykorzystywaniem przez organizm glukozy,
• nadciśnienie tętnicze zwiększające ryzyko chorób serca i naczyń krwionośnych, a przez to również zawału serca i udaru mózgu,
• osteoporoza, czyli choroba słabych kości wynikająca z ich obniżonej gęstości mineralnej i zmian w strukturze,
• depresja objawiająca się m.in. bezsennością, problemami z apetytem, zaburzeniami nastroju, alienacją i poczuciem beznadziei,
• choroba Alzhaimera, czyli choroba otępienia przebiegająca z postępującymi zanikami pamięci i zdolności do orientacji w terenie,
• choroba Parkinsona, będąca postępującą zwyrodnieniową chorobą ośrodkowego układu nerwowego,
• nietrzymanie moczu, czyli niekomfortowe, zachodzące wbrew woli częściowe lub całkowite opróżnianie pęcherza moczowego. U mężczyzn ten problem nasila przerost prostaty, a u kobiet liczne porody i menopauza,
• choroby zwyrodnieniowe stawów, wynikające z postępujących procesów zapalnych w obrębie tkanki łącznej, powodujące ból i sztywność stawów.

Procesy starzenia się można spowolnić. Pomogą w tym regularne spacery, zabawy z wnukami i uczestniczenie w zajęciach ruchowych. Aktywność fizyczna usprawnia krążenie krwi w organizmie, dotlenia ciało i poprawia metabolizm, zmniejszając ryzyko otyłości. Lekki trening siłowy (nazywany też oporowym) pod okiem trenera, pozwoli zachować więcej cennych mięśni, zmniejszając ryzyko upadków. Bycie aktywnym poprawia też odporność oraz nastrój i samopoczucie, a ponadto chroni przed chorobami neurodegeneracyjnymi i depresją.

Dla zdrowia mózgu warto jak najczęściej sięgać po krzyżówki, sudoku i książki. Dobrze też uczestniczyć w rodzinnych spotkaniach lub zapisać się do klubu seniora, gdyż daje to poczucie przynależności, daje poczucie sensu i podnosi na duchu.

Na co dzień senior powinien zadbać o odżywianie ciała wartościowym pokarmem, najlepiej gotowanym, pieczonym lub duszonym i z rozsądkiem doprawianym solą. Zgodnie z zaleceniami WHO jej udział w codziennym menu nie powinien przekraczać 1 płaskiej łyżeczki (ok. 5 g).

W diecie seniora nie powinno zabraknąć różnorodnych warzyw i owoców (polecane są zwłaszcza jagodowe) zawierających witaminy, składniki mineralne i substancje o działaniu przeciwzapalnym. Zamiast jasnego makaronu i pieczywa, lepiej wybrać te ciemne (razowe), zapewniające błonnik, witaminy z grupy B, żelazo, cynk i magnez. Zapewniają one stopniowy dopływ energii, stabilizujący poziom cukru we krwi i chroniący przed cukrzycą.

Dla zdrowych kości należy spożywać przetwory mleczne, szczególnie te fermentowane, które dostarczają także wpierające funkcje przewodu pokarmowego probiotyczne bakterie. Źródłem zdrowych tłuszczy, które zmniejszają ryzyko depresji i schorzeń serca są tłuste ryby (zapewniają także witaminę D i jod), orzechy i roślinne oleje. I wreszcie proteiny odpowiedzialne m.in. za regenerację tkanek i sytość, zapewnią nasiona strączków, drobiowe mięso, ryby i chudy nabiał.

Aktywność fizyczna i intelektualna, odżywcza dieta oraz utrzymywanie więzi społecznych to czynniki, które są w stanie opóźnić wiele postępujących procesów starzenia się.