Malaria to choroba zagrażająca życiu. Możesz się nią zarazić podczas egzotycznej podróży. Sprawdź, jakie są objawy malarii

Malaria jest chorobą tropikalną, która mimo postępu medycyny nadal stanowi bardzo duże zagrożenie dla zdrowia w krajach o klimacie tropikalnym i subtropikalnym. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) co roku na tę chorobę zapada ok. 260 mln osób, z czego ok. 600 tys. umiera (dane nieoszacowane). Najwięcej przypadków malarii odnotowywanych jest w krajach Afryki Subsaharyjskiej (m.in. w Czadzie, Nigerii, Kenii, Sudanie, Burkina Faso i Demokratycznej Republice Konga). Jak pokazują statystyki, najwięcej zgonów na malarię, odnotowuje się wśród dzieci poniżej 5. roku życia.

Zobacz: Malaria to najczęstsza choroba zakaźna na świecie przenoszona przez komary. Co dwie minuty umiera na nią dziecko. Szczepionka jest już dopuszczona do użytku w Afryce

Malaria (zimnica, febra) to groźna choroba tropikalna, wywoływana przez pasożyty – pięć gatunków jednokomórkowego pierwotniaka: zarodźca, w tym: ruchliwego, pasmowego, sierpowego, owalnego i małpiego. Stanowi ona zagrożenie zarówno dla rdzennych mieszkańców państw afrykańskich, jak i turystów podróżujących w egzotyczne zakątki świata. Wszystkie odnotowane przypadki malarii w Polsce są „importowane”. Do zakażenia człowieka tą chorobą najczęściej dochodzi za pośrednictwem samic komarów widliszek. Po ukąszeniu tego komara zarodniki zarodźca dostają się do krwiobiegu – część z nich jest unicestwiana przez leukocyty, a część z nich trafia do wątroby. Już niespełna po 30 minutach znikają one z krwiobiegu i rozwijają się w wątrobie przez ok. 1-3 tygodnie. Wraz z postępem choroby pasożyty zaczynają atakować krwinki czerwone i prowadzą do ich rozpadu. Wówczas zaczynają pojawiać się pierwsze objawy malarii. Okres wylęgania się choroby uzależniony jest od gatunku pierwotniaka – zazwyczaj jest to od 7 do 15 dni. Do zakażenia człowieka malarią najczęściej dochodzi za pośrednictwem zarodźca ruchliwego i sierpowatego.

Objawy malarii pojawiają się dopiero po tygodniu lub dwóch od ukąszenia komara. Zazwyczaj pierwsze symptomy tej choroby są niespecyficzne i mogą przypominać grypę lub przeziębienie.

Wśród głównych objawów malarii są m.in.:

• dreszcze,
• wysoka gorączka (ok. 40 stopni Celsjusza),
• intensywny ból głowy,
• nudności i wymioty,
• biegunka,
• obfite poty i gwałtowne obniżenie temperatury ciała (w ostatniej fazie choroby),
• bóle mięśniowo-stawowe,
• ból kręgosłupa,
• zaburzenia świadomości,
• poczucie duszności,
• brak apetytu.

Nieodpowiednie leczenie lub leczenie podjęte zbyt późno może prowadzić do poważnych powikłań, których następstwem jest śmierć. Wśród nich są m.in.:

• niewydolność nerek,
• pęknięcie śledziony,
• skaza krwotoczna,
• niewydolność oddechowa,
• wstrząs anafilaktyczny,
• malaria mózgowa,
• zaawansowaną niedokrwistość.

Malaria jest chorobą zakaźną, której można w znacznym stopniu zapobiec, m.in. stosując się do rekomendacji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Wśród nich dużą rolę odgrywa postępowanie prewencyjne, które obejmuje:

• stosowanie siatek i moskitier osłonowych,
• stosowanie w pomieszczeniach mieszkalnych sprayów przeciwinsektowych,
• stosowanie naturalnych środków odstraszających komary przenoszone malarię m.in. olejku lawendowego, mięty i goździków,
• chemioprewencję turystów i osób najbardziej zagrożonych (kobiet ciężarnych i niemowląt), czyli profilaktyczne przyjmowanie leków przeciwmalarycznych,
• noszenie odzieży ochronnej (jasne ubrania z długim rękawem),
• stosowanie sprayów, kremów i innych środków odstraszających owady bezpośrednio na skórę (najskuteczniejsze są preparaty zawierające syntetyczne DEET),
• utrzymywanie stosunkowo niskiej temperatury w pomieszczeniach mieszkalnych,
• unikanie miejsc największej aktywności komarów.

Diagnostyka malarii opiera się w głównej mierze na wywiadzie lekarskim i obserwacji objawów towarzyszących chorobie. Niepokojące symptomy po wyjeździe do krajów tropikalnych są podstawą do tego, by w diagnostyce różnicowej podejrzewać malarię. Ważnym elementem jest badanie rozmazów krwi obwodowej metodą Giemsy. W przypadku wystąpienia zimnicy wewnątrz krwinek czerwonych znajdują się pierwotniaki. Leczenie malarii polega na przyjmowaniu leków przeciwmalarycznych, wśród których są:

• pochodne chinoliny (chlorochina, amodiachina, prymachina), których nie należy stosować u kobiet w ciąży ze względu na wysokie ryzyko poronienia oraz u osób cierpiących na rzadką chorobę genetyczną – fawizm (niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej),
• pochodne akrydyny, których działanie polega na zakłócaniu DNA pierwotniaków,
• pochodne fenantrenu (chinina, halofantryna, lumefantryna),
• pochodne biguanidu (np. prokwanil),
• pochodne pirymidyny (np. pirymetamina).

Malaria występuje przede wszystkim w krajach o klimacie tropikalnym i subtropikalnym. Są to przede wszystkim:

• Afryka Północna: Sahara Zachodnia, w której ryzyko zakażenia jest niewielkie i chemioprofilaktyka nie jest zalecana,
• Afryka Środkowa: Angola, Czad, Demokratyczna Republika Konga, Gabon, Gwinea Równikowa, Kamerun, Kongo, Republika Środkowoafrykańska, Sudan, Sudan Południowy, Zambia,
• Afryka Wschodnia: Burundi, Dżibuti, Erytrea, Etiopia, Kenia, Komory, Madagaskar, Mozambik, Rwanda, Somalia, Tanzania, Uganda,
• Afryka Zachodnia: Benin, Burkina Faso, Gambia, Ghana, Gwinea, Gwinea Bissau, Liberia, Mali, Niger, Nigeria, Senegal, Sierra Leone, Togo, Wybrzeże Kości Słoniowej, Wyspy Świętego Tomasza i Książęca, Wyspy Zielonego Przylądka (od sierpnia do listopada),
• Afryka Południowa: Botswana (od listopada do czerwca), Lesotho, Namibia, Republika Południowej Afryki, Suazi, Zimbabwe,
• Ameryka Północna i Środkowa: Belize, Gwatemala, Honduras, Meksyk (niskie ryzyko), Nikaragua, Panama, Salwador,
• Karaiby: Dominikana (cały rok w zachodnich prowincjach),
• Ameryka Południowa: Boliwia, Brazylia, Ekwador, Gujana, Gujana Francuska, Kolumbia, Paragwaj, Peru, Wenezuela,
• Australia i Oceania: Wyspy Marshalla, Papua-Nowa Gwinea, Wyspy Salomona, Vanuatu,
• Azja Wschodnia: Chiny, Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna, Korea Południowa,
• Azja Południowo-Wschodnia: Filipiny, Indonezja, Kambodża, Laos, Malezja, Birma, Tajlandia, Timor Wschodni, Wietnam,
• Azja Południowa: Afganistan, Bangladesz, Bhutan, Indie, Nepal, Pakistan,
• Azja Północna i Środkowa: Tadżykistan,
• Bliski Wschód: Arabia Saudyjska, Iran, Jemen, Oman,
• Europa: Grecja (sporadycznie od maja do października).

Źródła:

• Malaria Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)
• Where Malaria Occurs Centers for Disease Control and Prevention