Jak pomóc alkoholikowi? Najskuteczniejsze metody walki z alkoholizmem – psychoterapia, klub AA, farmakoterapia i esperal

Alkoholizm jest chorobą, a zarazem problemem społecznym utrudniającym funkcjonowanie i utrzymywanie relacji interpersonalnych. Zdecydowanie najtrudniejszym wyzwaniem terapeutycznym jest rozpoznanie problemu i skłonienie osoby uzależnionej do przyznania się do niego. W Polsce zjawiskiem alkoholizmu zajmuje się m.in. Antoni Kępiński, który wyróżnił cztery różne style nałogowego picia alkoholu:

• Neurasteniczny, który charakteryzuje się spożywaniem jednorazowo niezbyt dużej ilości alkoholu. Wśród przyczyn sięgania po alkohol można wymienić: zmęczenie, zły nastrój, zdenerwowanie, rozdrażnienie, niepokój i nadmierną ekspozycję na sytuacje stresogenne.
• Kontaktywny, który charakteryzuje się spożywaniem nadmiernej ilości alkoholu wyłącznie w grupie – w towarzystwie osób trzecich. Celem picia napojów wysokoprocentowych jest dodanie sobie odwagi, a także pielęgnowanie, podtrzymywanie i nawiązywanie relacji interpersonalnych.
• Dionizyjski, który charakteryzuje się spożywaniem alkoholu w bardzo dużych ilościach. Celem osoby uzależnionej jest zapomnienie o otaczającej rzeczywistości.
• Heroiczny, który charakteryzuje się spożywaniem dużej ilości alkoholu w celu poczucia się lepszym człowiekiem. Osoby, które wpasowują się w ten styl, po spożyciu zbyt dużej dawki napojów wysokoprocentowych, stają się agresywne.
• Samobójczy, który charakteryzuje się spożywaniem nadmiernej ilości alkoholu w celu zapomnienia o traumatycznej sytuacji.

Zdecydowanie najtrudniejszym zadaniem jest uświadomienie sobie problemu. Osoby, które zbyt często sięgają po napoje wysokoprocentowe zazwyczaj, mają trudność, by przyznać się do tego, że są uzależnieni. Na samym początku można zaobserwować wyparcie problemu i nieudolne próby udowodnienia swoim bliskim, że jest się zdrowym. Przed podjęciem terapii warto uświadomić sobie, że alkoholizm jest chorobą nieuleczalną, co w praktyce oznacza, że osoba uzależniona przez całe życie powinna utrzymywać abstynencję i unikać spożywania alkoholu (nawet w niewielkich ilościach).

Zobacz też: Kiedy dom przestaje być oazą bezpieczeństwa. Czy alkohol powoduje agresję? Z czego wynika przemoc domowa?

Proces leczenia alkoholizmu jest skomplikowany i problematyczny zarówno dla osoby uzależnionej, jak i jej najbliższych. Efekty terapii uwarunkowane są przede wszystkim motywacją i zaangażowaniem danej jednostki. Osoba uzależniona powinna szukać pomocy w ośrodkach terapii uzależnień i grupach anonimowych alkoholików. Psychoterapia leczenia alkoholizmu ukierunkowana jest przede wszystkim na pokonanie siebie samego, a także naukę życia bez alkoholu. Ważnym elementem terapii jest uświadomienie osobie uzależnionej przyczyn, które popchnęły ją do nałogu. Przykładowo: jeśli alkohol stanowił ucieczkę przed problemami rodzinnymi, zadaniem terapeuty jest pomoc pacjentowi z pokonaniem ich. Uzupełnieniem terapii indywidualnej jest terapia grupowa w klubie Anonimowych Alkoholików. Tego typu stowarzyszenia organizują cykliczne spotkania, na których poszczególni uczestnicy dzielą się swoimi – złymi i dobrymi – doświadczeniami.

Wysłuchaj podcastu stronyZDROWIA
Dr Magdalena Flaga-Łuczkiewicz, lekarz specjalista psychiatra, Centrum Terapii Dialog mówi o chorobach psychicznych w naszym społeczeństwie oraz radzi, kiedy i gdzie szukać pomocy w przypadku problemów psychicznych i uzależnień u siebie lub kogoś bliskiego.

Jeszcze pół wieku temu nikt nie spodziewał się, że na rynku farmaceutycznym pojawią się leki, które będą skuteczne w walce z chorobą alkoholową. Tymczasem kilka lat temu zaobserwowano wzrost badań nad biologicznymi predyspozycjami do nadużywania napojów wysokoprocentowych. Dzięki tym badaniom udało się poznać mechanizm uzależnienia i opracować farmaceutyki, które po licznych próbach klinicznych, zaczynają pojawiać się na aptecznych półkach. Jednym z popularniejszych leków na alkoholizm jest campral, który jest stosunkowo bezpieczny, gdyż bardzo rzadko wywołuje działania niepożądane (jest on zarejestrowany w Polsce). Oprócz tego w farmakoterapii leczenia choroby alkoholowej stosuje się także leki przeciwdepresyjne, które poprawiają nastrój na tyle, że osoba uzależniona nie musi już sięgać po alkohol. Niekiedy stosuje się także: leki przeciwlękowe.

Wojciech Maziarski o walce z alkoholizmem:

Jedną z bardziej kontrowersyjnych metod walki z chorobą alkoholową jest esperal (disulfiram) – wszystka alkoholowa, która sama w sobie nie jest środkiem leczniczym. Powodzenie terapii uzależnione jest przede wszystkim od woli osoby uzależnionej. Co istotne, działanie esperalu nie polega na zmniejszaniu pragnienia na alkohol, a na oddziaływaniu na jego metabolizm. Wszywka alkoholowa blokuje enzym, który jest odpowiedzialny za wchłanianie alkoholu do krwi. Prowadzi to do nagromadzenia w organizmie aldehydu octowego, czego następstwem są liczne objawy niepożądane, które pojawiają się już 15 minut po wypiciu alkoholu. Mowa tu głównie o: nudnościach i wymiotach, metalicznym posmaku w ustach, wzmożonej potliwości, przyśpieszonym rytmie serca i nasilonym lęku przed śmiercią. Kontrowersje dotyczące wszywki alkoholowej wynikają przede wszystkim z tego powodu, że picie alkoholu z esperalem, może skończyć się: zatrzymaniem rytmu serca, zawałem serca, udarem mózgu i dławicą piersiową. Rekomendowanym rozwiązaniem jest połączenie wszywki alkoholowej z terapią leczenia uzależnień.

Esperal przestał być produkowany w 2008 r., jednakże już w 2011 powrócił na rynek pod zmienioną nazwą -Disulfiram.

Pomoc alkoholikowi wyjść z nałogu jest trudna i obciążająca dla najbliższych osoby uzależnionej, zwłaszcza gdy nie chce się ona leczyć. Na samym początku warto spróbować takiej osobie uświadomić rangę jej problemu i możliwe konsekwencje. Należy przy tym wystrzegać się oceniania takiej osoby – można podkreślać, że każdy ma prawo do popełniania błędów. Bardziej radykalnym sposobem skłonienia alkoholika do leczenia jest skierowanie do sądu nakazu przymusowego leczenia. Przy czym, by sąd pozytywnie przychylił się do takiego wniosku, muszą zachodzić dwie przesłanki: osoba uzależniona musi długo trwać w nałogu i stwarzać zagrożenia dla życia i zdrowia otoczenia.

Źródła:

1. Ryszkowski A., Wojciechowska A., Kopański Z., et.al., Walka z uzależnieniem alkoholowym. Journal of Clinical Healthcare. 2015: 1; 14-17.
2. Zajączkowski A., Uzależnienie od substancji psychoaktywnych. Warszawa 2003.