Jak wygląda pierwsza wizyta u psychologa. Czego spodziewać się po psychoterapii?

Decyzję o rozpoczęciu psychoterapii może utrudniać lęk przed tym, że inne osoby dowiedzą się o tym, że korzystamy z takiej pomocy. Jeszcze niedawno panowało w społeczeństwie przekonanie, że osoba udająca się do psychologa jest „nienormalna” czy chora psychicznie. Obecnie postrzeganie psychoterapii zupełnie się zmieniło i szkodliwe stereotypy straciły swoją moc. W niektórych środowiskach korzystanie z usług psychologicznych stało się trendy. Osoba decydująca się na taki krok jest postrzegana jako ktoś, kto ma odwagę zmieniać swoje życie na lepsze i walczyć o szczęście. Nie trzeba się zatem obawiać, że przypadkiem znajomi dowiedzą się o tym, że chodzimy do psychologa.

Wysłuchaj podcastu stronyZDROWIA na temat chorób psychicznych w społeczeństwie.
Dr Magdalena Flaga-Łuczkiewicz, lekarz specjalista psychiatra, Centrum Terapii Dialog mówi między innymi o tym, kiedy warto udać się do psychologa i jak uniknąć komentarzy otoczenia.

Pierwsza wizyta u psychologa lub terapeuty zawsze wiąże się z niepewnością i lękiem. Nic dziwnego, skoro mamy odkrywać swoje emocje przed nieznaną sobie osobą. Często są to skrywane przez wiele miesięcy tajemnice, które do tej pory dusiliśmy w sobie. Dlatego warto przyznać się przed samym sobą do tego, że się boimy i otwarcie zakomunikować to psychologowi. Jednocześnie dobrze jest mieć na uwadze fakt, że nasz problem zapewne nie będzie dla terapeuty czymś dziwnym, szokującym czy niezrozumiałym. Najprawdopodobniej wielokrotnie spotkał się już z podobnymi przypadkami.

Podczas pierwszej wizyty u psychologa, ten będzie chciał jak najlepiej rozpoznać naszą obecną sytuację życiową. Można wobec tego spodziewać się pytań dotyczących relacji z rodziną i przyjaciółmi, pracy, wykształcenia czy sposobów spędzania wolnego czasu. Zostaniemy również zapytani o powody, dla których podjęliśmy decyzję o rozpoczęciu psychoterapii. Psycholog zechce się również dowiedzieć, jakie objawy psychosomatyczne nam dokuczają, od jak dawna i jaki jest stopień ich nasilenia. Zapyta poza tym o to, czego pacjent od niego oczekuje oraz czego spodziewa się po psychoterapii. Być może przeprowadzi psychologiczny test osobowości. Wszystkie te informacje będą pomocne w skonstruowaniu kontraktu terapeutycznego – pisemnej umowy sporządzanej pomiędzy pacjentem i psychologiem. Zawiera takie ustalenia jak między innymi czas trwania terapii, długość i częstotliwość sesji, koszty finansowe usługi, cele psychoterapii, a także jej najważniejsze zasady.

W trakcie konsultacji również pacjent może zadawać pytania. Temu również służy pierwsza wizyta u psychologa. Jak wygląda jego doświadczenie, jakie ma wykształcenie i certyfikaty, jakimi metodami terapeutycznymi się posługuje. Zanim zdecydujemy się na podjęcie terapii z danym specjalistą, dobrze jest odpowiedzieć sobie na pytanie, czy osoba ta wzbudza naszą sympatię i zaufanie. Ciężko będzie na przykład otworzyć się przed psychologiem, który przypomina nam kogoś, kogo nie lubimy lub posiada irytujące nas cechy osobowości. Często jednak pierwsze wrażenie bywa mylące, dlatego lepiej tego typu wnioski wyciągać dopiero po kilku spotkaniach.

Do rozpoczęcia psychoterapii mogą skłonić różne powody, które sprawiają, że nie potrafimy cieszyć się życiem i poradzić sobie z towarzyszącymi nam emocjami i objawami. Do najczęstszych motywów wizyty u psychologa można zaliczyć:

• Symptomy depresji np. przedłużające się poczucie smutku, przygnębienia i apatii.
• Różnego rodzaju fobie i nerwice.
• Trauma po stracie bliskiej osoby.
• Zmaganie się z różnego typu uzależnieniami.
• Współuzależnienie.
• Problemy wychowawcze.
• Konflikty rodzinne i małżeńskie.
• Problem z bezsennością.
• Wypalenie zawodowe.
• Stres zawodowy.
• Poczucie życiowej klęski, m.in. w związku z bezrobociem.
• Niskie poczucie własnej wartości.
• Trudności w nawiązywaniu relacji interpersonalnych.
• Psychiczne zaburzenia odżywiania, np. bulimia czy anoreksja.
• Problemy z asertywnością.

Zasadniczo nie jest wymagane żadne szczególne przygotowanie. Często jednak w stresie możemy zapomnieć o tematach, które chcielibyśmy poruszyć podczas pierwszej wizyty u psychologa. Dlatego warto sporządzić sobie pisemną listę, do której zawsze będzie można zajrzeć. Nie jest jednak możliwe, aby w wystarczającym stopniu omówić wszystkie zagadnienia. Spora część pacjentów wychodzi z gabinetu z poczuciem niedosytu i rozczarowania – „Przecież tyle chciałem przekazać, a niemal o wszystkim zapomniałem”, „Wizyta trwała tylko godzinę, to dla mnie za krótko”. To jednak całkowicie naturalne, w czasie pierwszego spotkania można jedynie zasygnalizować niektóre kwestie – podczas kolejnych sesji będzie okazja, aby do nich wrócić i szerzej omówić.

Psycholog jest zobowiązany do tego, aby ściśle przestrzegać zasad etyki zawodu. Przede wszystkim powinien zapewnić pacjentowi całkowite poczucie anonimowości, gdyż obowiązuje go tajemnica zawodowa. Nie trzeba zatem obawiać się tego, że o uczestnictwie w terapii dowie się pracodawca, rodzina czy znajomi. Specjalista nie powinien w żadnym stopniu oceniać postępowania pacjenta, ośmieszać go ani krytykować. Nie ma także prawa nakłaniać go do poruszania intymnych tematów, zwłaszcza jeżeli nie jest to uzasadnione w związku z celami terapii. Poza tym nie powinien poddawać ocenie prywatnego światopoglądu pacjenta, jego orientacji seksualnej czy religijności.

Dlaczego psychoterapia pomaga?

Jak wygląda wizyta u psychologa? Na ogół w przeważającej części sesji to pacjent zabiera głos – dzieli się własnymi przeżyciami, doświadczanymi emocjami, spostrzeżeniami, planami czy zmianami wprowadzonymi w swoim aktualnym życiu. Rolą psychologa jest natomiast przede wszystkim słuchanie i interpretowanie za pomocą narzędzi terapeutycznych tego, co przekaże mu pacjent. Nie można oczekiwać od osoby prowadzącej terapię, że ta wskaże nam gotowe rozwiązania naszych problemów. Psycholog nie jest przecież wróżką ani cudotwórcą. Może natomiast pomóc nam przyjrzeć się temu, co się dzieje wewnątrz nas, zmotywować do zmiany, rozjaśnić szkodliwe dla nas mechanizmy postępowania. Towarzyszy nam w trudnej i nieraz długiej drodze do zdrowia, wolności i satysfakcjonującego życia. Okazuje swoje wsparcie, empatię i zrozumienie. Powinien także stworzyć przyjazną atmosferę, która będzie sprzyjać nieskrępowanemu uzewnętrznianiu się pacjenta.

Pomiędzy psychoterapeutą a pacjentem nawiązuje się specyficzna, nieraz bardzo bliska więź emocjonalna. Warto jednak być świadomym tego, że psycholog w żadnym wypadku nie może być przyjacielem pacjenta. Przyjaźń zakłada bowiem wzajemność, o której podczas psychoterapii nie może być mowy. Nie powinno zatem dochodzić do sytuacji, w której to psycholog dzieli się z pacjentem osobistymi trudnościami. Zabronione jest także utrzymywanie kontaktów poza gabinetem terapeutycznym. Psychoterapeuta nie pójdzie więc z pacjentem na kawę po pracy czy na imprezę. Często zdarza się również taka sytuacja, że osoba poddająca się terapii zakochuje się w psychologu. Jest to po części zrozumiałe, ponieważ nagle czuje się zrozumiana, akceptowana i ważna. Specjalista powinien jednak wykryć taką sytuację i w porę na nią zareagować.

Joanna Gutral: Psychoterapia to dobra inwestycja

Psycholog nie powinien także bezpodstawnie rozgrzebywać przeszłości pacjenta, zwłaszcza próbować skłaniać go do dzielenia się traumami z wczesnego dzieciństwa. Wracanie do przeszłości jest uzasadnione jedynie pod warunkiem, że rzeczywiście rzutuje ona na obecne życie i jej przepracowanie jest nieodzowne dla powodzenia procesu terapeutycznego. Wizyta u psychologa nie może także przebiegać w ten sposób, że ten wymusza na pacjencie poruszanie określonych kwestii, kiedy ten tego nie chce lub nie czuje się jeszcze na to gotowy. Zawsze powinien mieć możliwość postawienia granic i sprzeciwienia się takim prośbom.

Długość psychoterapii zawsze jest kwestią indywidualną, uzależnioną od problemów pacjenta czy bieżących postępów w terapii. Jej wstępny czas trwania ustala się w zapisach kontraktu terapeutycznego, lecz w uzasadnionych przypadkach może zostać wydłużony lub skrócony.

Aby psychoterapia przyniosła pożądane efekty, ważne jest przede wszystkim odpowiednie podejście ze strony pacjenta. To on sam musi mieć motywację do zmiany, psycholog nie jest w stanie zmusić go do pracy nad sobą. Niezwykle ważna jest także szczerość i otwartość podczas poszczególnych wizyt u psychologa. Jeżeli będziemy ukrywać swoje prawdziwe emocje, wtedy terapia tak naprawdę nie ma sensu. Dlatego warto opierać się pokusie, aby próbować na siłę dobrze wypadać w oczach terapeuty. Nie bójmy się mówić mu o trudnych emocjach doświadczanych podczas sesji, nawet jeżeli są związane z jego osobą.

Szczególnym rodzajem terapii jest ta, której uczestnikiem są osoby niepełnoletnie. W ich przypadku od psychologa wymaga się specyficznego podejścia, aby możliwe było zdobycie zaufania. Przede wszystkim musi on spróbować przyjąć i zrozumieć punkt widzenia dziecka oraz unikać moralizowania. Jest to istotne zwłaszcza w przypadku nastolatków, którzy mają skłonności do buntowania się i pozostają pod silnym wpływem środowisk rówieśniczych.

Korzystanie z pomocy psychologa to zatem żaden powód do wstydu. Świadczy raczej o odwadze i gotowości do tego, aby wziąć swoje życie we własne ręce. Pierwsza wizyta u psychologa zazwyczaj jest wielką niewiadomą, dlatego trudne emocje jej towarzyszące są całkowicie naturalne. Warto jednak wiedzieć, że psychoterapia nie jest niczym strasznym, a może pomóc odmienić swoje życie na lepsze.