Spis treści
Co to jest pantenol, D-panthenol i kwas pantotenowy?
Pantenol to jedna z form witaminy B5, czyli kwasu pantotenowego. Stanowi alkoholowy analog tej witaminy, który w organizmie jest szybko w nią przekształcany w procesie utleniania. Z tego powodu pantenol, a dokładniej D-panthenol (lub dekspantenol) nosi też nazwę prowitaminy B5.
Ponieważ kwas pantotenowy jest nietrwały, w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym stosuje się właśnie D-panthenol. Nazwa wskazuje, że związek ten występuje w dwóch postaciach, takich jak izomery L i D. Jedynie D-pantenol jest zmieniany w skórze w kwas pantotenowy, choć L-pantenol również ma działanie nawilżające skórę, włosy i paznokcie.
W organizmie kwas pantotenowy wchodzi w skład koenzymu A – związku o kluczowym znaczeniu w metabolizmie komórkowym, w tym w przemianach związków budujących tkanki i produkcji energii.
Sprawdź również:
Witamina B5 jest niezbędna w procesach tworzenia się naskórka i wzrostu włosów oraz paznokci. Niedobory pokarmowe są widoczne w postaci pogorszenia się wyglądu – skóra staje się szorstka i łuszczy się, a włosy stają się osłabione, pozbawione blasku, wypadają i szybko pojawia się pierwsza siwizna. Podanie zewnętrze może w pewnym stopniu uzupełnić lokalne braki.
Czysty D-panthenol to gęsta, lepka, oleista ciecz. Jest rozpuszczalny w wodzie, ale nie w tłuszczach. Dla wygody i komfortu stosowania w przemyśle kosmetycznym używane są wodne roztwory pantenolu.
Produkty z pantenolem są polecane szczególnie dla skóry suchej, szorstkiej, łuszczącej się i podrażnionej, jak również wrażliwej i podatnej na przesuszenia, choć z powodzeniem sprawdza się w przypadku wszystkich typów cery.

Co na podrażnioną skórę twarzy? Stan zapalny złagodzą naturalne składniki kosmetyczne
Podrażnienia i stan zapalny na skórze twarzy to często wynik działania niekorzystnych czynników zewnętrznych, np. suchego powietrza, wiatru i mrozu. W takich sytuacjach zaczerwieniania cery, pojawiają...
Jak pantenol działa na skórę, błony śluzowe i oczy? Zastosowanie pantenolu w kosmetykach i lekach
Pantenol stanowi popularny składnik kosmetyków, m.in. kremów do twarzy i rąk, balsamów do ciała czy szamponów i odżywek do włosów. To również ważny związek aktywny leków (m.in. kropli i maści do nosa i oczu) oraz wyrobów specjalistycznych, przeznaczonych dla skóry podrażnionej i uszkodzonej.
D-panthenol działa jako humektant, czyli środek nawilżający, który ze względu na właściwości higroskopijne wiąże wodę. Jednocześnie łagodzi stan zapalny, dzięki temu działa na skórę kojąco i regenerująco. Zmniejsza podrażnienia i wspomaga gojenie uszkodzeń. Sprawia też, że skóra staje się odpowiednio nawilżona i chroniona prawidłowym płaszczem hydrolipidowym.
Pantenol wnika nie tylko w naskórek, ale też w struktury paznokci i włosów. Tam zwiększa możliwość wiązania wody przez strukturalne włókna kolagenowe.
Pantenol w kosmetykach do włosów działa wygładzająco, ułatwia rozczesywanie i dodaje zdrowego połysku, stymuluje też cebulki. Stosowany w preparatach do suchych i zniszczonych dłoni i paznokci pomaga ograniczyć łamliwość i rozdwajanie się płytki paznokciowej, a także łuszczenie się i pękanie naskórka.
Jako składnik kosmetyków dla skóry trądzikowej pantenol wykazuje działanie antybakteryjne i przeciwzapalne. Łagodzi zaczerwienienia, a przy tym nie zatyka porów i nie zwiększa produkcji łoju skórnego, czyli sebum.
Deksapantenol wyraźnie poprawia wygląd skóry, ponieważ ma działanie przeciwzmarszczkowe. Po przekształceniu w witaminę B5 stymuluje podziały komórek naskórka i skóry właściwej (fibroblastów), co przyspiesza ich odnowę.
Sprawdź również:
D-panthenol w kroplach do oczu przyspiesza procesy regeneracji rogówki, wspomaga nawilżenie oczu i zapobiega podrażnieniom przez czynniki środowiskowe. Łagodzi też ich objawy, jak również skutki zmęczenia, takie jak zaczerwienienie oczu, swędzenie i wrażenie „piasku” pod powiekami. Podobnie działa D-panthenol w kroplach czy maściach do nosa.
Nie ma przeciwwskazań, by pantenol stosowały kobiety w ciąży, może też służyć do pielęgnacji skóry dzieci.
Pantenol nie powoduje podrażnień i uczuleń nawet w stężeniu 100 procent, choć tak jak w przypadku każdej substancji, mogą istnieć osoby reagujące w ten sposób na kontakt ze związkiem. Nie ma też działania fotouczulającego, tzn. zwiększającego wrażliwość komórek skóry na działanie promieni ultrafioletowych. Maksymalne zalecane stężenie D-pantenolu w gotowym kosmetyku to 5 procent.

Skóra jest wrażliwa na słońce przez cały sezon. Zobacz, jak wybrać właściwą ochronę
Pierwsze promienie słoneczne na skórę po zimie mogą zrobić więcej szkód niż pożytku. Warto przygotować ją do lata, odsłaniając ostrożnie i stosując kosmetyki ochronne. Warto stosować je każdego dnia, ...
Panthenol – skuteczny środek na oparzenia słoneczne i termiczne
Pantenol jest łatwo wchłaniany w skórę, po czym pozostaje między jej włóknami i pobudza komórki do podziałów. W ten sposób wspomaga m.in. ziarninowanie skóry w procesie gojenia się ran. Jest szczególnie skuteczny w leczeniu oparzeń słonecznych, a także termicznych, wywołanych działaniem wysokiej i niskiej temperatury.
Pantenol na oparzenia najczęściej występuje w postaci pianki, która daje się łatwo aplikować – wymaga minimum dotykania skóry przy rozprowadzaniu po jej powierzchni. Stężenie tego związku w takich preparatach to zwykle 5-15 procent.
Preparaty tego typu często mają w swoim składzie również inne składniki łagodzące, takie jak:
- alantoina,
- witamina E,
- wyciągi roślinne (z aloesu, nagietka, melisy, męczennicy),
- olejek rycynowy,
- olejek z rokitnika.
Preparaty na oparzenia i po opalaniu mogą też jednak mieć w składzie syntetyczne tłuszcze i emulgatory wpływające niekorzystnie na naskórek (tzw. PEGi). Te są mniej polecane, podobnie jak produkty silnie perfumowane – najbezpieczniejsze są bezzapachowe.
Pantenol wspomaga też redukcję blizn przy uszkodzeniach skóry. Zmniejsza ich powstawanie, a gdy już się utworzą, zmiękcza je i sprawia, że z czasem stają się mniej widoczne.
Skoncentrowany pantenol koi też ból oraz zaczerwienienie skóry przy drobnych skaleczeniach i po ukąszeniach owadów.
D-pantenol jest składnikiem kremów leczniczych wspomagających regenerację skóry, jak również leczenie jej stanów zapalnych, chorób pęcherzowych skóry oraz opryszczki wargowej.
Dowiedz się także:
Zadbaj o odpowiednią ochronę przed słońcem
