In vitro – przebieg krok po kroku, wskazania i cena. Poznaj dostępne rodzaje zapłodnienia pozaustrojowego, czyli in vitro

W naturalnych warunkach, aby doszło do poczęcia kobieta i mężczyzna muszą odbyć stosunek seksualny. Podczas wytrysku do ciała kobiety wprowadzana jest sperma z plemnikami. Jeżeli kobieta ma tzw. dni płodne, może dojść do zapłodnienia komórki jajowej przez plemnik. Niestety coraz większy odsetek par ma kłopot z naturalnym poczęciem z powodu niepłodności jednego lub obojga partnerów. Możliwość posiadania potomstwa niepłodnym parom daje metoda zapłodnienia pozaustrojowego, czyli in vitro.

In vitro (IVF) to słowo pochodzące z języka łacińskiego. W dosłownym tłumaczeniu oznacza „w szkle” i polega na przeprowadzaniu konkretnego procesu biologicznego w warunkach laboratoryjnych. Przykładem zastosowania tej metody jest zapłodnienie in vitro, które polega na połączeniu komórki jajowej kobiety z męskim plemnikiem poza żeńskim układem rozrodczym. Zapłodnione komórki jajowe, które rozwinęły się w zarodki, wprowadza się do kobiecej macicy, gdzie osadzają się i rozwijają w ciążę.

Sprawdź: Start programu in vitro. Szczegóły dofinansowania w 2024 r.

Twórcą metody jest Robert G. Edwards, który za swoje dokonania otrzymał w 2010 roku Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny. Zwieńczeniem jego wieloletnich badań były narodziny 25 lipca 1978 roku pierwszego dziecka (dziewczynki Lucy Brown), którego rozwój zapoczątkowano poza ustrojem matki.

In vitro to metoda zapłodnienia pozaustrojowego zalecana parom, które zmagają się z trudnościami z zajściem w ciążę. Przyczyn tego stanu może być wiele dlatego, zanim zostanie podjęta decyzja o in vitro, należy przeprowadzić szereg badań ukierunkowanych na znalezienie sedna problemu. W diagnostyce pomoże ginekolog.

Czytaj też: „Mamy to!”. Darmowe in vitro już od 1 czerwca. Są wyniki konkursu na wybór realizatorów rządowego programu leczenia niepłodności

Zapłodnienia in vitro wskazane jest kobiet:

• z niedrożnością jajowodów,
• przedwczesną menopauzą,
• przedwczesnym wygaśnięciem funkcji jajników,
• obniżoną rezerwę jajnikową w młodym wieku,
• endometriozą,
• kobiet z zaburzeniami hormonalnymi utrudniającymi zajście w ciążę np. PCOS,
• niepłodnością o znanej przyczynie, której nie udało się wyleczyć,
• niepłodnością idiopatyczną, czyli o nieznanych przyczynach,
• których partnerzy mają obniżoną jakość nasienia lub są niepłodni.

Procedura in vitro składa się z kilku etapów, które bez względu na wybraną klinikę zawsze są identyczne.

1. Kwalifikacja i badania wstępne
Pary, które podjęły decyzję o próbie zapłodnienia in vitro, muszą zgłosić się do wybranej placówki. Podczas pierwszej wizyty specjalista zapozna się z dotychczas zgromadzoną dokumentacją medyczną, pozna przyczyny niepłodności pary oraz wykona badania ginekologiczne. Prawnie wymagane jest wykonanie szeregu badań laboratoryjnych, których wyniki będą analizowane podczas drugiej wizyty kwalifikacyjnej do zabiegu.

Od pary wymagane są następujące wyniki:

• Anty-HIV-1,2,
• HbsAg,
• Anty-Hbc,
• Anty-HCV-Ab,
• VDRL,
• grupa krwi Rdh,
• antygeny układu AB0,
• chlmydia triachomatis – PCR z moczu (mężczyźni), a u kobiet z wymazu z kanału szyjki macicy.

Od kobiety dodatkowo:

• toksoplazmoza (przeciwciała IgG i IgM),
• różyczka (przeciwciała IgG i IgM),
• cytologia,
• stopień czystości pochwy (biocenoza).

2. Stymulacja hormonalna
Drugim etapem procedury in vitro jest hormonalna stymulacja jajników do wzmożonej produkcji komórek jajowych, które będą zdolne do zapłodnienia. Celem tego etapu jest zwiększenie szansy na powodzenie zapłodnienia pozaustrojowego.

Leki hormonalne są wybierane z uwzględnieniem wieku kobiety, stężenia progesteronu i estradiolu we krwi oraz zależą od wyniku dopochwowego badania USG (tzw. USG transwaginalne). Ich stosowanie rozpoczyna się w 3-4 dniu cyklu i trwa ok. 7-12 dni pod stałą kontrolą ginekologa. Podczas 2-4 wizyt kontrolnych oceniane jest stężenie hormonów we krwi pacjentki oraz wykonywane dopochwowe badanie USG, podczas którego lekarz analizuje wielkość oocytów. Po analizie wyników dobierany jest najlepszy termin poboru komórek jajowych.

3. Punkcja jajników, czyli pobranie komórek jajowych
Pobranie komórek jajowych od kobiet odbywa się w znieczuleniu ogólnym, czyli pod narkozą. Zabieg trwa ok. 15 minut i ma miejsce w godzinach porannych. Istnieje również możliwość skorzystania z komórek z banku pobranych od anonimowych dawczyń, jeżeli kobieta nie jest zdolna do wytwarzania prawidłowych komórek.

4. Pobranie nasienia od mężczyzny
Pobranie nasienia od mężczyzny ma miejsce wtedy, gdy ( sperma zawiera zdolne do zapłodnienia plemniki. Drugą opcją mającą zastosowanie, gdy mężczyzna jest niepłodny to pobranie nasienia z banku od anonimowego dawcy.

5. Zapłodnienie in vitro, czyli połączenia gamet w warunkach laboratoryjnych
Do zapłodnienia in vitro dochodzi w laboratorium embriologicznym. Spośród wszystkich pobranych komórek wybiera się 6 najlepszych i to je łączy z plemnikami. Wyróżnia się kilka metod in vitro:

• zapłodnienie IVF – jest najbardziej naturalną i fizjologiczną metodą, gdyż odbywa się bez istotnego udziału laboranta. Polega na umieszczeniu plemników i komórek jajowych blisko siebie, a po kilku godzinach plemniki penetrują i łączą się samodzielnie z komórkami jajowymi,
• zapłodnienie ICSI – polega na wstrzyknięciu do cytoplazmy komórki jajowej wyselekcjonowanego plemnika,
• zapłodnienie PICSI – to odmiana metody ICSI zakładająca lepszą selekcję plemników na postawie ich budowy morfologicznej i reakcji łączenia się z hialuronianem. Dzięki temu szanse na zapłodnienie są wyższe.
• zapłodnienie IMSI – wzbogaca metodę ICSI, gdyż dobór plemnika wstrzykiwanego do komórki jajowej ma miejsce pod mikroskopem powiększającym obraz ponad 6 tysięcy razy bardziej niż tradycyjny mikroskop,
• zapłodnienie hbIMSI – wzbogaca metodą IMSI, gdyż zakłada dwustopniową kwalifikację plemnika: pod powiększającym mikroskopem oraz na podstawie reakcji łączenia się z hialuronianem. Dzięki temu zwiększa się prawdopodobieństwo powodzenia zapłodnienia oraz wykształcenia prawidłowego zarodka.

O doborze decyduje lekarz w porozumieniu z parą starającą się o potomstwo. Po przeprowadzeniu zapłodnienia (tzw. inseminacja) po ok. 16-20 godzinach ocenia się, czy doszło do zapłodnienia.

6. Transfer zarodków do macicy kobiety
Po 2-6 dniach od zapłodnienia in vitro jeden lub dwa zarodki, które najlepiej prognozują, są wprowadzane do kobiecej macicy za pomocą cienkiego cewnika. Pozostałe zapłodnione komórki są zamrażane i można je wykorzystać w przyszłości lub do ponowienia próby zapłodnienia. Od momentu zabiegu kobieta musi zażywać leki, które zwiększają szansę na prawidłowe zagnieżdżenie się zarodka.

7. Potwierdzenie ciąży
Ostatni etap budzi najwięcej emocji, ponieważ weryfikuje, czy cały żmudny proces zakończył się sukcesem. Po 11 dniach od transferu zarodków przeprowadzane jest test ciążowy, czyli badanie stężenia gonadotropiny kosmówkowej we krwi kobiety. Stężenie beta-HCG wzrasta, gdy doszło do zapłodnienia. Ostatecznym potwierdzeniem zajścia w ciążę jest wykonanie badania USG. Jeżeli próba okazała się nieudana, całą procedurę można powtórzyć, jednak o czasie decyduje lekarz.

Zapłodnienie in vitro jest bardzo kosztowne. Cena in vitro w zależności od miasta zaczyna się od ok. 6-10 tysięcy złotych, ale dochodzą do tego również koszty m.in. indywidualnie dobranych leków, dojazdów oraz badań. Decydując się na in vito, warto zorientować się, czy dostępne są programy refundacji in vitro.