Badanie BHCG w ciąży - czym jest gonadotropina kosmówkowa i kiedy trzeba zbadać jej poziom?

BHCG, inaczej beta - HCG, to skrót od gonadotropiny kosmówkowej. Jest to hormon wytwarzany głównie w organizmie kobiety, przez łożysko. Zbudowany jest z dwóch podjednostek określanych jako alfa oraz beta. Oznaczanie obecności BHCG w moczu jest podstawą większości testów ciążowych, ponieważ substancja ta wydalana jest właśnie z moczem, a jej produkcja zachodzi głównie w okresie ciąży. Należy do tak zwanych hormonów tropowych, czyli wywierających wpływ na inne hormony. Wytworzona przez łożysko gonadotropina kosmówkowa wraz z krwią dociera do jajników. Tam pobudza powstałe całko żółte do produkcji progesteronu, który działa podtrzymująco na ciążę. Stężenie BHCG wykazuje pewien rytm w czasie. W bardzo szybkim tempie wzrasta w I trymestrze ciąży, szczyt osiąga około 11. - 13. tygodnia, a następnie zaczyna opadać. Na podstawie oceny poziomu tej substancji na różnych etapach ciąży można ocenić prawidłowość jej rozwoju. Nieprawidłowy wzrost poziomu gonadotropiny może sugerować na przykład ciążę pozamaciczną.

Czytaj także: Masz nudności i wymioty w ciąży? Wcale nie musi tak być. Zgłoś je lekarzowi, bo mogą być niebezpieczne. Zobacz, jak sobie z nimi radzić

Badanie gonadotropiny kosmówkowej jest również badaniem diagnostycznym przy niektórych nowotworów. Niekiedy nowotwór jajnika może wytwarzać BHCG. Hormon pełni wtedy rolę markera informującego, że w organizmie zachodzą niepokojące procesy. Nieprawidłowe wyniki badania BHCG towarzyszy także chorobom kosmówki (trofoblastu) - wczesnej błony płodowej, powstającej w początkowym okresie ciąży. Niekiedy bada się także poziom gonadotropiny kosmówkowej u mężczyzn, zwłaszcza w diagnozie i terapii guzów czynnych endokrynologicznie.

BHCG obrazuje przebieg ciąży i pomaga wcześnie wykryć ewentualne problemy zdrowotne matki i płodu. Wyniki beta HCG mogą z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić lub wykluczyć ciążę - o wiele pewniej niż wynik domowego testu paskowego zakupionego w aptece. Wśród wskazań do przeprowadzenia badania BHCG z krwiznajdują się przede wszystkim:

• Chęć potwierdzenia lub wykluczenia ciąży.
• Badania kontrolne w przebiegu ciąży.
• Określenie, jak dawno pacjentka zaszła w ciążę.
• Diagnostyka ciąży pozamacicznej.
• Diagnostyka wad genetycznych płodu (morfologiczne wady centralnego układu nerwowego oraz wady chromosolmalne - Zespól Downa, zespół Patau, zespół Edwardsa).
• Diagnostyka nowotworów, które produkują gonadotropinę kosmówkową (m.in. zaśniad groniasty, nowotwory jajników i jąder, nabłoniak kosmówkowy).

Badanie BHCG wykonane w celu potwierdzenia lub wykluczenia ciąży wykazuje czułość już po 7 dniach od zapłodnienia. Z jego wykonaniem warto jednak poczekać do daty planowej miesiączki. Gdy się ona nie pojawi, wyniki beta HCG potwierdzą lub wykluczą ciążę z pewnością do 100 proc. To o wiele pewniejszy sposób, niż testy z moczu, które czułość wykazują dopiero po 10 dniach, a ich wynik nie jest stuprocentowym potwierdzeniem.

BHCG można mierzyć w moczu lub we krwi. W pierwszym przypadku do badania potrzebna jest pobrana przez pacjenta próbka porannego moczu ze środkowego strumienia. Na wynik oczekuje się zaledwie kilka minut. Jeśli badanie BHCG wykonuje się z krwi, konieczne jest pobranie jej próbki z żyły łokciowej oraz odwirowanie, by uzyskać surowicę. Pacjent powinien być na czczo co najmniej 8 godzin przed pobraniem. Na wynik oczekuje się zwykle około jednej doby.

Badanie BHCG można wykonać bezpłatnie, ze skierowaniem od lekarza. To proste, powszechnie dostępne badanie. Prywatnie kosztuje od 15 do 40 złotych, w zależności od miasta oraz laboratorium.

BHCG pozwala stwierdzić, czy pacjentka jest w ciąży, a jeśli tak, to w jakim wieku jest ciąża. Wynik poniżej 5 mIU/ml wyklucza ciążę. Poziom gonadotropiny zaczyna wzrastać zaraz po zapłodnieniu. Wzrasta dość regularnie, dlatego na podstawie wyniku badania BHCG można określać, jak dawno doszło do zapłodnienia. Oto ramowe normy dla poszczególnych tygodni ciąży:

• W 3. tygodniu: 5 - 50 mIU/ml.
• W 4. tygodniu: 5 - 426 mIU/ml.
• W 5. tygodniu: 18 - 7,340 mIU/ml.
• W 6. tygodniu: 1,080 - 56,500 mIU/ml.
• W 7. - 8. tygodniu: 7, 650 - 229,000 mIU/ml.
• W 9. - tygodniu: 25,700 - 288,000 mIU/ml.
• W 13. - 16. tygodniu: 13,300 - 254,000 mIU/ml.
• W 17. - 24. tygodniu: 4,060 - 165,400 mIU/ml.
• W 25. - 40. tygodniu: 3,640 - 117,000 mIU/ml

Ze względu na regularny tryb wzrostu i spadku poziomu gonadotropiny, można zastosować kalkulator BHCG. Poziom hormonu w prawidłowo rozwijającej się ciąży powinien wzrastać o 66 proc. w ciągu dwóch dni.

BHCG jest standardowym badaniem wykonywanym u kobiet ciężarnych. Niski wynik w pierwszych tygodniach ciąży może świadczyć o ciąży pozamacicznej lub poronieniu. Niski wynik BHCG w drugim trymestrze wiąże się też z zespołem Edwardsa. Z kolei wysoki wynik BHCG towarzyszy zespołowi Downa.

Za pomocą pomiaru BHCG można też monitorować postępy leczenia nowotworów. Wysoki poziom gonadotropiny u mężczyzn i kobiet niebędących w ciąży stanowi wskazanie do dalszej diagnostyki.