Test owulacyjny – rodzaje i zasada działania. Czy testy owulacyjne są skuteczną metodą badania dni płodnych?

Test owulacyjny stanowi spore udogodnienie w określaniu dni płodnych. Wskazanie owulacji jest możliwe na podstawie obserwacji organizmu (pomiar temperatury ciała, obserwacja konsystencji śluzu, badanie szyjki macicy) oraz wskazań kalendarzyka owulacyjnego. Nie można jednak powiedzieć, że metoda ta charakteryzuje się bardzo wysoką dokładnością. Prawidłowa interpretacja wszystkich objawów menstruacji wymaga dokładności, a określanie jajeczkowania na podstawie dnia cyklu może sprawdzić się wyłącznie w sytuacji, gdy ten nie jest zaburzony i zawsze trwa tyle samo dni. Pewniejszą, wygodniejszą i obarczoną mniejszym błędem, ale nie idealną metodą są testy owulacyjne.

Test owulacyjny paskowy jest najpopularniejszym tego typu produktem. Opakowanie zawiera najczęściej 5-7 jednorazowych pasków, które służą do wykrycia konkretnego dnia cyklu, w którym następuje owulacja – jajeczkowanie. Pojedynczy paseczek należy zamoczyć w moczu i odczytać wynik zgodnie z instrukcją dołączoną do opakowania. Ilość pasków w opakowaniu pozwala na powtarzanie badania dzień po dniu do momentu, gdy uzyskany zostanie pożądany wynik, w postaci wyznaczenia dnia jajeczkowania.

Test owulacyjny paskowy może przybierać także formę podobną do testu ciążowego. Końcówkę testu należy zamoczyć w moczu i odczytać wynik, zaprezentowany na ekranie. Forma przedstawienia wyniku testu owulacyjnego może różnić się w zależności od producenta. Popularnymi są paski podobne jak w teście ciążowym, lub uśmiechnięta buźka. Po wykonaniu testu należy go wyrzucić do kosza na odpady (śmieci zmieszane).

Do badania moczu służy także elektroniczny monitor owulacji. W tym przypadku używany jest nie papierowy pasek, a wykonany z tworzywa sztucznego patyczek, który należy zanurzyć w strumieniu moczu, a następnie – umieścić w elektronicznym urządzeniu. Wynik badania wyświetlany jest na ekranie w formie wskazania stopnia płodności.

Kolejny rodzaj testu to tzw. mikroskop owulacyjny. W tym przypadku badanie nie jest przeprowadzane na próbce moczu, a śliny, którą należy pobrać na dołączone szkiełko i pozostawić do wyschnięcia. W dalszej kolejności pod mikroskopem ocenia się ślad, który tworzą kryształki. Na tej podstawie wskazywana jest owulacja.

Test owulacyjny paskowy i monitor owulacji służą do wykrycia stężenia hormonu luteinizującego (LH) w moczu, ponieważ jego poziom wzrasta przed tuż owulacją, czyli w momencie, kiedy szanse na zapłodnienie są najwyższe. W chwili, gdy stężenie hormonu LH osiąga najwyższą, wartość pęcherzyk Graffa pęka uwalniając komórkę jajową, która z jajnika przemieszcza się do jajowodu.

Inna jest zasada działania mikroskopu owulacyjnego. W tym przypadku badane jest stężenie estrogenu, które również wzrasta przed owulacją. Proces ten pociąga za sobą zmiany w strukturze śliny, a bliskość jajeczkowania jest określana na podstawie śladu pozostawionego na szkiełku, które służy do przeprowadzenia badania.

Pierwszy test należy wykonać na 2-3 dni przed owulacją, która rozpoczyna się w 14. dnu cyklu miesiączkowego, przy czym za pierwszy dzień cyklu uznaje się pierwszy dzień krwawienia miesiączkowego. Najlepszym momentem na rozpoczęcie codziennych badań będzie zatem 11. lub 12. dzień cyklu.

Do niektórych testów paskowych dołączany jest odpowiedni pojemnik na mocz. Jeżeli zestaw nie zawiera takiego elementu, należy przygotować czyste naczynie (najlepiej zakupić w aptece sterylny pojemnik). W przeciwieństwie do testu ciążowego próbka nie powinna być pobierana z pierwszego porannego moczu, a nieco później. Przed wykonaniem testu nie należy spożywać zbyt dużej ilości płynów. W przeciwnym wypadku mocz będzie rozrzedzony, co może spowodować błędny wynik.

Pasek należy zanurzyć w moczu pobranym do pojemnika lub w strumieniu moczu na kilka sekund (czas powinien być podany w instrukcji załączonej do opakowania testu), a następnie wyjąć pasek i położyć np. na kilku listkach papieru i odczekać na pokazanie się wyniku. Czas oczekiwania także powinien zostać wskazany w instrukcji testu, a przeważnie wynosi od 3 do 5 minut.

Test owulacyjny w formie pasków może dać wynik pozytywny wskazujący na bliskość owulacji, albo negatywny informujący o tym, że jajeczkowanie nie wystąpi w najbliższym czasie. Wynik może też informować o niewłaściwym wykonaniu testu lub o jego wadzie.
Jeżeli w polu testowym pojawi się jedna kreska oznacza to, że badanie zostało przeprowadzone prawidłowo, a hormon LH nie został wykryty – kobieta w danej chwili nie ma owulacji (nie ma dni płodnych). Jeżeli jedna kreska pojawiła się w polu wyniku, a pole testowe pozostaje puste oznacza to, że test nie został przeprowadzony prawidłowo lub pasek jest wadliwy.

Pozytywny test owulacyjny to dwie kreski, które pojawiły się w miejscu wyniku i jednocześnie dobra informacja dla par starających się o dziecko. Taki wynik pojawia się, gdy w moczu zostanie wykryte odpowiednie stężenie hormonu LH. Kobieta w danej chwili jest płodna, a jajeczkowanie nastąpi maksymalnie za 36 godzin. Należy pamiętać, że paski owulacyjne nie stwierdzają samej owulacji, a jedynie jej bliskość.

W przypadku elektronicznych monitorów owulacji wynik wyświetlany jest na ekranie urządzenia. Pojawia się komunikat o stopniu płodności, więc dokładna interpretacja nie jest konieczna – wszystko jest oczywiste. Najbardziej skomplikowana jest interpretacja wyniku testu przeprowadzonego przy użyciu mikroskopu owulacyjnego, polega bowiem na ocenie wyglądu próbki w powiększeniu. Każdy producent załącza ulotkę, w której przedstawione są infografiki prezentujące wygląd próbki w poszczególnych fazach cyku. W dni niepłodne powiększenie ujawni kropki. W okresie przejściowym widoczne są kropki i kreski. W dni płodne zaobserwować można wzory, których kształt jest zbliżony do paproci.

Test owulacyjny charakteryzuje się dużą czułością, jednak nie można traktować takiego badania jako stuprocentowo pewnej metody określania płodności. Producenci deklarują stopień dokładności do 98 procent. W przypadku cyku nieregularnego lub bezowulacyjnego, przydatność takiego badania będzie ograniczona. Test może okazać się niewiarygodny w przypadku kobiet ze zdiagnozowanym zespołem policystycznych jajników (PCOS). W takiej sytuacji, wydzielanie hormonu LH bywa zaburzone. Nieprawidłowy wynik może pojawić się też w sytuacji, gdy kobieta przyjmuje leki hormonalne.

Wady i zalety testów owulacyjnych - cena

Test owulacyjny bez względu na rodzaj charakteryzuje się wyższą dokładnością niż metody naturalne – termiczne i śluzowe. Wykonanie badania jest bardzo łatwe w wykonaniu, można jest komfortowo przeprowadzić w domu i są wygodne. Mówiąc o zaletach takiego rozwiązania, należy też wskazać na dużą dostępność – testy owulacyjne są dostępne w każdej aptece. W przypadku testów paskowych nie bez znaczenia jest też atrakcyjna cena zakupu.

Jeżeli mowa o elektronicznym monitorze owulacji zaletą jest bardzo duża dokładność wyniku, największa spośród wszystkich domowych testów owulacyjnych. Po stronie plusów należy też zapisać możliwość jego wielokrotnego użycia, co również dotyczy mikroskopu owulacyjnego. Tylko testy paskowe są jednorazowego użytku.

Wady testów paskowych to ograniczona przydatność w przypadku nieregularnego cyklu menstruacyjnego. Dotyczy to również sytuacji, gdy test wykonuje kobieta ze zdiagnozowanym zespołem policystycznych jajników (PCOS). Łatwo też o zafałszowanie wyników, jeżeli przyjmowane są leki hormonalne lub kobieta spożywa bardzo duże ilości płynów.

Największą wadą, jaką wykazuje elektroniczny monitor jest cena urządzenia. Co prawda, możliwość wielokrotnego użycia finalnie redukuje koszt, ale trzeba przygotować się na duży jednorazowy wydatek. Minusem mikroskopu owulacyjnego jest dość czasochłonna procedura przeprowadzenia badania. W tym przypadku trzeba też wykazać się znaczną precyzją. Skrupulatności wymaga także interpretacja wyników – należy prawidłowo ocenić ślad, jaki pozostawiła próbka. Koszt zakupu mikroskopu jest wyraźnie wyższy niż testów paskowych, jednak niższy niż cena elektronicznego monitora owulacji.