Gorączka u dziecka – czym jest i jak z nią walczyć? Sprawdź, czym może być spowodowana gorączka u dziecka bez innych objawów towarzyszących!

Gorączka jest częstym objawem klinicznym towarzyszącym infekcjom o różnym podłożu. Bardzo rzadko występuje samoistnie, ponieważ zwykle stanowi ona złożoną reakcję systemu immunologicznego na czynniki wywołujące choroby. W nomenklaturze medycznej mianem gorączki określa się stan termiczny organizmu, polegający na podwyższonym poziomie temperatury (wg normy) w punkcie nastawczym termoregulacji, który określony jest przez podwzgórze. U zdrowego człowieka punkt nastawczy wynosi 37°C. Nie bez znaczenia przy tym jest to, że temperatura ciała uwarunkowana jest środowiskiem wewnętrznym organizmu (czynniki zewnętrzne takie, jak np. temperatura powietrza mają znaczenie przy udarze). Pomiaru temperatury ciała dokonuje się za pośrednictwem termometru lekarskiego: pod pachą (norma to 36,6°C), w jamie ustnej (norma to 36,9°C), w odbytnicy (norma to 37,1°C), w uchu (norma to 37,1°C).

Temperatura ciała uzależniona jest od wielu elementów, w tym m.in. od: techniki pomiaru, pory dnia, wieku, trybu życia, procesów metabolicznych. O gorączce można mówić wówczas, gdy temperatura ciała wynosi więcej niż 38°C. Temu stanu termicznemu organizmu zazwyczaj towarzyszy: przyśpieszona akcja serca, utrata apetytu, ból głowy, obfite poty, utrata tkanki tłuszczowej.

Klasyfikacja temperatury ciała:

• <35,0°C – hipotermia (stan, w którym ilość ciepła wytwarzanego jest mniejsza niż ilość ciepła utraconego).
• 35,1-36,3°C – osłabienie organizmu.
• 36,4-37,0°C – prawidłowa temperatura ciała.
• 37,1-38,5°C – gorączka niska.
• 38,6-39,5°C – gorączka umiarkowana.
• 39,6-40,5°C – gorączka znaczna.
• 40,6-41,0°C – gorączka wysoka.
• >41,0°C – hiperekspresja (stan, który wymaga natychmiastowego działania – w przeciwnym razie może dojść do uszkodzenia tkanek mózgowych).

Gorączka jest stanem termicznym, który jest naturalną reakcją obronną systemu immunologicznego w przypadku występowania realnego zagrożenia m.in. ze strony drobnoustrojów. Biorąc pod uwagę tor gorączki, można wyróżnić: gorączkę ciągłą i gorączkę przerywaną. Ostatnia z wymienionych nazywana jest również gorączką septyczną. Charakteryzuje się ona wahaniami temperatury ciała, co zazwyczaj podyktowane jest porą dnia. W ramach gorączki przerywanej można wyodrębnić kilka podtypów:

• Gorączkę hektyczną, dla której właściwe jest: występowanie wysokiej temperatury kilka dni z rzędu i jej nagły spadek. Tego typu tor gorączkowy charakterystyczny jest dla: gruźlicy i posocznicy.
• Podwójny szczyt gorączki, dla którego właściwe jest występowanie dwóch bardzo wysokich temperatur w ciągu jednej doby. Tego typu tor gorączkowy charakterystyczny jest dla: wczesnej malarii, podwójnego zakażenia organizmu, salmonelloz, gruźlicy prosówkowej i zapalenia wsierdzia.
• Gorączkę dwufazową, dla której właściwe jest kilka dni gorączkowych i jednego bezgorączkowego. Ten typu tor gorączkowy charakterystyczny jest dla: zakażeń wirusowych.

Wysoka gorączka u dziecka to niemalże zawsze powód do niepokoju. W przeważającej większości przypadków za wysoką temperaturę u naszych maluchów odpowiadają czynniki zakaźne. Mowa tu przede wszystkim infekcjach bakteryjnych, takich jak: błonica, gruźlica, kiła, różyczka, płonica, tężec i zgorzel gazowa. Oprócz tego gorączka jest jednym z głównych objawów, towarzyszących zakażeniom wirusowym: grypie, mononukleozie, odrze, ospie wietrznej i wirusowym zapaleniu wątroby. Wysoka temperatura ciała właściwa jest także dla zakażeń grzybiczych: histoplazmozy, kryptokokozy, uogólnionej kandydozy, amebozie, toksoplazmozie, toksokarozie, zimnicy i glistnicy. Za gorączkę mogą odpowiadać również reakcje immunologiczne w tym choroby układu odpornościowego (toczeń układowy, choroba Leśniewskiego, stany alergiczne i inne). Osobą kwestią jest gorączka po szczepieniu, która jest bardzo częstym stanem u dzieci.

Gorączka po szczepieniu jest naturalnym stanem i nie powinna budzić większego niepokoju rodziców (, zwłaszcza gdy nie towarzyszą jej inne symptomy). Podstawową rolą szczepień jest ochrona organizmu przed drobnoustrojami. Przy czym szczepionka to nic innego jak zestaw konkretnych bakterii i wirusów w niewielkiej dawce. Podaje się je dziecku po to, by jego organizm wypracował mechanizmy obronne do walki z drobnoustrojem chorobogennym. Jednym ze „skutków ubocznych” szczepionki jest gorączka, która w tym przypadku oznacza, że system immunologiczny walczy z drobnoustrojowymi. Przy czym warto podkreślić, że gorączka jest częsta po podaniu szczepionki 6w1 i 5w1.

Gorączka przy ząbkowaniu to bardzo częste zjawisko, wywoływane przez stan zapalny dziąseł, który jest powszechny przy wyrzynających się zębach. Niekiedy jednak pojawiająca wysoka temperatura ciała, która pojawia się przy ząbkowaniu, może wskazywać na infekcję wirusową, bakteryjną lub grzybiczą. Podczas tego procesu dzieci mają obniżoną odporność i znacznie łatwiej łapią różne wirusy.

Gorączka samoistna (bez żadnych objawów towarzyszących) jest tzw. gorączką nieznanego pochodzenia. Stan ten budzi wiele obaw pacjentów, ponieważ trudno jest wskazać jego jednoznaczną przyczynę. Terminem tym określa się temperaturę ciała powyżej 38°C, trwającą co najmniej trzy tygodnie. Przy czym wielu rodziców myli gorączkę nieznanego pochodzenia z gorączką u dziecka bez innych objawów. W przeważającej większości przypadków stanowi ona jeden z pierwszych symptomów grypy. Oprócz tego gorączka u dziecka bez objawów towarzyszących może być również gorączką po szczepieniu.
Najbardziej prawdopodobne przyczyny nieznanego pochodzenia to:

• Zakażenia organizmu.
• Choroby nowotworowe.
• Choroby wielonarządowe.
• Sytuacje emocjonalne i stresogenne.
• Czynniki zewnętrzne, które mają na celu sztucznie wywołać gorączkę (zwykle nie przekracza ona 38°C).

Osoby, które zastanawiają się jak zbić gorączkę u dziecka, mają co najmniej kilka możliwości. Przy czym warto mieć na uwadze, że doraźne sposoby na gorączkę nie zastąpią wizyty u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, a także nie sprawią, że nasza pociecha nagle wyzdrowieje. Warto także podkreślić, że gorączka jest naturalną reakcją systemu odpornościowego, dlatego też nie za każdym razem należy ją obniżać za wszelką cenę. Wśród najlepszych sposobów na gorączkę można wymienić:

• Leki przeciwgorączkowe, które są bardzo skuteczne, jednakże nie należy ich nadużywać (w szczególności u dzieci), ponieważ mogą powodować wiele objawów niepożądanych.
• Okłady na gorączkę. Pomocne w zbiciu wysokiej temperatury są zimne okłady na czoło, kark i szyję (ewentualnie na kark i kostki).
• Kąpiel wodna na gorączkę. To bardzo skuteczny sposób na wysoką temperaturę. Woda do kąpieli powinna mieć temperaturę nieco niższą niż temperatura ciała.
• Surowe ziemniaki na gorączkę. To sposób znany z medycyny ludowej. Polega on wykonywaniu okładów z surowego ziemniaka na czoło.

Źródła:

1. Kucharz J.E., Diagnostyka różnicowa stanów gorączkowych. Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie. 2010; 56: 25-28.
2. Kucharz E.J., Chory przewlekle gorączkujący – poszukiwanie przyczyny i leczenie. Przewodnik Lekarza. 2010; 2: 85–89.

ZOBACZ: O czym świadczy gorączka i kiedy nie należy jej zbijać?