Gorączka to stan, w którym temperatura ludzkiego ciała osiąga powyżej 38 stopni Celsjusza. Jest to zespół reakcji, występujący w wyniku zaburzeń ośrodka termoregulacji, który znajduje się w podwzgórzu.
Gorączka – jakie są jej przyczyny?
Przyczyny gorączki mogą być bardzo zróżnicowane. Do podwyższenia temperatury ciała może doprowadzić zarówno niegroźna infekcja, jak i poważne zakażenie, choroba autoimmunologiczna lub nawet zmiany nowotworowe.
Wysoka gorączka u dorosłych i dzieci ma zadanie zmobilizować układ immunologiczny i poprawić skuteczność naturalnych mechanizmów obronnych. W podwyższonej temperaturze zachodzi większa produkcja przeciwciał, zwiększa się także ukrwienie tkanek, w związku z czym organizm może się samodzielnie obronić i zwalczyć zagrożenie.
Kiedy mówimy, że gorączka jest wysoka?
Wyróżnia się różne stopnie gorączki, w zależności od wieku pacjenta. U osób dorosłych o stanie podgorączkowym mówimy, gdy temperatura ciała osiąga 37-38 stopni Celsjusza. Pomiędzy 38 i 38,5 stopni Celsjusza to stan gorączki nieznacznej, 38,5-39,5 stopni Celsjusza świadczy o gorączce umiarkowanej. Z gorączką znaczną mamy do czynienia, gdy temperatura ciała wynosi od 39,5 do 40,5 stopni Celsjusza, a z wysoką, gdy ciało jest rozpalone do 41 stopni Celsjusza. Temperatura powyżej 41 stopni Celsjusza świadczy o hiperpireksji, czyli gorączce nadmiernej i wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej.
Nie istnieje jedna, prawidłowa wartość ciepłoty ciała, ponieważ temperatura ta zmienia się pod wpływem wielu różnych czynników, w tym między innymi także wieku pacjenta. U dzieci wyróżnia się gorączkę umiarkowaną, gdy temperatura ciała osiąga od 38 do 38,5 stopni Celsjusza, gorączkę wysoką, gdy wynosi ona powyżej 38,5 stopni Celsjusza oraz hiperpireksję, gdy temperatura ciała osiąga powyżej 41,5 stopni Celsjusza.
Zobacz też:
Z jakimi zagrożeniami może się wiązać wysoka gorączka?
Wzrost temperatury ciała do 39 stopni Celsjusza nie stanowi zagrożenia dla zdrowia i nie zaburza czynności organizmu. Zbyt wysoka (lub zbyt długo utrzymująca się) gorączka może jednak stanowić zagrożenie dla zdrowia. Gdy temperatura ciała przekracza 39 stopni Celsjusza, może dojść do odwodnienia i osłabienia organizmu. Dochodzi wtedy do zaburzenia gospodarki wodnej oraz elektrolitowej w ciele, mogą wystąpić także problemy w funkcjonowaniu układu krążenia i układu nerwowego.
Zbyt wysoka temperatura (powyżej 41 stopni Celsjusza) jest niebezpieczna, ponieważ może doprowadzić do uszkodzenia białek – jednego z głównych budulców naszego organizmu. W temperaturze powyżej 42 stopni Celsjusza dochodzi do nieodwracalnego uszkodzenia mózgu, a uszkodzenie białka komórek nerwowych może doprowadzić nawet do śmierci.
W sytuacji, gdy pacjent ma gorączkę i jego ciało jest rozpalone do 40-41 stopni Celsjusza, należy niezwłocznie podjąć działania mające na celu ochłodzenie organizmu, pamiętając jednak przy tym, że gorączka, to nie choroba a objaw.
Jak zbić gorączkę? Oto skuteczne sposoby na gorączkę
Czym zbić gorączkę u dorosłych? Sposoby na zbicie gorączki u dorosłych można podzielić na domowe oraz farmakologiczne.
Domowe sposoby na zbicie gorączki
- Chłodna kąpiel
Zanurzenie się w wodzie o temperaturze niższej o około 1-2 stopnie Celsjusza od temperatury ciała może pomóc zbić gorączkę. Należy jednak robić to powoli, by nie dostać szoku.
- Okłady na gorączkę
W walce z gorączką mogą pomóc okłady. Chłodne okłady na gorączkę można przygotować z woreczków z lodem lub po prostu z zimnej wody i ręcznika. Jak obniżyć gorączkę? Wystarczy przykładać okłady w takich miejscach jak czoło, kark, łydki, kostki oraz pachwiny i zmieniać je co około 15 minut, monitorując zmiany temperatury ciała.
Inny domowy sposób na gorączkę to okłady z cebuli lub surowych ziemniaków. Oba te warzywa mają bardzo silne właściwości przeciwzapalne i pokrojone na plastry lub talarki, mogą zostać zamieszczone na czole gorączkującej osoby na kilkanaście minut, by obniżyć temperaturę ciała.
- Mikstura z czosnkiem
Dobry i sprawdzony domowy lek na gorączkę to mikstura przyrządzona z ciepłego mleka i czosnku z dodatkiem miodu. Na zbicie gorączki polecana jest także herbata malinowa. Napoje te rozgrzewają i stymulują do pracy cały układ immunologiczny, a także mają właściwości przeciwbakteryjne. Jeśli nie przepadamy za czosnkiem, obniżenie gorączki możemy wywołać poprzez wypicie szklanki czarnej herbaty z miodem i cytryną.
Warto przeczytać poradnik:
- Mikstura z jęczmieniem
Co jeszcze jest polecane na zbicie gorączki? Temperaturę ciała może obniżyć mikstura z wody z dodatkiem skórki z cytryny i jęczmienia. Aby ją przygotować, potrzebny jest litr wrzącej wody, skórka z cytryny i 2 łyżki jęczmienia. Składniki należy zanurzyć we wrzącej wodzie (nie gotować!) i pozostawić je na 12 godzin.
- Zioła na gorączkę
Sprawdzonym sposobem na gorączkę jest picie naparów z ziół, które mają napotne właściwości i działają odkażająco. Do takich roślin należą:
- Berberys.
- Czarny bez.
- Krwawnik pospolity.
- Lipa.
- Szałwia.
- Topola,
- Wiązówka.
Przeczytaj również:
Jak przygotować ziołowy napar na zbicie gorączki? Wystarczy zalać susz szklanką gorącej (lecz nie wrzącej) wody i zostawić na kilkanaście minut pod przykryciem. Inny domowy sposób zbijania gorączki to tzw. odwar. Aby go przygotować, należy zalać zioła zimną wodą, a następnie doprowadzić miksturę do wrzenia i gotować 5 minut.
Farmakologiczne sposoby zbijania gorączki
W sytuacji, gdy mamy do czynienia z wysoką gorączką i domowe sposoby się nie sprawdzają, może być konieczny lek na gorączkę. Dla dorosłych dostępne są rozwiązania na bez recepty oraz leki na gorączkę na receptę.
- Lek na gorączkę dla dorosłych na receptę
Decyzja o leczeniu przeciwgorączkowym jest w każdym przypadku rozpatrywana indywidualnie. Najczęściej stosuje się leki zawierające acetaminofen, niesteroidowe leki przeciwzapalne, a także preparaty złożone, zawierające kombinację dwóch ważnych składników – ibuprofenu i paracetamolu. Substancje te różnią się sposobem działania i, połączone razem, znacznie hamują rozwój stanu zapalnego. Przyjmuje się je najczęściej w formie tabletek, doustnie.
Przed podjęciem leczenia należy pamiętać o możliwych działaniach niepożądanych leków przeciwgorączkowych. Bardzo istotne jest leczenie objawowe oraz wyrównywanie strat w organizmie poprzez spożywanie dużych ilości wody i suplementację elektrolitową.
- Leki na gorączkę bez recepty
Leki na gorączkę bez recepty są ogólnodostępne w aptekach. Najczęściej zawierają one ibuprofen, paracetamol lub kwas acetylosalicylowy. Preparaty te działają szybko i pozwalają skutecznie obniżyć temperaturę ciała, wykazują także właściwości przeciwbólowe. Ze względu na wiele możliwych skutków ubocznych, zaleca się, by je stosować dopiero wtedy, gdy domowe metody na gorączkę są nieskuteczne.
- Najsilniejszy lek na gorączkę
Najsilniejszym działaniem, jeśli chodzi o leki na gorączkę dla dorosłych, wykazuje się niesteroidowy lek przeciwzapalny – Pyralgina. Jest on dostępny bez recepty w aptekach, jednak zaleca się, by go stosować pod kontrolą, tak, by nie dopuścić do przedawkowania.
Lek na zbicie gorączki – przeciwwskazania
Leków na zbicie gorączki nie powinny ich stosować osoby uczulone na kwas acetylosalicylowy lub niesteroidowe leki przeciwzapalne. Nie zaleca się także, by były one stosowane przez:
- Kobiety w ciąży.
- Osoby cierpiące na zaburzenia krzepnięcia krwi.
- Osoby chorujące na niewydolność nerek, serca lub wątroby.
- Pacjentów stosujących inne niesteroidowe leki przeciwzapalne.
- Pacjentów z chorobami nowotworowymi układu pokarmowego.
- Dzieci poniżej 2 roku życia.
Wysoka gorączka u dziecka – kiedy można ją zbić?
U dzieci gorączka jest jednym z najczęściej występujących objawów chorobowych. Nie w każdej sytuacji jednak wysoka gorączka u dziecka oznacza, że należy za wszelką cenę obniżyć temperaturę ciała. Gorączka to proces fizjologiczny, który ma na celu zwalczenie drobnoustrojów. Jest to naturalna reakcja obronna naszego organizmu na zakażenie, która ma na celu zapobiec rozwojowi różnych chorób. Jeśli więc usilnie będziemy dążyć do jej zbicia, możemy zaszkodzić maluchowi i zwiększyć jego podatność na infekcje. Wysoką gorączkę u dzieci można zbijać dopiero gdy temperatura ciała przekroczy 38 stopni Celsjusza. Jak obniżyć gorączkę u dziecka? Podpowiadamy poniżej!
Jak zbić gorączkę u dziecka?
Zbijanie gorączki u dziecka najlepiej zacząć od domowych sposobów – tych samych, które zastosowalibyśmy w przypadku osoby dorosłej. W przypadku, gdy chcemy zbić gorączkę u dziecka, warto mu podać napój przyrządzony z ciepłego mleka i czosnku. Aby miksturę dało się wypić, można do niej dodać odrobinę miodu i lekko ją w ten sposób posłodzić. Inny sposób na gorączkę u dzieci to okłady - nie należy jednak ich kłaść bezpośrednio na skórę, lepiej owinąć kawałki lodu lub woreczek z zimną wodą w ręcznik, lub ściereczkę i dopiero przyłożyć do skóry malucha. Okłady można przykładać do karku i czoła, chłodzić można także pachwiny ciała.
Sprawdzony lek na gorączkę dla dzieci to także herbatki ziołowe. Napar z lipy lub czarnego bzu wspomoże działanie układu immunologicznego i pomoże szybko uporać się z infekcją. Domowe sposoby na gorączkę u małego dziecka polegają także na podawaniu mu czarnej herbaty z miodem i malinowym sokiem. Można też zastosować okłady z cebuli na stopach.
Lek na gorączkę dla dzieci
Na rynku są dostępne leki na gorączkę bez recepty dla dzieci. Mogą one występować w formie syropu, kropli lub tabletek. Najczęściej zawierają one substancje czynne - paracetamol oraz ibuprofen. Leki te występują w różnych dawkach, ich zadaniem jest zwalczenie stanu zapalnego, są one wchłaniane w przewodzie pokarmowym, metabolizowane w wątrobie, a następnie wydalane z moczem. Zawarte w lekach substancje czynne działają przeciwgorączkowo i przeciwbólowo, przynosząc maluchowi ukojenie i zmniejszając temperaturę jego ciała.
Jeśli gorączce towarzyszą dolegliwości żołądkowo-jelitowe, w przypadku małych dzieci zaleca się stosowanie paracetamolu, ponieważ ibuprofen może być zbyt obciążający dla nerek i układu pokarmowego. Dawkowanie jest zależne od wieku i masy ciała dziecka, nie należy łączyć leków zawierających paracetamol i ibuprofen i stosować ich naprzemiennie, chyba że lekarz lub farmaceuta zalecą inaczej.
Warto zaznaczyć, że nie każda podwyższona temperatura ciała jest wskazaniem do podania leków przeciwgorączkowych. Stan podgorączkowy i niewielka gorączka wpływają bowiem korzystnie na układ immunologiczny i mobilizują młody organizm do walki z infekcją. Jeśli dziecko ma lekką gorączkę, ale czuje się dobrze, nie należy mu podawać leków przeciwgorączkowych. Leczenie gorączki należy rozpocząć od uzupełnienia substancji pokarmowych i wody – są one w dużych ilościach tracone w pierwszych momentach fazy gorączkowej
Jak obniżyć gorączkę u dziecka – kiedy należy się udać do lekarza?
Gorączka to stan, który z jednej strony jest niezbędny dla zdrowia, ponieważ ma na celu ochronić organizm dziecka przed infekcją, a z drugiej, jeśli utrzymuje się zbyt długo, może niestety zagrażać zdrowiu. Klasyfikacja gorączki zależy w dużej mierze od wieku dziecka, ale i też od temperatury ciała.
W niektórych sytuacjach zbyt wysoka temperatura może stanowić zagrożenie, ponieważ wpływa ona negatywnie na narządy i ich funkcjonowanie. Gdy domowe sposoby na gorączkę nie pomagają lub temperatura ciała malucha przekracza 40 stopni Celsjusza, warto zwrócić się o pomoc do lekarza lub na pogotowie ratunkowe. Gdy gorączka się powtarza lub nie chce ustąpić w przeciągu dwóch dni, konieczne są odpowiednie badania diagnostyczne.
W zależności wyniku badań lekarz przepisze odpowiednie leki i poradzi rodzicom, jak zadbać o zdrowie malucha. Otrzymają oni informacje, jaki preparat, w jakiej dawce i jak często należy podawać. Zostaną także pouczeni, by uważnie obserwować dziecko i dbać o to, by w trakcie gorączki spożywało dużą ilość płynów.
Gorączka u niemowlaka – jak ją zbić?
O gorączce u niemowlaka mówimy wtedy, gdy temperatura ciała malucha przekracza 38 stopni Celsjusza. Pomiar temperatury dokonywany jest zazwyczaj przez termometr douszny na podczerwień lub termometr elektryczny. Wysoka gorączka u dziecka w wieku niemowlęcym może się pojawić z wielu powodów – może stanowić odpowiedź organizmu na zakażenie dróg oddechowych (np. zapalenie gardła) lub infekcje układu moczowego. Gorączka u niemowlaka może się pojawić także w trakcie ząbkowania.
Jak obniżyć gorączkę u dziecka, które jest w wieku niemowlęcym? W tym celu najczęściej stosuje się zimne okłady na czoło i pachwiny oraz, jeśli gorączka nie przechodzi, leki przeciwgorączkowe zawierające paracetamol oraz ibuprofen. Preparaty te najwygodniej jest podawać dziecku w formie czopków.
Jeśli gorączce towarzyszą niepokojące objawy, np.: czerwone plamy na skórze, sztywność szyi, wymioty lub biegunka, konieczna jest interwencja lekarza.
Wysoka gorączka bez innych objawów u dorosłego
Większość chorób gorączkowych trwa nie dłużej niż 5 dni i ustępuje samodzielnie [4]. Jeśli tak się nie dzieje, chory wymaga kontroli lekarskiej. Specjalnym typem gorączki jest tzw. gorączka nieznanego pochodzenia. To termin, który określa gorączkę o temperaturze minimum 38 stopni Celsjusza, trwającą co najmniej 3 tygodnie, której przyczyn nie da się ustalić. Według danych stan ten diagnozuje się u około u ok. 30 proc. chorych, którzy przewlekle gorączkują.
Wysoka gorączka bez innych objawów u dorosłego może wystąpić np. w trakcie ciąży. W stanie błogosławionym temperatura kobiecego ciała może się bowiem podnieść nawet do 37,5 stopni Celsjusza. Powody do obaw mogą się pojawić, gdy temperatura ta jest wyższa. Jeśli ciężarna ma gorączkę w wysokości powyżej 38 stopni Celsjusza, należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym pacjentkę.
Wysoka gorączka u dziecka bez innych objawów
Wysoka gorączka u dziecka bez innych objawów to jedna z najczęstszych przyczyn odwiedzin u lekarza. Wysoka gorączka u dziecka może wystąpić np. w okresie niemowlęcym, podczas ząbkowania. Może także wynikać z przegrzania organizmu. W sytuacji, gdy jednak przyczyny gorączki są trudne do uchwycenia i nie towarzyszą jej żadne inne objawy, może ona stanowić powód do niepokoju.
Wysoka gorączka u dziecka bez innych objawów może świadczyć o:
- Chorobie autoimmunologicznej.
- Sepsie (posocznicy).
- Trzydniówce (rumieniu nagłym).
- Zakażeniach układu moczowego.
- Zakażeniu HIV (przeczytaj: objawy HIV).
- Zapaleniu płuc.
- Zmianach nowotworowych.
W sytuacji, w której dziecko ma gorączkę, ale badanie fizykalne nie jest w stanie wskazać jej uchwytnej przyczyny, należy skierować malucha do szpitala na dalsze badania. Umieralność dzieci z gorączką nieznanego pochodzenia jest niewielka i stan ten najczęściej ustępuje samoistnie lub od razu po wdrożeniu leczenia.
Źródła:
- Mrozińska M., Zasady stosowania leków przeciwgorączkowych u dzieci. Lek w Polsce. Vol.14, nr 10’04 (166).
- Kucharz E. J. Diagnostyka różnicowa stanów gorączkowych. Annales Academiae Medicae Stetinensis. 2010. 56, suppl. I, 25 – 28.
- Franczak -Drygalska A., Jankiewicz -Ziobro K., Kotulska A., Kucharz E.J.: Etiology of enhanced body temperature in patients admitted due to fever of unknown origin: analysis of 100 consecutive cases. Reumatologia. 2005. 43, 103–104.
- Avner J. R. Ostra gorączka. Pediatria po dyplomie. 2009. Vol. 13, nr 5.
- Craig JV, Lancaster GA, Williamson PR, Smyth RL. Temperature measured at the axilla compared with rectum in children and young people: systematic review. BMJ. 2000. 320:1174–1178.