Epidemia otyłości atakuje Europę! Dane są miażdżące – ponad połowa dorosłych ma nadwagę. Jak nieprawidłowa masa ciała wpływa na zdrowie?

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) przedstawiła niepokojące dane w najnowszym raporcie na temat otyłości, „European Regional Obesity Report 2022”. Nadwaga i otyłość dotyka prawie 60 proc. dorosłych i prawie co trzecie dziecko (29 proc. chłopców i 27 proc. dziewczynek) w regionie europejskim, uwzględnionym przez organizację. Oprócz Unii Europejskiej do tego regionu WHO zalicza także Turcję, Rosję, Ukrainę oraz inne kraje położone dalej na wschód, aż do Azji Środkowej.

Żaden z krajów europejskich nie jest na dobrej drodze do zmniejszenia liczby osób z nadwagą do 2025 roku, jak to było w założeniach Europejskiego Programu Prac na lata 2020-2025 – „Wspólne działania na rzecz lepszego zdrowia” (‎European Programme of Work; EPW).

- W całej Europie 59 proc. dorosłych ma nadwagę lub jest otyłych, podobnie jak 8 proc. dzieci poniżej 5. roku życia. Już 29 proc. pięciolatków i co czwarte dziecko (25 proc.) w wieku szkolnym – wynika z raportu.

Dane pokazują, że otyłość osiągnęła już rozmiar epidemii i jest przyczyną 200 tys. nowych przypadków raka oraz 1,2 miliona zgonów rocznie w Europie, co stanowi 13 proc. wszystkich zgonów. W Europie Wielka Brytania ma drugi najwyższy odsetek otyłych dorosłych (tuż za Maltą). Na podstawie danych z raportu jego autorzy przewidują, że otyłość w niektórych krajach wyprzedzi palenie papierosów jako główny czynnik ryzyka rozwoju raka.

Według raportu w Polsce nadwagę i otyłość ma 58,3 proc. dorosłych osób oraz 6,7 proc. dzieci poniżej 5. roku życia. Natomiast sama otyłość występuje u 23 proc. osób dorosłych.

– Niepokojący jest stały wzrost częstości występowania nadwagi i otyłości w europejskim regionie WHO. Żadne państwo członkowskie nie jest na dobrej drodze do osiągnięcia celu, jaki stanowi zatrzymanie wzrostu otyłości do 2025 roku – czytamy w raporcie.

Otyłość jest poważną chorobą przewlekłą, która wymaga leczenia. Jest ona wiodącym czynnikiem ryzyka niepełnosprawności i zwiększa ryzyko rozwoju wielu chorób, takich jak: cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca czy choroba niedokrwienna serca. Z powodu otyłości rośnie ryzyko: zawału serca, udaru mózgu, marskości wątroby, bezdechu sennego, przewlekłej niewydolności nerek, a także niepłodności. Jest ona również przyczyną rozwoju 13 rodzajów nowotworów, w tym raka okrężnicy, jelita grubego, trzonu macicy czy endometrium.

Nadwaga to wskaźnik masy ciała (BMI), wynoszący powyżej 25, a otyłość występuje, gdy wynik jest powyżej 30. Wskaźnik BMI (Body Mass Index) służy do oceny poziomu tkanki tłuszczowej w organizmie. Oblicza się go, dzieląc masę ciała (kg) przez wysokość (m) podniesioną do kwadratu (BMI=kg/m2), np. 56 kg : 1,652 = 20,5 – co oznacza prawidłową masę ciała.

Według klasyfikacji WHO normy BMI to:

• <18,5: niedowaga,
• 18,5-24,9: norma,
• 25,0-29,9: nadwaga,
• 30,0-34,9: otyłość I stopnia,
• 35,0-39,9: otyłość II stopnia,
• > 40,0: otyłość III stopnia (otyłość olbrzymia).

Pandemia oraz towarzyszące jej lockdowny, brak aktywności fizycznej, a także łatwa dostępność jedzenia zamawianego przez internet i telefon znacznie pogłębiły problem nadwagi i otyłości na całym świecie. Spowodowało to zmiany trybu życia oraz sposobu odżywiania, które będą trudne do odwrócenia jeszcze przez długie lata. Ma to trwały wpływ na zdrowie ludzi oraz wymaga dużo wysiłku, aby cofnąć negatywne skutki pandemii COVID-19. Dodatkowo, u osób otyłych istnieje zwiększone ryzyko zakażenia koronawirusem, a także hospitalizacji i zgonu z powodu COVID-19.

W raporcie stwierdzono, że przyczyny otyłości są bardziej złożone niż tylko niezdrowa dieta i brak aktywności fizycznej. Łatwa dostępność żywności przez aplikacje w telefonie również powoduje zwiększone spożycie produktów wysokoprzetworzonych, zawierających duże ilości tłuszczów trans, cukru i soli. Takie odżywianie sprzyja zwiększaniu masy ciała i prowadzi do nadwagi oraz otyłości. W raporcie podkreślono potrzebę ograniczenia reklam niezdrowej żywności wśród dzieci oraz dostępu dzieci do gier online, które ograniczają znacznie aktywność fizyczną najmłodszych.

WHO wzywa kraje członkowskie do zaangażowania politycznego na wysokich szczeblach w walkę z otyłością oraz wdrożenia środków takich, jak podatki od cukru czy dotacje na zdrową żywność, a także do ograniczenia marketingu niezdrowej żywności wśród dzieci.

Źródła:
WHO European Regional Obesity Report 2022 WHO
Europejski program prac na lata 2020-2025: wspólne działania na rzecz lepszego zdrowia WHO