Czujesz smutek i nie masz na nic siły? To może być depresja sezonowa. Jakie objawy mogą oznaczać jesienną chandrę i na czym polega leczenie?

Depresja sezonowa nazywana jest inaczej sezonową chorobą afektywną, jesienną lub SAD (seasonal affective disorder). Jej charakterystyczną cechą jest to, że powraca cyklicznie w okresie jesienno-zimowym. Najczęściej SAD dotyczy krajów półkuli północnej, szczególnie Europy i Stanów Zjednoczonych.

Choroba najczęściej pojawia się we wrześniu i trwa do początku maja. Szacuje się, że może dotyczyć nawet 12 proc. populacji. Pierwsze objawy ujawniają się zazwyczaj między 20. a 30. rokiem życia, a prawie 80 proc. diagnoz dotyczy kobiet. Ciężko jest określić dokładną liczbę przypadków SAD, ponieważ jesienią wiele osób odczuwa niekorzystny wpływ zmiennych warunków atmosferycznych. Po zdiagnozowaniu i podjęciu dziesięcioletniego leczenia ponad połowa chorych nie zgłasza już dolegliwości.

W Polsce co dziesiąta osoba odczuwa nieprzyjemne objawy związane ze skracaniem się czasu dnia i wydłużeniem nocy.

Głównym czynnikiem przyczyniającym się do rozwoju depresji sezonowej jest brak światła słonecznego i jego wpływ na zegar biologiczny człowieka. Organizm do prawidłowego funkcjonowania wymaga większej dawki promieni słonecznych, niż dostępna jest jesienią i zimą, co może zwiększać ryzyko zachorowania na depresję sezonową.

Zobacz też: Nietypowe objawy depresji. Co powinno zaniepokoić?

Objawy depresji jesiennej przypominają te, które występują w przebiegu depresji niezależnej od pory roku. Choroba uaktywnia się jesienią i zimą, ale wraz z nadejściem wiosny ustępuje. Objawy SAD bywają uciążliwe i zakłócają prawidłowe funkcjonowanie organizmu.

Do charakterystycznych dolegliwości SAD można zaliczyć:

• spadek energii,
• spowolnienie ruchów,
• nadmierna senność i zmęczenie,
• zmiana apetytu,
• zwiększenie apetytu na węglowodany proste, szczególnie słodycze,
• zwiększenie masy ciała,
• obniżenie nastroju,
• niechęć do aktywności fizycznej,
• niechęć do kontaktów z ludźmi.

Wzrost łaknienia na węglowodany proste (głównie słodycze i słodkie napoje) występuje szczególnie u kobiet. W okresie jesienno-zimowym zwiększony apetyt oraz podjadanie powodują wzrost masy ciała, nawet do kilkunastu kilogramów.

Szacuje się, że objadanie się i przyrost masy ciała występuje u około 70 proc. osób z depresją sezonową.

SAD bardzo rzadko dotyczy dzieci. W tej grupie wiekowej charakterystyczne objawy obejmują trudności z zasypianiem oraz wstawaniem z łóżka, chroniczne zmęczenie z zasypianiem na lekcjach, obniżoną sprawność kojarzenia faktów, apatię oraz obniżenie sprawności fizycznej.

Ciężko jest postawić diagnozę tylko na podstawie subiektywnych objawów, ponieważ na pogorszenie nastroju i brak energii w okresie jesienno-zimowym skarży się większość osób. Uznaje się, że depresja sezonowa występuje, jeśli dolegliwości pojawiają się codziennie i trwają przynajmniej przez okres dwóch tygodni.

Sprawdź sposoby na jesienną chandrę, które mogą pomóc również w depresji sezonowej

Podstawową metodą leczenia depresji jesienno-zimowej jest fototerapia, czyli stosowanie na skórę twarzy i oczu specjalnych lamp z białym i jaskrawym światłem. Naświetlanie przeprowadza się głównie rano, zaraz po przebudzeniu. Jedna sesja terapeutyczna powinna trwać 25-35 minut. Natężenie promieni powinno wynosić minimum 2,5 tys. luksów (jednostka natężenia oświetlenia), należy pamiętać, że pomiar zależny jest od odległości ustawienia lampy od twarzy. Na rynku dostępne są lampy o natężeniu do 10 tys. luksów.

Cała terapia powinna trwać minimum dwa tygodnie, ponieważ jest to umowny czas, po którym można stwierdzić skuteczność terapii u danego pacjenta. W przypadku pozytywnego wyniku leczenia, naświetlania należy kontynuować do wiosny.

Alternatywną metodą do leczenia białym i jaskrawym światłem jest zastosowanie światła zielonego. Ich skuteczność jest porównywalna, jednak źródła światła zielonego są zdecydowanie droższe.

Jeśli terapia światłem okaże się nieskuteczna, można podjąć próbę leczenia farmakologicznego. Terapia polega na podawaniu leków poprawiających nastrój, takich jak w przypadku depresji nie sezonowej. Problemem jest czas, który musi minąć, zanim organizm zareaguje na dany lek. Aby środek farmakologiczny przyniósł poprawę nastroju, potrzeba 8 tygodni, a jest to czas, po którym u części osób z SAD następuje samoistne zmniejszenie dolegliwości chorobowych.

Zobacz także: jak poradzić sobie z rozstaniem?