Tych właściwości czosnku możesz nie znać! Pomaga nie tylko na przeziębienie i katar. Sprawdź, jak jeść czosnek i kiedy surowy jest szkodliwy

Czosnek (Allium) to roślina lecznicza ceniona od tysiącleci, dziś używana głównie w charakterze przyprawy. Coraz częściej wracamy jednak do naturalnych środków wspomagających zdrowie, przez co zainteresowanie naturalnymi lekami z czosnku wciąż rośnie.

Czosnek jako lekarstwo polecał już w czwartym wieku przed naszą erą „ojciec zachodniej medycyny”, grecki lekarz Hipokrates. Stosowano go wtedy w chorobach układu oddechowego, zaburzeniach trawienia, robaczycy i wyczerpaniu. W medycynie ludowej czosnek wykorzystywano przy gorączce, kaszlu, gruźlicy, wzdęciach, chorobach wątroby czy reumatyzmie.

Sprawdż: Czosnek na wysoki cholesterol i ciśnienie. Działa w tej postaci

Ze względu na skuteczne działanie przeciw drobnoustrojom czosnek jest uznawany za naturalny antybiotyk. To zasługa aromatycznych związków siarki takich jak allicyna, które powstają w kontakcie z tlenem z obecnej w bulwach bezwonnej alliiny.

Ząbki czosnku stanowią też źródło prebiotycznych wielocukrów wspomagających prawidłową mikroflorę jelitową, od której w przeważającej mierze zależy odporność organizmu na infekcje. Dodatkowo wspomagają ich kondycję poprzez ograniczanie procesów fermentacji i ułatwianie usuwania z nich metali ciężkich.

Zobacz także: Dlaczego warto jeść czosnek? Nie tylko pomoże wyleczyć przeziębienie, ale też obniży ciśnienie i poziom cukru we krwi. Jedz go codziennie

Obecnie potwierdzono, że substancje aktywne zawarte w czosnku pomagają usprawnić krążenie krwi przy arterosklerozie, czyli stwardnieniu arterii – oraz chronią przed jej rozwojem. Obniżają też zbyt wysoki poziom cholesterolu we krwi oraz jej nadmiernie podniesione ciśnienie, ponieważ rozszerzają naczynia krwionośne. Dzięki temu regularne spożywanie czosnku redukuje ryzyko rozwoju miażdżycy i chorób serca.

Czytaj także: Babciny antybiotyk do picia pomoże wyleczyć przeziębienie i wzmocni odporność. Mleko z miodem i czosnkiem to tani, skuteczny i naturalny lek

Związki czosnku pomagają też zmniejszyć prawdopodobieństwo zachorowania na raka płuc, prostaty, piersi, żołądka, odbytu i jelita grubego, a nawet raka mózgu. Dowiedziono m.in., że jego związki siarkowe niszczą nie tylko bakterie, grzyby i wirusy, ale też komórki glejaka. Chronią ponadto przed uszkodzeniami tkanki serca i wątroby, zwłaszcza w przypadku częstego spożywaniu alkoholu.

Ząbek czosnku waży średnio 4 g, choć spotykane są też sztuki dużo mniejsze oraz większe. Kaloryczność czosnku jest dość wysoka ze względu na większą niż w innych warzywach zawartość białka (6,4 proc.) i wynosi 146 kcal dla 100 g. W tej porcji czosnku zawarte jest 0,5 g tłuszczu, 32,5 g węglowodanów i 4 g błonnika. Pojedynczy ząbek czosnku dostarcza niespełna 6 kcal.

Czosnek pospolity jest bogatym źródłem antyoksydantów, m.in. z grupy flawonoidów, witaminy B6, B1 oraz C, składników mineralnych, zwłaszcza manganu, a także związków śluzowych oraz siarkowych – tak jak blisko spokrewniona z nim cebula.

Czosnek najlepiej spożywać na surowo, ponieważ wg „Food and Chemical Toxicology” nawet krótka obróbka termiczna powoduje rozkład jego cennych związków. Zalecana dzienna dawka to 4 g, czyli średni ząbek lub dwa małe, najlepiej świeżo zgniecione. Czosnek suszony jest mniej skuteczny, ale też działa – dzienna porcja proszku to ok. 1 grama.

Czytaj także: Nalewka tybetańska to eliksir młodości. Pomoże uporać się z przeziębieniem i nadciśnieniem. Wypróbuj babciny przepis na nalewkę z czosnku

Natomiast czosnek oferowany w sklepach w postaci całych ząbków zalanych marynatą lub olejem jest produktem sterylizowanym, a więc częściowo pozbawionym cennych zalet w celu przedłużenia trwałości. Znacznie lepiej więc sięgać po domowy czosnek marynowany w oleju, pamiętając jednak, by trzymać go w lodówce i spożyć w niezbyt długim czasie.

Profilaktyczne przyjmowanie czosnku najlepiej kontynuować przez okres 3 miesięcy, a następnie zrobić sobie tyle samo przerwy.

Po czosnek najlepiej sięgać co najmniej 2 razy dziennie – według badań opisanych w „Cancer Prevention Research” wiąże się to z niższym ryzykiem rozwoju raka płuc aż o 44 procent.

Sprawdź także: Pikantne guacamole na imprezę w gronie znajomych. Przepis na pastę z awokado do kawałków tortilli lub frytek

Nie należy jednak przesadzać z ilością czosnku, ponieważ nadmiar może działać podrażniająco na śluzówkę przewodu pokarmowego. Ryzyko to można zmniejszyć, usuwając z kiełkujących bulw wewnętrzne zielone części.

Jako rzadkie niepożądane działania przy nadmiernym spożyciu czosnku mogą pojawić się zaburzenia trawienia, zbyt duży spadek ciśnienia krwi czy reakcje alergiczne ze strony skóry lub układu oddechowego.

Duże ilości czosnku powodują rozcieńczenie krwi, dlatego są niewskazane m.in. przed usuwaniem zęba, zabiegami chirurgicznymi czy wszelkimi innymi naruszającymi ciągłość skóry lub błon śluzowych.

Przedawkowanie czosnku grozi krwawieniem z przewodu pokarmowego i uszkodzeniem nerek. Ze względu na silne działanie nie poleca się podawania czosnku małym dzieciom.

Profilaktyczne spożywanie czosnku może zmniejszać częstotliwość zachorowań na grypę u dorosłych, co wynika z badań opisanych na łamach „American Family Physician”. Niestety, nie ma jednak wpływu na czas jej trwania czy stopień nasilenia objawów.

Czosnek można dodawać do potraw, najlepiej na końcu ich przygotowania, albo stosować sprawdzone przepisy z jego udziałem:

• Kanapka z czosnkiem – czosnek można jeść na surowo, choć nie sam, bo jego palące związki mogą podrażniać błony śluzowe. Można zrobić tosty i pocierać o nie przekrojonym ząbkiem czosnku, aż całość wsiąknie w pieczywo. Można też przygotować masło czosnkowe, najlepiej łącząc je z posiekaną natką (jest bogatym źródłem witaminy C i wspomaga trawienie). Popularny jest też przepis na czosnkową kanapkę, którą najlepiej jest jeść 3 razy w ciągu dnia: posmaruj małą kromkę chleba masłem i/lub miodem, posyp grubo tymiankiem (najlepiej świeżym) i nałóż 1/2 rozdrobnionego ząbka czosnku.
• Mleko z miodem i czosnkiem – zagrzej szklankę mleka, po czym dodaj łyżkę miodu i 1-2 zgniecione ząbki czosnku; składników nie gotuj. Możesz też dodać łyżkę masła, które pomaga łagodzić podrażnienie gardła. Przecedź i wypij na ciepło przed snem lub położeniem się do łóżka.
• Syrop z czosnku i miodu – połącz 5 rozdrobnionych ząbków czosnku z 5 łyżkami miodu i 250 ml letniej wody. Odstaw na 10 minut i przecedź. Pij po łyżeczce 3 razy dziennie. Syrop z czosnku chroń przed działaniem światła.
• Syrop czosnkowo-cytrynowy – pokrój w plasterki 4 ząbki czosnku, zalej 1/2 szklanki miodu (np. ze spadzi iglastej, lipowego, gryczanego) i sokiem wyciśniętym z 4 cytryn. Odstaw na noc, po czym przecedź i trzymaj w lodówce. Pij po 2 łyżeczki dziennie, najlepiej rano i wieczorem. Dawka dla dzieci powyżej 3. roku życia to 2 łyżeczki dziennie (u tych młodszych występuje ryzyko pojawienia się kolki jelitowej).
• Nalewka z czosnku – połącz 350 g rozdrobnionych ząbków czosnku z 250 ml alkoholu 40 proc., przykryj naczynie i odstaw na 10 dni do lodówki. Następnie całość przecedź i odstaw do lodówki na kolejne 2 dni. Przelej do butelki z kroplomierzem i zażywaj nalewkę 3 razy dziennie z niewielką ilością wody lub mleka przez 6 dni. Zacznij od jednej kropli za pierwszym podaniem i przy każdym kolejnym razie zwiększaj dawkę o jedną kroplę, aż wieczorem ostatniego dnia będzie wynosić 18 kropli. Następnie w ten sam sposób zmniejszaj dawkę przez kolejne 6 dni, aż dwunastego dnia kuracji przyjmiesz na kolację jedną kroplę. Następnie przyjmuj po 25 kropli trzy razy dziennie, aż zużyjesz całą nalewkę.

Wdychanie aromatycznych związków siarkowych czosnku, które są lotne, przynosi ulgę przy katarze i pomaga zwalczać drobnoustroje znajdujące się w drogach oddechowych. Dlatego jego ząbki można i warto zastosować bezpośrednio w okolicy nosa, korzystając z tradycyjnych sposobów znanych naszym babciom:

• Naszyjnik z czosnku – pokrój cienko kilka ząbków czosnku, owiń gazą lub cienkim bandażem i umocuj na szyki przed snem w taki sposób, by czosnek nie miał kontaktu ze skórą, ponieważ może ją podrażniać. Jednocześnie zalecane jest spożywanie czosnku świeżego.
• Tamponiki z czosnku do nosa – posiekaj mały ząbek czosnku, wymieszaj z kilkoma kroplami neutralnego olejku, np. migdałowego, albo witaminy A+E z kapsułki, zawiń w kawałek waty, zwilż ciepłą wodą i wkładaj płytko naprzemiennie w obie dziurki nosa. Stosuj min. 2 razy dziennie na leżąco przez 20 minut.

Czosnek niedźwiedzi to bliski krewny czosnku pospolitego, rosnący w lasach. W kuchni wykorzystuje się jego liście, które mają przyjemny smak z charakterystyczną czosnkową nutą. Zbiera się je na wiosnę, dlatego przez większość roku jest dostępny jedynie w postaci suszonej. Przyprawa ma łagodniejszy smak od czosnku w ząbkach, a w związku z tym słabsze działanie prozdrowotne.

Czosnek niedźwiedzi zawiera jednak cenny chlorofil, który wspomaga oczyszczanie organizmu z toksyn, m.in. z metali ciężkich. Można go stosować w tych samych daniach, co zwykły czosnek, najlepiej na końcu ich przygotowania. Pasuje zwłaszcza do dipów, twarożków, past do pieczywa i sałatek.