Czym jest rozmaz krwi?
Rozmaz krwi to szczegółowe badanie mikroskopowe, które polega na dokładnej analizie wielkości, wyglądu oraz ilości poszczególnych komórek krwi, a więc erytrocytów (czerwone krwinki), leukocytów (białe krwinki) i trombocytów (płytki krwi). To badanie jest zlecane do wykonania wówczas, gdy wynik podstawowej morfologii krwi okazały się nieprawidłowe i potrzeba poszerzyć wstępną diagnostykę.
W przypadku pogłębionej analizy układu czerwonokrwinkowego komórki analizowane są pod względem:
- wielkości,
- stopnia wybarwienia,
- prawidłowości kształtu,
- obecności agregacji, czyli tendencji do zlepiania się,
- liczebności młodych form, czyli retikulocytów.
Rozmaz pozwala pogłębić wstępną diagnostykę np. niedokrwistości lub czerwienicy prawdziwej, wskazać przyczynę dolegliwości oraz kierunek dalszych badań.
W przypadku potrzeby pogłębionej analizy układu białokrwinkowego analizowanych jest minimum 5 populacji leukocytów, a więc
- limfocyty, monocyty, bazofile, eozynofile i neutrofile. Komórki oceniane są pod kątem następujących kryteriów:
- liczebność każdej z populacji,
- stopnień dojrzałości, czyli obecność młodych i bardziej dojrzałych form),
- obecność form nietypowych,
- obecności zmian morfologicznych np. ciałek Dohlego lub pałeczek Auera, które są charakterystyczne dla ostrej białaczki mieloblastycznej.
Rozmaz krwi pozwala postawić wstępną diagnozę białaczki, niedoborów odporności, zakażeń lub chorób pasożytniczych.
Wskazania do wykonania rozmazu krwi
Wskazaniem do wykonania rozmazu krwi mogą być niespecyficzne objawy takie jak uczucie osłabienia, ciągłe zmęczenie, podejrzenie anemii, problemy z krzepliwością krwi, nietypowe krwawienia, choroby tkanki łącznej (kolagenozy). W takich sytuacjach, wyniki rozmazu krwi mogą wskazać lekarzowi kierunek dalszego postępowania. Rozmaz krwi na zlecenie lekarza może być wykonany w celu monitorowania leczenie osób z chorobami onkologicznymi.
Na podstawie wyników badania, specjalista może zadecydować o poszerzeniu diagnostyki lub o wdrożeniu właściwego leczenia. Zmiany poziomu poszczególnych ciałek krwi wskazują bowiem na konkretne stany chorobowe, w tym na zakażenia o podłożu wirusowym i bakteryjnym, niedoczynność tarczycy, niedokrwistość, alergie i na choroby szpiku kostnego, w tym na białaczkę.
Niedobory w diecie są groźne dla zdrowia! Zobacz, jakie chor...
Rozmaz krwi – przygotowanie i przebieg badania
Rozmaz krwi wymaga pobrania próbki, zwykle z widocznej żyły zlokalizowanej w dole łokciowym. Ważne jest, żeby do badania przystąpić na czczo - przed pobraniem próbki krwi, pacjent nie powinien jeść przez minimum 12 godzin. Przed przystąpieniem do badania, należy poinformować lekarza o przyjmowanych lekach, suplementach diety i witaminach - niektóre z nich mogą wpłynąć na zafałszowanie wyniku. Inne specjalne przygotowania nie są wymagane.
Rozmaz krwi – normy i interpretacja wyników
Rozmaz krwi, a konkretnie – jego wynik, w każdym przypadku powinien być interpretowany przez lekarza. Należy pamiętać, że wartości referencyjne mogą różnić się pomiędzy poszczególnymi laboratoriami, na co wpływa użyty sprzęt i odczynniki. Normy zależą też od wieku i płci pacjenta. Prawidłowa interpretacja wyniku wymaga od lekarza znajomości stanu klinicznego pacjenta, a nierzadko także przeprowadzenia innych badań. Lekarz powinien też posiadać wiedzę na temat przyjmowanych przez chorego leków i na temat przebytych zabiegów.
Rozmaz krwi może ujawnić wzrost lub na spadek danej populacji ciałek krwi. Taki stan może wskazywać na konkretne schorzenia. Jakie są przyczyny nieprawidłowego rozmazu krwi?
Limfocyty (LYMPH)
Wzrost liczby limfocytów może wskazywać na schorzenia takie jak:
- przewlekła białaczka limfatyczna,
- krztusiec,
- chłoniaki,
- szpiczak mnogi,
- gruźlica,
- różyczka,
- odra,
- świnka,
- kiła,
- schorzenia o podłożu autoimmunologicznym.
Spadek liczby limfocytów może być następstwem, przyjmowania niektórych leków, w tym kortykosteroidów. Taki stan pojawia się także w przebiegu ciężkiego zakażenia wirusowego.
Monocyty (MONO)
Do wzrostu monocytów mogą doprowadzić następujące jednostki chorobowe:
- zapalenie wsierdzia,
- mononukleoza zakaźna,
- kiła,
- gruźlica,
- dur brzuszny,
- bruceloza,
- choroba Leśniowskiego-Crohna,
- choroby nowotworowe,
- zakażenia o podłożu pierwotniakowym.
Za wzrost monocytów mogą odpowiadać też urazy chirurgiczne. Spadek MONO może wynikać z przyjmowania glikokortykosteroidów, bywa też następstwem infekcji.
Granulocyty zasadochłonne (bazofile, bazocyty, BASO)
Za wzrost bazofili odpowiadają:
- stany zapalne przewodu pokarmowego o charakterze przewlekłym,
- wrzodziejące zapalenia jelit,
- choroba Hodgkina,
- niedoczynność tarczycy,
- alergie,
- przewlekła białaczka szpikowa.
Jeżeli wynik kształtuje się poniżej normy laboratoryjnej, może to wskazywać na ostrą gorączkę reumatyczną, ostre zapalenie płuc, ostre infekcje i na nadczynność tarczycy. Taki stan może też być wywołany stresem.
Granulocyty kwasochłonne (eozonofile, EOS)
Do zwiększenia liczby granulocytów kwasochłonnych doprowadzają:
- alergie,
- schorzenia hematologiczne,
- schorzenia zakaźne,
- infekcje o podłożu pasożytniczym,
- astma oskrzelowa,
- przyjmowanie niektórych leków, w tym penicyliny.
Do spadku liczby eozynofili przyczynia się dur brzuszny, sepsa, czerwonka, zakażenia, urazy, oparzenia, hormony nadnerczowe i wysiłek fizyczny.
Granulocyty obojętnochłonne (neutrocyty, NUET)
Wzrost liczny neutrocytów następuje w przebiegu schorzeń takich jak:
- zakażenia o charakterze miejscowym i ogólnym,
- nowotwory,
- choroby hematologiczne,
- choroby metaboliczne.
Do takiego stanu mogą też doprowadzić krwotoki, urazy, zawał serca, palenie tytoniu. Zwiększenie liczebności neutrofili następuje też w III trymestrze ciąży. Do spadku neutrocytów przyczyniają się natomiast infekcje grzybicze, wirusowe, bakteryjne i pierwotniakowe, a także toksyczne uszkodzenie szpiku kostnego.
