OB (odczyn Biernackiego) – co to jest? Norma OB we krwi. O czym świadczy podwyższone OB, a o czym wynik poniżej normy?

Marzena Herka
OB jest często zlecanym badaniem, gdyż jego wynik informuje, czy w organizmie toczy się proces zapalny
OB jest często zlecanym badaniem, gdyż jego wynik informuje, czy w organizmie toczy się proces zapalny Hush Naidoo/Unsplash
OB, czyli odczyn Biernackiego to proste badania krwi, które służy do oceny stanu zapalnego w organizmie. Wynik badania OB informuje o szybkości opadania (sedymentacji) czerwonych krwinek, który różni się w zależności od płci, wieku, a przede wszystkim stanu zdrowia pacjenta. Podwyższone OB wskazuje na obecność stanu zapalnego w organizmie, natomiast OB poniżej normy jest stosunkowo rzadkim zjawiskiem.

Czym jest ob?

OB zawdzięcza swoją nazwę polskiemu lekarzowi, Edmundowi Biernackiemu, który w 1894 roku opisał zależność szybkości opadania krwinek w próbce krwi w zależności od płci, wieku, a przede wszystkim stanu zdrowia pacjenta. Osadzanie się erytrocytów na dnie próbówki jest zjawiskiem naturalnym, wywołanym przez białka obecne w osoczu: fibrynogen, immunoglobuliny i albuminę, które są stosunkowo ciężkie, dlatego opadają.

Biernacki zauważył, iż przy niektórych chorobach poziom tych białek się zmienia, przez co krew osadza się w innym tempie niż u osób zdrowych. Zjawisko występuje jedynie w środowisku zewnętrznym (np. we krwi pobranej do probówki) i nie jest możliwe w naczyniach krwionośnych. Jednostka pomiaru OB to mm/h, gdyż określa szybkość opadania krwinek w jednostce niekrzepnącej krwi w ciągu 1 godziny.

Wskazania do badania OB

OB poza normą nie wskazuje żadnej konkretnej choroby, lecz jest znakiem toczącej się infekcji lub stanu zapalnego. Lekarz zleca więc badanie OB przy podejrzeniu:

  • stanu zapalnego,
  • choroby autoimmunologicznej np. reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Hashimoto,
  • choroby nowotworowej,
  • w celu monitorowania przebiegu różnych stanów klinicznych.

Wartość OB zmienia się wolno, dlatego jego analiza jest pomocna głównie przy rozpoznaniu chorób przewlekłych. Może być jednakże pierwszym symptomem schorzeń rozwijających się w organizmie. Kontrolę OB krwi warto wykonywać profilaktycznie raz w roku, najlepiej razem z morfologią, która daje bardziej szczegółowe informacje o stanie zdrowia. 

OB a wskaźnik CRP

OB to parametr niespecyficzny, co oznacza, że nie jest ukierunkowany na wykrycie konkretnej choroby i ma charakter ogólny. W diagnostyce procesów zapalnych równolegle z OB oznacza się stężenie białka C-reaktywnego, czyli CRP, gdyż w większości przypadków zachodzi między nimi korelacja. Zbieżne wyniki obu tych wskaźników dają pewność w diagnozie stanów zapalnych.

Badanie CRP jest dokładniejsze niż badanie OB, gdyż ten pierwszy parametr szybciej wzrasta w przypadku choroby i wcześniej normuje się po jej wyleczeniu. Normy CRP są też bardziej precyzyjne, gdyż ich zakresy pomagają określić nasilenie i pochodzenie zapalenia, np. umożliwiają odróżnienie infekcji bakteryjnej od wirusowej. 

Jak przebiega badanie OB?

OB oznacza się w próbce krwi pobranej z żyły łokciowej pacjenta. Wykorzystuje się do tego próżniowe strzykawki, które zawierają już odpowiednią ilość koagulantu, czyli substancji zapobiegającej krzepnięciu krwi – zwykle jest to cytrynian sodu w stężeniu 3,8 proc. Proporcja wynosi 4:1 – oznacza to, że na cztery jednostki krwi przypada jedna jednostka koagulantu.

Starsza metoda zakłada pobranie 2 ml krwi strzykawką i przelanie ich do probówki z 0,5 ml cytrynianu sodu. Po połączeniu mieszankę pozostawia się na godzinę. Po upływie tego czasu sprawdza się odległość między powierzchnią osocza a warstwą erytrocytów. Jest ona oznaczana w milimetrach. Aby wynik był wiarygodny, w laboratorium muszą zostać zachowane odpowiednie, standaryzowane warunki w zakresie temperatury, wibracji i nasłonecznienia.

Czy do badania OB z krwi trzeba się przygotować?

Badanie OB, podobnie jak morfologia wymaga przygotowania. Dwa dni przed nim należy zrezygnować z alkoholu oraz ograniczyć kawę, herbatę i palenie tytoniu. Krew musi być pobrana na czczo – od ostatniego posiłku powinno upłynąć ok. 8-12 godzin. Jest to konieczne, gdyż po jedzeniu wartość OB naturalnie wzrasta. Dzieje się tak, gdyż komórki wchłaniają wodę potrzebną do trawienia, a tym samym krew się rozrzedza i erytrocyty szybciej opadają. Taki sam efekt wywołuje podwyższone ciśnienie, dlatego przed badaniem należy unikać stresu i wysiłku fizycznego. Tuż przed pobraniem krwi do badania OB zalecane jest 10-15 minut odpoczynku. Do 30 minut poprzedzających pobranie można wypić szklankę wody – dotyczy to zwłaszcza dzieci i osób starszych.

Częste stosowanie ubogokalorycznych diet, rezygnacja z konkretnych grup produktów (np. mięsa, nabiału), wybieranie wysokoprzetworzonej żywności i zwiększone zapotrzebowanie na składniki pokarmowe związane m.in. z ciążą, wiekiem czy wysokim poziomem aktywności fizycznej, to jedne z najczęstszych przyczyn niedoboru witamin, soli mineralnych i innych substancji odżywczych.Sprawdź, jakie są najczęstsze niedobory witamin i minerałów w diecie oraz jakie skutki zdrowotne ze sobą niosą!Zobacz kolejne slajdy, przesuwając zdjęcia w prawo, naciśnij strzałkę lub przycisk NASTĘPNE.

Niedobory w diecie są groźne dla zdrowia! Zobacz, jakie chor...

OB – norma dla różnych grup wiekowych

OB normy ma różne w zależności od płci, wieku, a także stanu zdrowia pacjenta, dlatego interpretacja wyniku powinna należeć do lekarza.
Normy OB we krwi dla danych grup wiekowych wynosi:

  • Noworodki – 0-2 mm/h,
  • Niemowlęta do 6 m.ż. – 12-17 mm/h,
  • Kobiety do 60 r.ż. – 3-10 mm/h,
  • Kobiety powyżej 60 r. ż. ≤ 20 mm/h,
  • Mężczyźni do 60 r. ż. – 3-6 mm/h,
  • Mężczyźni powyżej 60 r. ż. ≤ 15 mm/h,

Normy OB mogą się nieznacznie różnić między laboratoriami, w których wykonuje się analizy. Jest to zależne od używanego sprzętu oraz warunków panujących w danej placówce. Wynik OB nie powinien być interpretowany w oderwaniu od innych danych – należy brać pod uwagę także wyniki morfologii i CRP.

O czym świadczy podwyższone OB?

OB powyżej normy jest zazwyczaj sygnałem choroby, gdyż wtedy wzrasta we krwi stężenie tzw. białek ostrej fazy, w tym fibrynogenu, który przyłącza się do erytrocytów i powoduje ich szybsze opadanie. Białka ostrej fazy są produkowane przez wątrobę w zwiększonej ilości w odpowiedzi na proces zapalny w organizmie. Wskaźnik OB nie określa przyczyny oraz lokalizacji problemu, dlatego stanowi jedynie wstęp do dalszej diagnostyki. Wynik nieznacznie powyżej normy nie powinien być powodem do obaw, lecz zawsze trzeba go skonsultować z lekarzem.

U kobiet duży wpływ na wartość OB ma faza cyklu miesiączkowego (tuż przed i podczas krwawienia OB podwyższa się), dlatego najlepiej wykonywać badanie po menstruacji. OB rośnie również podczas ciąży, dlatego zwyczajowo nie analizuje się go w tym czasie. Taki stan utrzymuje się do 6 tygodni po porodzie.

OB podwyższone może występować u kobiet, które przyjmują tabletki antykoncepcyjne oraz schorzeniach takich jak:

  • niedokrwistość, inaczej anemia,
  • hiperlipoproteinemia, czyli nieprawidłowy rozkład lipidów we krwi,
  • miażdżyca,
  • podwyższone ciśnienie,
  • zbyt wysoki poziom cholesterolu.

Inne przyczyny wysokiego OB to pewne schorzenia i stany m.in.:

  • przewlekłe stany zapalne (infekcyjne i nieinfekcyjne) – mogą być spowodowane przez choroby zakaźne wirusowe i bakteryjne o ostrym przebiegu (np. zapalenie płuc, grypa, gruźlica),
  • choroby narządów wewnętrznych i schorzenia tkanki łącznej – przede wszystkim reumatyzm,
  • urazy i złamania,
  • zabiegi chirurgiczne,
  • niedoczynność i nadczynność tarczycy – zaburzają procesy metaboliczne,
  • martwica tkanek – może być wywołana przez bakterie, toksyny jadowe, niedokrwienie (np. przy zawale serca), cukrzycę (stopa cukrzycowa),
  • marskość wątroby – spowodowana toksynami, chorobami autoimmunologicznymi i metabolicznymi lub zakażeniem wirusowym, szczególnie HBV i HCV,
  • zespół nerczycowy – białkomocz, czyli nadmierne wydalanie białka z moczem wskutek uszkodzenia kłębuszków nerkowych,
  • próchnica zębów – często powoduje podwyższone OB u dziecka.

Wysokie OB może być skutkiem niedawno przebytych chorób, które zostały już wyleczone. W takich przypadkach należy porównać je z dokładniejszym wskaźnikiem CRP.

Bardzo wysokie OB może świadczyć o chorobie nowotworowej. Wynik OB znacząco przekracza prawidłowe normy i przyjmuje wartości ponad 100 mm/h. Trzycyfrowy wynik badania OB oznacza poważne zagrożenie zdrowia i zawsze jest powodem do dalszej diagnostyki i niezwłocznego leczenia. Tak wysokie OB często wskazuje na nowotwory układu krwiotwórczego, takie jak szpiczak mnogi czy białaczka. 

O czym świadczy OB poniżej normy?

OB niskie występuje znacznie rzadziej niż podwyższone. Wskaźnik może zostać obniżony przez niektóre leki – takie działanie wykazują m.in. aspiryna, kortyzon i chinina. Istnieje jednak szereg chorób, które powodują wynik OB poniżej normy. Są to:

  • alergie – upośledzają działanie tkanek i wywołują reakcję immunologiczną, polegającą na wytwarzaniu we krwi przeciwciał,
  • żółtaczka – jest skutkiem wzrostu stężenia bilirubiny, czyli produktu rozpadu hemoglobiny we krwi i tkankach, 
  • malaria – wywołuje rozpad erytrocytów, a w następstwie ciężką niedokrwistość,
  • przewlekła niewydolność krążenia – zmniejszenie przepływu krwi przez tkanki i narządy. Prowadzi do zaburzeń pracy serca,
  • hipofibrynogemia – niedobór fibrynogenu. Brak tego białka obniża krzepliwość krwi. Może być spowodowany jego zmniejszoną syntezą w przebiegu innych chorób lub występować w postaci wrodzonej, co zdarza się rzadko (raz na milion urodzeń),
  • anemia sierpowata – wrodzona niedokrwistość spowodowana nieprawidłową budową hemoglobiny, czyli białka krwi transportującego tlen. Wywołuje nieprawidłowy, sierpowaty kształt erytrocytów zamiast owalnego, co prowadzi do ich szybszego rozpadu. Najczęściej występuje w Afryce,
  • czerwienica prawdziwa – wywołana jest nadprodukcją krwinek, przede wszystkim erytrocytów. Może zmienić się w przewlekłą białaczkę szpikową lub prowadzić do zakrzepów żylnych i skazy krwotocznej. Najczęściej zapadają na nią mężczyźni powyżej 50. roku życia,
  • krioglobulinemia – powodują ją przeciwciała występujące we krwi, które wytrącają się w temp. poniżej 5 °C. Może występować samoistnie (zwykle u kobiet w średnim wieku) lub towarzyszyć innym chorobom.

Czy stawianie baniek działa?

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Te produkty powodują cukrzycę u Polaków

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na stronazdrowia.pl Strona Zdrowia