Olejek lawendowy – właściwości lecznicze oraz zastosowanie w medycynie i naturalnych kosmetykach. Jak zrobić olejek lawendowy w domu?

Czym jest i jak pozyskuje się olejek lawendowy?

Olejek lawendowy pozyskuje się z kwiatów lawendy lekarskiej inaczej wąskolistnej (Lavandula officinalis) najczęściej na drodze destylacji z parą wodną, w wyniku której powstaje też cenny produkt uboczny w postaci hydrolatu lawendowego.

Roślina pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego i należy do rodziny jasnotowatych i jest blisko spokrewniona z ziołami takimi jak bazylia czy ortosyfon. Surowcem zielarskim są kwiaty wydające mocny, charakterystyczny zapach i zawierające związki o gorzkim i palącym smaku. Lawenda kwitnie na fioletowo, występują też odmiany o kwiatach różowych i białych.

Lawenda kwitnie od czerwca do września. Kwiatostany ścina się półtora tygodnia po rozwinięciu pierwszych kwiatów. Zawierają one duże ilości olejku eterycznego, który destyluje się z kwiatów i który jest cenionym surowcem leczniczym i składnikiem wielu produktów pielęgnacyjnych oraz perfum.

Właściwości olejku z lawendy

Olejek eteryczny z kwiatów lawendy zawiera ponad 150 aktywnych składników o właściwościach antyoksydacyjnych i leczniczych, w tym poprawiających trawienie i stan skóry. Zawiera ok. 60 procent octanu linalilu i linalolu, a także antocyjany, które są naturalnym barwnikiem. Na charakterystyczny zapach olejku lotnego z lawendy wpływa nie tylko linalol (pachnie konwalią) i octan linalilu (ma aromat cytrusowy i występuje też w bergamocie), ale też inne bardzo liczne spokrewnione związki m.in. cyneolu, ocymenu czy terpineolu oraz kamfora.

Składniki zawarte w olejku lawendowym to głównie monoterpeny i seskwiterpeny o działaniu antybakteryjnym, przeciwgrzybiczym, przeciwzapalnym i przeciwbólowym. Znajdują się w nim też inne silne antyoksydanty, m.in. kumaryna i spokrewniona z nią herniaryna, które działają przeciwskurczowo, przeciwobrzękowo i rozszerzająco na naczynia krwionośne.

Związki zawarte w olejku lawendowym mają silne działanie antyseptyczne (niszczą nawet takie paciorkowce, jak pneumokoki), regulują produkcję sebum i zwężają ujścia gruczołów łojowych. Z tego względu stosuje się go w kosmetyków przeznaczonych dla cery tłustej i trądzikowej.

Olejek eteryczny z lawendy aplikowany na skórę twarzy i głowy poprawia ukrwienie i odżywienie skóry, a neutralizując wolne rodniki spowalnia procesy starzenia się skóry. Jest więc chętnie stosowanym składnikiem preparatów przeznaczonych do pielęgnacji skóry dojrzałej oraz tych hamujących wypadanie włosów.

Olejek lawendowym łagodzi też dolegliwości przy problemach skórnych takich jak owrzodzenia, oparzenie słoneczne czy łuszczyca. Przyspiesza gojenie się ran i zmniejsza obrzęki. Ponieważ pobudza krążenie krwi i limfy, jest dodawany do balsamów antycellulitowych. Oprócz tego, że hamuje rozwój niepożądanych bakterii, zmniejsza produkcję potu, co czyni go dobrym dodatkiem do naturalnych dezodorantów bez aluminium oraz kremów do stóp.

Zawarte w olejku lawendowym związki czynne regulują pracę ośrodkowego układu nerwowego. Dzięki temu aromaterapia z jego zastosowaniem (kominki aromatyczne, kąpiele czy masaże) łagodzi stres, pomaga rozluźnić mięśnie, wspomaga relaks i zasypianie. Poprawia koncentrację i wspomaga procesy uczenia, sprawdza się też przy bólach głowy.

Zastosowanie olejku lawendowego

Olejek lawendowy ma wiele różnych zastosowań, zarówno leczniczych, jak kosmetycznych. Przyjmowany doustnie wpływa korzystnie na przewód pokarmowy m.in. przy niestrawności oraz wzdęciach.

Olejek lawendowy zastosowany na skórę w miejscu bólu łagodzi odczuwane dolegliwości. Świetnie nadaje się więc do masażu leczniczego – warto zmieszać go w tym celu z olejem migdałowym, arganowym czy oliwą z oliwek, odpowiednio go rozcieńczając.

W przypadku dobrej tolerancji czysty olejek lawendowy można wcierać w skórę w przypadku bólów stawowych i nerwobólów. Działa kojąco także zaaplikowany na stłuczenia, zwichnięcia i zmiany reumatyczne.

Olejek lawendowy można wykorzystać do inhalacji, które udrażniają drogi oddechowe. Są szczególnie pomocne w stanach zapalnych nosa, gardła, krtani i płuc. W przypadku kaszlu rozcieńczonym olejkiem można natrzeć szyję i klatkę piersiową.

Kilka kropli olejku lawendowego o jakości spożywczej przyjętego na cukrze poprawia apetyt oraz trawienie, łagodzi też mdłości. Olejek lawendowy zażywany trzy razy dziennie z łyżką przegotowanej wody ma działanie moczopędne.

Olejek lawendowy to także dobre antidotum na odczyny po ukąszeniu owadów. By złagodzić ból i zaczerwienie, wystarczy posmarować nim miejsce ugryzienia. Świetnie sprawdzi się do złagodzenia bólu menstruacyjnego przy regularnym stosowaniu przez dłuższy czas. Niewielką jego ilością (najlepiej z olejem rycynowym) masuje się dolną część brzucha.

W przemyśle kosmetycznym olejek aromatyczny lawendowy używany jest do produkcji mydeł, żeli pod prysznic, szamponów, balsamów do ciała, kremów, toników czy hydrolatów.

By ukoić nerwy oraz złagodzi napięcie i stany lękowe można stosować olejek lawendowy nie tylko w odprężającej kąpieli, ale także aplikować na poduszkę.

Zapachu lawendy nie lubią natomiast mole, komary, gzy, muchy i wszy. Woreczek z suszoną lawendą warto umieścić w szafie. Olejek lawendowy na mole jest jedną z najbardziej skutecznych naturalnych metod.

Wskazania i przeciwwskazania do stosowania olejku lawendowego

Olejek lawendowy nie powinien być stosowany doustnie przy ostrych zapaleniach żołądka, jelit i wyrostka robaczkowego, czynnej chorobie wrzodowej oraz przy zaburzeniach pracy wątroby i nerek. Nie należy stosować go również u dzieci oraz w przypadku uczulenia na lawendę. Ostrożność przy stosowaniu olejku lawendowego powinny również zachować kobiety w pierwszym trymestrze ciąży oraz karmiące piersią.

Olejki eteryczne, w tym olejek lawendowy, mogą podrażniać skórę, dlatego należy stosować je po rozcieńczeniu i tylko w niewielkich ilościach, a przed pierwszym zastosowaniem warto przeprowadzić próbę uczuleniową.

Jak samodzielnie zrobić olejek lawendowy?

Olejek lawendowy można przygotować samodzielnie, jednak nie drogą destylacji, tylko maceracji olejowej. W tym celu należy włożyć do słoika świeże lub suszone kwiaty lawendy i zalać je ciepłym olejem migdałowym. Słoik odstawiamy na miesiąc w ciemne miejsce, a po tym czasie przelewamy olej do ciemnej butelki.

Tak zrobiony olejek z lawendy można stosować na twarz i na włosy, a także do kąpieli. Ma przyjemny zapach i większość prozdrowotnych właściwości kwiatów lawendy.

ZOBACZ: Jak wykorzystać lawendę w domu? Ekspert: Dawid Kozioł, propagator ekologicznego stylu życia