Czy antyperspirant jest zdrowy? Kontrowersje nie ustają. Czego używać w zamian? Prześwietlamy naturalne antyperspiranty bez aluminium

Antyperspirant to z definicji preparat, który ogranicza wydzielanie potu przez skórę o co najmniej 20 procent. Ma więc inne zadanie niż zwykły dezodorant, który zgodnie z nazwą ma zmniejszać przykry zapach potu.

Najczęściej stosowane i dostępne w sklepach antyperspiranty zawierają sole aluminium, metalu zwanego też glinem. Zwykle jest to chlorek aluminium, choć w preparatach o lepszej jakości i skuteczności stosuje się też droższe związki aluminiowo-cyrkonowe.

Związki aluminium działają na zasadzie zwężania i blokowania ujść gruczołów potowych, co powoduje ograniczenie wydzielania potu. W ten sposób hamują też rozwój bakterii, które rozkładają związki organiczne zawarte w pocie, powodując powstawanie substancji o nieprzyjemnym zapachu.

Klasyczne antyperspiranty działają nawet do 48 godzin i są o wiele bardziej skuteczne niż dezodoranty, które zwykle jedynie maskują zapach potu (choć zawarty w wielu preparatach alkohol i określone dodatki działają też antyseptycznie). Dezodoranty nie zapobiegają więc wydzielaniu potu, przez co nie zmniejszają skutecznie stopnia namnażania się bakterii.

Jako alternatywę dla klasycznych produktów przeciwpotnych często poleca się antyperspiranty bez aluminium. Są reklamowane są jako bezpieczne dla zdrowia i naturalne, jednak należy pamiętać, że ich skuteczność jest zróżnicowana i zależy od wyboru substancji zastępujących aluminium, a także od potliwości użytkownika.

W wielu przypadkach efektywność działania takich produktów nie jest ona znaczna, przez co nie kwalifikują się do określenia jako antyperspirant. Zamiast tego powinny być nazywane dezodorantami bez aluminium.

Stopień skuteczności preparatów do walki z poceniem się zależy od indywidualnych predyspozycji danej osoby, zwłaszcza tego, jak bardzo się poci. Są też różne rodzaje potu, i tak ten produkowany przez gruczoły apokrynowe pod wpływem stresu rzeczywiście powoduje nieprzyjemny zapach skóry, a wydzielany przez gruczoły ekrynowe w celu regulacji temperatury nie ma takich cech. Jeśli więc u danej osoby problemy z nadmierną potliwością i wonią ciała występują wynika z czynników emocjonalnych, produkt bez aluminium może nie zapewniać odpowiedniej ochrony.

W umiarkowanie stresujących sytuacjach i przy standardowym wydzielaniu potu dezodoranty bez aluminium powinny zdać egzamin. Ich skuteczność zależy nie tylko od tego, jak dana osoba się poci, ale też od składu. Warto przy tym wybierać produkty sprawdzone, cieszące się dobrą opinią użytkowników.

Aluminium to pierwiastek o w nadmiarze szkodliwy, którego mamy w organizmach coraz więcej. Powodem jest powszechne stosowanie tego metalu w przemyśle, zanieczyszczenie środowiska, produkcja opakowań do produktów konsumpcyjnych, używanie aluminiowej folii i garnków, a nawet zażywanie w formie leków (glin jest składnikiem niektórych leków na zgagę).

Tymczasem coraz częściej pojawiają się ostrzeżenia o rakotwórczym działaniu soli aluminium na ludzki organizm. W środowisku naukowym nie ma jednak zgody co do powszechnie powielanej opinii, że zawierające glin antyperspiranty powodują u kobiet raka piersi. Współczesne badania coraz częściej świadczą na ich niekorzyść.

Czytaj: Leki na zgagę i nadkwasotę mogą szkodzić, jeśli bierzesz je zbyt długo. Niektóre zawierają aluminium

Część badań prowadzonych w minionych latach sugerowała, że istnieje związek między ze stosowaniem glinu w okolicy węzłów chłonnych pach i rozwojem nowotworów piersi. Pojawiały się przypuszczenia, że sole aluminium mają działanie podobne do działania estrogenów, czyli żeńskich hormonów płciowych, których nadmiar jest czynnikiem powodującym zmiany nowotworowe.

Naukowcy zauważyli również, że u kobiet stosujących antyperspiranty z solami aluminium związek ten przedostaje się do komórek piersi w pobliżu pach. Stwierdzono także obecność związków chemicznych używanych do produkcji antyperspirantów w komórkach nowotworowych w przypadku guzów piersi.

Ponadto sole glinu przedostają się bezpośrednio do centralnego układu nerwowego, co może mieć wpływ na rozwój zmian degeneracyjnych w mózgu, w tym choroby Alzheimera.

Sole aluminium w produktach pod pachy mogą być szkodliwe także z innego względu – zwężając ujścia gruczołów mogą utrudniać procesy termoregulacji i usuwania toksyn wraz z potem. U większości osób nie jest to jednak problemem, bo gruczoły potowe rozmieszczone są obficie również w innych częściach ciała, a usuwaniem toksyn zajmują się sprawnie pracujące narządy wewnętrzne, takie jak nerki i wątroba.

Należy też dodać, że sole aluminium mogą też podrażniać skórę, powodować plamy na ubraniach, a także wnikać głęboko w pory skóry, co utrudnia, a nawet uniemożliwia ich zmycie.

Wykazano ponadto, że im częściej używamy antyperspirantów z aluminium, tym mniej są one skuteczne – mogą nawet nasilać przykry zapach potu. Dzieje się tak dlatego, że nie hamują rozwoju bakterii w największym stopniu powodujących brzydki zapach (z rodzaju Actinobacteria), tylko działają niekorzystnie na szczepy zmniejszające aktywność mikroorganizmów niepożądanych.

Niektóre badania nie potwierdzają jednak takich zależności, zatem kwestia niekorzystnego działania aluminium zawartego w antyperspirantach pozostaje otwarta.

Antyperspiranty bez aluminium nie zawierają soli glinu, natomiast mogą zawierać glinkę, zwykle białą lub zieloną. Ten mineralny składnik naturalny nie hamuje wprawdzie rozwoju bakterii, ale reguluje skład flory bakteryjnej skóry, dzięki czemu pomaga ograniczyć powstawanie przykrej woni. Glinka dodatkowo zmniejsza wydzielanie sebum, czyli łoju, który również jest pożywką dla niepożądanych bakterii.

Już po kilku tygodniach regularnego stosowania dezodorantu z glinką zapach potu staje się mniej intensywny, a w niektórych przypadkach niemal niewyczuwalny.

Innym skutecznym składnikiem jest węgiel aktywny, który ma silne właściwości absorbujące, a przez to unieszkodliwiające bakterie odpowiedzialne za niepożądany zapach.

Niektóre produkty bez glinu zawierają rycynooleinian cynku, związek metalu korzystnego dla organizmu, który wyróżnia się działaniem antybakteryjnym. Innym składnikiem, który znany jest ze swojego działania odkażającego, jest srebro.

Ponadto antyperspirant bez aluminium może też zawierać naturalne dodatki absorbujące pot, takie jak skrobia kukurydziana lub trzcinowa, puder bambusowy czy soda oczyszczona.

Naturalne dezodoranty zawierają też substancje zapachowe. Zwykle są to naturalne olejki eteryczne, które oprócz przyjemnej woni zapewniają też działanie antybakteryjne. Często stosowany jest m.in. olejek z rozmarynu, szałwii, eukaliptusa czy drzewka herbacianego.

Antyperspiranty bez aluminium często są też wzbogacone o składniki pielęgnujące skórę pod pachami, np. ceramidy, aloes, allantoinę, pantenol, witaminę E czy naturalne olejki, np. arganowy.

Pożądanym składnikiem takich receptur jest też nierafinowany olej kokosowy, który ma potwierdzone działanie hamujące rozwój na skórze bakterii i grzybów.

Z uwagi na braku soli aluminium takie produkty nie zatykają porów skóry, a zastosowane na przykład po goleniu pach nie tylko podrażniają wrażliwej skóry, ale wręcz łagodzą podrażnienia i przyspieszają gojenie się drobnych ranek.

Co ważne, niektóre naturalne antyperspiranty reklamowane jako niezawierające aluminium często zawierają ałun, który określany jest jako substancja bezpieczna. Należy jednak wiedzieć, że ałun to naturalny kryształ zawierający siarczan glinowo-potasowy, zatem takie produkty wcale nie są wolne od tego pierwiastka – często wbrew deklaracjom na opakowaniu.

Sole glinu zawiera też naturalny dezodorant w kamieniu – to ałun w czystej postaci, o tyle atrakcyjny dla niektórych osób, że pozbawiony jakichkolwiek innych dodatków i wystarczających na lata użytkowania,

Naturalny dezodorant lub antyperspirant możne być znacznie tańszy niż te dostępne w sklepach, jeśli zrobimy go samodzielnie. Najprostszy (i najtańszy) sposób to wtarcie w skórę pod pachami sody oczyszczonej.

Można też wymieszać sodę oczyszczoną z mąką ziemniaczaną lub kukurydzianą (które mają właściwości wchłaniające wilgoć, czyli także pot), olejem kokosowym (natłuszcza i pielęgnuje skórę) i dodać kilka kropli ulubionego olejku eterycznego. Takim domowym kosmetykiem smarujemy skórę pod pachami zależnie od potrzeby – raz lub kilka razy dziennie.