Spis treści
Oko jak odcisk palca. Lekarz może wyczytać z niego ryzyko udaru, cukrzycy czy miażdżycy
Z opublikowanego w czasopiśmie Heart badania wynika, że u każdego z nas istnieje naczyniowy „odcisk palca” na siatkówce. Dzięki niemu można przewidywać ryzyko udaru mózgu u danej osoby w sposób mniej inwazyjny niż za pomocą tradycyjnych testów.
– Siatkówka jest jednym z niewielu miejsc w organizmie, w którym naczynia krwionośne można bezpośrednio obserwować w sposób nieinwazyjny. Zmiany w naczyniach krwionośnych siatkówki mogą wskazywać na układowe schorzenia naczyniowe, takie jak nadciśnienie, cukrzyca i miażdżyca – powiedział dr n. med. Mingguang He, profesor katedry okulistyki eksperymentalnej w School of Optometry i dyrektor Centrum Badawczego SHARP Vision na Hong Kong Polytechnic University w Hongkongu w wywiadzie dla Medical News Today.
Naukowcy przeanalizowali obrazy dna oka u ponad 45 tys. uczestników badania U.K. Biobank w celu znalezienia mierzalnych wskaźników, tzw. biomarkerów w naczyniach krwionośnych siatkówki. Dzięki temu zidentyfikowali łącznie 118 wskaźników naczyniowych siatkówki, z których 29 było istotnie związanych z ryzykiem pierwszego udaru u uczestnika. To pozwoliło na opracowanie naczyniowego „odcisku palca”.
– Naczyniowy „odcisk palca” na siatkówce odnosi się do unikalnych parametrów siatkówki lub wzorców w siatkówce oka danej osoby. Analiza odcisków palców naczyń krwionośnych na siatkówce w różnych populacjach może pomóc zidentyfikować trendy i czynniki ryzyka związane z udarem – powiedział dr He.
17 z 29 wskaźników to wskaźniki gęstości. Naukowcy odkryli, że każda zmiana tych wskaźników wiązała się ze zwiększonym ryzykiem udaru o 10-19 proc. Natomiast zmiany 3 wskaźników w naczyniach siatkówki oka wiązały się ze zwiększonym ryzykiem udaru o 10-14 proc. Zmiany wskaźników złożoności i skręcenia wiązały się ze zwiększonym ryzykiem udaru o 10,5-19,5 proc.
Naczyniowy „odcisk palca” mniej inwazyjny, a tak samo skuteczny jak inne badania pomagające wykryć udar
Według naukowców „odcisk palca” naczyń krwionośnych siatkówki — nawet w połączeniu z innymi czynnikami ryzyka udaru, takimi jak wiek i płeć — był tak samo dobry, jak wykorzystanie wyłącznie tradycyjnych badań w celu przewidywania ryzyka udaru.
– Tradycyjne metody (badania krwi) przewidywania ryzyka udaru są ograniczone przez stosunkowo niską dokładność, inwazyjność i wysokie koszty. To badanie podkreśla potencjał analizy „odcisku palca” naczyń siatkówki jako potężnego narzędzia do przewidywania ryzyka udaru i zapobiegania mu, oferując nieinwazyjną, dostępną i skuteczną metodę ulepszania obecnych praktyk przesiewowych. Nieinwazyjna natura analizy siatkówki otwiera drogę do łatwiejszego, bardziej dostępnego przesiewowego badania ryzyka udaru, szczególnie w warunkach podstawowej opieki zdrowotnej. Planujemy wykorzystać tę samą metodę do przeprowadzania przewidywania ryzyka innych chorób, takich jak choroby serca i demencja – powiedział dr n. med. He.
Wyniki tego badania nie będą zaskoczeniem dla okulistów, którzy dobrze wiedzą, że z siatkówki oka można wiele wyczytać. Badanie jednak pozwala na uporządkowanie tej wiedzy i podkreśla jej znaczenie.
– Powodem, dla którego powiązania między zmianami naczyń krwionośnych siatkówki a udarem nie są zaskoczeniem, jest to, że siatkówka jest w rzeczywistości przedłużeniem mózgu, jeśli chodzi o rozwój. Składa się z szeregu neuronów (komórek mózgowych), które są wrażliwe na światło i przetwarzają je, więc badanie siatkówki zawsze może obejmować badanie części mózgu — podkreślił dr n. med. Alexander Solomon, chirurg neurookulista i chirurg zeza z Pacific Neuroscience Institute w Providence Saint John’s Health Center w Santa Monica w Kalifornii, nie biorący udziału w badaniu.
Ekspert podkreślił, że naczynia krwionośne w siatkówce oka zmieniają się pod wpływem ogólnych schorzeń naczyń krwionośnych, w tym hiperlipidemii, nadciśnienia tętniczego, cukrzycy i stanów zapalnych, które mogą prowadzić do zwiększonego ryzyka udaru. Eksperci podkreślają także potrzebę wprowadzenia nieinwazyjnych metod diagnozowania oraz przewidywania ryzyka wystąpienia udaru mózgu.
– Udar pozostaje główną przyczyną niepełnosprawności i zgonów na świecie, a wiele przypadków jest powiązanych z modyfikowalnymi czynnikami ryzyka. Obecne modele przewidywania ryzyka w dużym stopniu opierają się na inwazyjnych badaniach, takich jak pobieranie krwi, badania ultrasonograficzne, tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny, które mogą być kosztowne i mniej wykonalne w przypadku badań przesiewowych na dużą skalę. Podejście oparte na siatkówce wykorzystuje nieinwazyjne, proste narzędzie diagnostyczne, które można bezproblemowo zintegrować z rutynowymi badaniami wzroku, szczególnie w warunkach podstawowej opieki zdrowotnej. Dzięki poprawie wczesnego wykrywania pracownicy służby zdrowia mogą interweniować wcześniej, aby zarządzać czynnikami ryzyka i potencjalnie zapobiegać udarom – powiedział dr n. med. Christopherem Yi, certyfikowany chirurg naczyniowy w Memorial Orange Coast Medical Center w Fountain Valley w Kalifornii.
