„To trzeba niezwłocznie zmienić”. Leczenie raka płuca w Polsce do poprawki. Dzięki temu może być mniej chorych i mogą oni żyć dłużej

W czasie trwania Kampanii „Pospolite ruszenie. Hamuj raka! Daj szansę płucom!” zainicjowanej przez Ruch Onkologiczny PARS opracowane zostały postulaty zmian w zakresie profilaktyki, diagnostyki i leczenia raka płuca w oparciu o dwa nadrzędne cele:

1. zmniejszenie liczby zachorowań,

2. dwukrotne zwiększenie wskaźnika przeżyć pięcioletnich.

– By rak płuca był chorobą przewlekłą, a nawet taką, którą możemy wyleczyć, niezbędna jest wczesna diagnostyka oraz wdrożenie najlepszej dostępnej terapii już na samym początku leczenia. O to, wspólnie z najwybitniejszymi ekspertami w Polsce, nieustannie postulujemy – zwraca uwagę Elżbieta Kozik, prezes stowarzyszenia, jedna z inicjatorek kampanii.

Zaproponowane przez ekspertów postulaty koncentrują się m.in. na profilaktyce pierwotnej, w tym na potrzebie realizacji szeroko zakrojonych kampanii edukacyjnych i antynikotynowych. Wśród postulatów dotyczących profilaktyki wtórnej eksperci zachęcają do badań przesiewowych, jeszcze zanim wystąpią objawy raka płuca. Potrzebna jest większa promocja Ogólnopolskiego Programu Wczesnego Wykrywania Raka Płuca za pomocą Niskodawkowej Tomografii Komputerowej, ponieważ brak wiedzy na temat tego programu wśród lekarzy POZ i osób z grup ryzyka powoduje, że ilość tych badań jest wciąż zdecydowanie za mała. To trzeba niezwłocznie zmienić.

Kolejnym ważnym postulatem opieki nad pacjentem z rakiem płuca jest zapewnienie każdemu pacjentowi z niedrobnokomórkowym rakiem płuca (bez względu na stopień zaawansowania choroby) kompletnej, szybkiej i skutecznej diagnostyki molekularnej. Około 85 proc. przypadków raka płuca stanowi niedrobnokomórkowy rak płuca, który dzieli się na co najmniej kilkanaście podtypów tego nowotworu, różniących się między sobą na poziomie molekularnym. Jak pokazują dane medyczne, możliwość zastosowania leków celowanych na wczesnym etapie zaawansowania choroby, to realna szansa na wyleczenie. Jedną z terapii stosowanych z intencją wyleczenia jest leczenie inhibitorem kinazy EGFR stosowane we wczesnym stopniu zaawansowania choroby, jako uzupełnienie zabiegu chirurgicznego.

Choć nowe terapie zmieniają oblicze leczenia raka płuca to, aby lepiej je wykorzystywać i tym samym poprawić przeżywalności chorych z rakiem płuca, niezbędne są zdaniem ekspertów zmiany organizacyjne i stworzenie Lung Cancer Unitów, dzięki którym poprawie ulec może zarówno postępowanie diagnostyczne, jak i terapeutyczne.

Aby zmniejszyć negatywny trend zachorowalności i umieralności na raka płuca w Polsce przygotowano następujące postulaty:

I. CEL: ZMNIEJSZENIE LICZBY ZACHOROWAŃ

Postulat w zakresie profilaktyki pierwotnej

1. Realizacja długofalowych kampanii antynikotynowych skierowanych do wielu grup docelowych, w tym w szczególności do kobiet oraz młodzieży.

• Przeprowadzenie głębokiej analizy postaw społecznych w tym zakresie, szczególnie dot. kobiet i młodzieży (nacisk na e-papierosy).

• Uzupełnienie podręczników szkół podstawowych (klasy 5-8) oraz średnich, informacjami na temat szkodliwego wpływ papierosów, nikotyny oraz nowych urządzeń zastępujących papierosy na stan zdrowia.

2. Realizacja działań na rzecz radykalnej poprawy dostępności do poradni antynikotynowych w ośrodkach pulmonologicznych.

II. CEL: DWUKROTNE ZWIĘKSZENIE WSKAŹNIKA PRZEŻYĆ 5-LETNICH

Postulat w zakresie profilaktyki wtórnej

3. Promocja Ogólnopolskiego Programu Wczesnego Wykrywania Raka Płuca (WWRP) za pomocą Niskodawkowej Tomografii Komputerowej (NDTK) wśród lekarzy POZ i osób z grup ryzyka.

• Zwrócenie uwagi NFZ na konieczność wsparcia i promocję badań przesiewowych wśród lekarzy POZ (mailingi edukacyjne do lekarzy POZ, informacje na temat screeningu w Systemie Informacji Medycznej),

• Promocja WWRP wśród lekarzy POZ za pośrednictwem Polskiego Towarzystwa Lekarzy Medycyny Rodzinnej o Promocja WWRP wśród specjalistów w dziedzinach onkologicznych oraz chorób płuc Promocja WWRP wśród pacjentów z grup wysokiego ryzyka za pośrednictwem IKP,

• Promocja WWRP za pośrednictwem kampanii edukacyjnych np. kampanii Ministerstwa Zdrowia Planuję Długie Życie.

Postulat w zakresie diagnostyki

4. Zapewnienie każdemu pacjentowi z niedrobnokomórkowym rakiem płuca kompletnej oraz szybko przeprowadzonej diagnostyki obejmującej ustalenie stopnia zaawansowania nowotworu i pełnego rozpoznania patomorfologicznego wraz z oznaczeniem biomarkerów predykcyjnych:

• w stopniu zaawansowania IB-IIIA po radykalnym leczeniu chirurgicznym oznaczenie mutacji w genie EGFR z materiału pooperacyjnego,

• w miejscowo zaawansowanym (stopień III) lub uogólnionym NDRP (stopień IV) oznaczenie mutacji EGFR, ALK, ROS1 i innych zaburzeń genetycznych w miarę wprowadzania nowych leków ukierunkowanych molekularnie oraz ekspresji PD-L1 w związku z możliwościami stosowania immunoterapii.

5. Zagwarantowanie standardu pobrania materiału biologicznego w jakości umożliwiającej kompleksową charakterystykę profilu molekularnego nowotworu.

• Wprowadzenie przez Ministerstwo Zdrowia premii finansowej za wysoki odsetek procedur biopsyjnych z pobraniem materiału w jakości umożliwiającej przeprowadzenie pełnej oceny profilu molekularnego nowotworu.

6. Wprowadzenie zasad kontroli jakości konsyliów lekarskich, dzięki wdrożeniu wykazu obligatoryjnych aktywności zakładających obowiązek uczestnictwa w konsylium przynajmniej specjalistów w zakresie onkologii klinicznej, chirurgii klatki piersiowej i radioterapii onkologicznej oraz specjalisty chorób płuc, a także konieczność przeprowadzenia oceny patomorfologicznej wraz z oznaczeniem kompletu markerów genetycznych.

• Weryfikacja przez AOTMiT i formalne zatwierdzenie przez Ministerstwo Zdrowia optymalnej ścieżek diagnostycznych (w tym – wytycznych w zakresie niezbędnej dokumentacji do przeprowadzenia konsylium), które zostały zdefiniowane przez klinicystów (Dolnośląskie Centrum Onkologii) i zapisana w standardach oraz stosowana w ramach pilotażu sieci onkologicznej.

7. Dodanie do funkcjonalności internetowego konta pacjenta (IKP) zakładki z wynikami oceny patomorfologicznej i molekularnej nowotworu, a następnie umożliwienie lekarzom dostępu do tych danych i rozpropagowanie samego narzędzia.

Postulat w zakresie leczenia

8. Zastosowanie najlepszej dostępnej terapii już od początku leczenia poprzez promowanie obowiązujących standardów diagnostyczno-terapeutycznych:

• wprowadzenie lepszej wyceny świadczeń gwarantowanych dotyczących stosowania leków w programie lekowym w porównaniu do mniej skutecznej chemioterapii. (Zwiększenie wyceny świadczeń związanych z realizacją programu lekowego – procedury wokół podania leku tak by opłacało się leczyć pacjenta nowoczesnymi terapiami),

• umocnienie roli diagnostyki molekularnej poprzez dodanie w katalogu chemioterapii warunku nakładającego na świadczeniodawcę obowiązek potwierdzenia przeprowadzenia oceny obecności odpowiednich czynników molekularnych oraz immunohistochemicznych przed rozpoczęciem chemioterapii.

4. Wdrożenie leczenia celowanego inhibitorem kinazy EGFR jako uzupełnienia terapii radykalnej (leczenie adjuwantowe).

5. Ujednolicenie kryteriów włączenia i wyłączenia programu lekowego oraz wprowadzenie zmian organizacyjnych w zakresie monitorowania leczenia poprzez ograniczenie częstości wykonywania tomografii komputerowej.

6. Upowszechnienie radiochemioterapii (zwłaszcza jednoczasowej) i zwiększenie liczby pacjentów poddawanych tej procedurze.

• Umożliwienie prowadzenia jednoczasowej RT-CHT i rozliczenia podwyższonej stawki za jednoczasową RT-CHT zarówno przy leczeniu w jednej lokalizacji, jak też przy jednoczasowym leczeniu w dwóch ośrodkach (np. pulmonologii i radioterapii), w których jeden spełnia rolę ośrodka referencyjnego koordynującego ścieżkę pacjenta.

• Ośrodki koordynujące leczenie pacjenta za pomocą jednoczasowej RCT powinny otrzymywać dodatkowe finansowanie, aby pokryć koszt koordynacji.

• Leczenie chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca w stadium miejscowego zaawansowania i nieoperacyjności powinno być prowadzone wyłącznie w Lung Cancer Units.

7. Utworzenie Ośrodków Kompleksowej Diagnostyki I Leczenia Raka Płuca (Lung Cancer Unit) jako ośrodków zwalidowanych, certyfikowanych i poddawanych okresowej kontroli.