Masz mroczki przed oczami? Nie bagatelizuj ich. To może być objaw poważnej choroby. Sprawdź, o czym świadczą plamki i muszki przed oczami

Mroczki przed oczami to stale występujące zamglenie w polu widzenia, które przybiera postać plamek lub muszek. Wspominane plamki to zmiany zapalne, zanikowe lub naczyniowe, które powstały w obrębie siatkówki oka lub w nerwie wzrokowym. Stanowią ubytki w polu widzenia, które poruszają się wraz ze wzrokiem, nie znikają i nie zmieniają swojego położenia pomimo mrugnięcia powieką. Często stanowią typowy symptom rozwijającej się powoli choroby oczu, ale nie zawsze.

Mroczki przed oczami przy wstawaniu – to błędne określenie stosowane przez wiele osób w odniesieniu do odczuwanych zawrotów głowy. Szybka zmiana pozycji z leżącej na stojącą, wywołuje nagły spadek ciśnienia i chwilowe niedotlenienie mózgu, na skutek przejściowego odpływu krwi z naczyń mózgowych.

Nie jest to niepokojący objaw, ale dla własnego bezpieczeństwa należy unikać takich sytuacji, gdyż możliwa jest utrata przytomności lub upadek.

Męty ciała szklistego, znane również jako muszki, to pojawiające się w polu widzenia cienie, nitki, kropki, zawieszone w ciele szklistym oka. Najwyraźniej widać je podczas spoglądania na jasne tło – kartkę papieru, błękitne niebo, jasną ścianę czy na monitor komputera. Niektórzy porównują to zjawisko do patrzenia przez mikroskop. Poruszają się one wraz z przesuwaniem wzroku, ale przy zatrzymaniu oczu w nieruchomej pozycji opadają powoli i bezwładnie, jakby poruszały się w próżni.

Pojawianie się mętów najczęściej wynika ze starzenia się oka. Skład ciała szklistego to w 99 proc. woda. 1 proc. stanowi kwas hialuronowy i kolagen. Z wiekiem, galaretowata substancja szklista upłynnia się. Wydzielane są mikroskopijne włókienka kolagenowe, mające tendencję do sklejania się. W ciele szklistym unoszą się także produkty przemiany materii, których nie udało się naturalnie usunąć przez komorę, w której znajduje się ciało szkliste. Te drobne zbitki mogą rzucać cień na siatkówkę, co obserwowane jest w postaci półprzezroczystych lub szarych mroczków, cieni, nitek, pasm i zygzaków. Gromadzą się one i powodują niegroźne, ale mało komfortowe ograniczenia narządu wzroku.

Męty mogą powstać także jako konsekwencja wylewu krwi do mózgu, spowodowanego m.in. nieleczonym nadciśnieniem tętniczym lub retinopatią cukrzycową (konsekwencja nieprawidłowo leczonej cukrzycy). Wówczas drobne kropelki krwi rzucają cień na siatkówkę.

Zmętnienie ciała szklistego może rozwinąć się również w okresie rozwoju embrionalnego – wtedy, na zmętnienia może skarżyć się małe dziecko. Inną przyczyną są upłynnienia żelowej konsystencji ciałka szklistego spowodowane krótkowzrocznością lub zakażeniem oka.

W sytuacji znacznego nagromadzenia złogów, mogą one stale zakłócać pole widzenia. Wówczas, lekarz może zalecić terapię farmakologiczną, przy użyciu kropli z jodkiem potasu. W niektórych przypadkach, wykonywana jest jonoforeza – do gałek ocznych, osłoniętych gazikami nasączonymi jodkiem potasu, przykładane są elektrody. Dużą skuteczność wykazuje witreoliza laserowa zmętnień ciała szklistego.To nieinwazyjna metoda leczenia, w ramach której złogi zostają odparowane pod wpływem uderzeń promienia lasera.

Z kolei bardzo inwazyjną metodą leczenia mroczków przed oczami i obarczoną ryzykiem powikłań, jest witrektomia. Zabieg polega na wykonaniu nacięcia, przez które wprowadzany jest witrektom. Następnie lekarz usuwa ciało szkliste i zastępuje je inną substancją.

Mroczki przed oczami pojawiają się nie tylko w przebiegu zmętnienia ciała szklistego. Za wystąpienie takiego stanu mogą odpowiadać także urazy skutkujące uszkodzeniem naczyń krwionośnych siatkówki (np. urazy głowy). W konsekwencji krew przedostaje się do ciała szklistego. Jeżeli jej drobinki znajdą się w okolicy siatkówki, w polu widzenia widoczne są plamki i mroczki. Taki stan nie wymaga jednak leczenia – z czasem, krew ulega wchłonięciu i mroczki znikają.

Ciemne plamki przed oczami mogą pojawić się również przy odklejeniu ciała szklistego. Dochodzi do tego w konsekwencji postępującego procesu starzenia się organizmu – ciało szkliste obkurcza się i rozpływa, co doprowadza do zaniku przedniego połączenia z tylną torebką soczewki. Z wiekiem może też dojść do zaniku tylnego połączenia. W tym przypadku, za występowanie mroczków odpowiadają małe fragmenty tkanki, które powstają w procesie kurczenia się ciała szklistego.

Mroczki przed oczami mogą być konsekwencją, bardzo poważnego schorzenia, jakim jest odwarstwienie (potocznie: odklejenie, odłączenie) siatkówki. W przebiegu choroby dochodzi do oddzielenia siatkówki oka od naczyniówki, która znajduje się pod nią. Najczęściej spotykane jest tzw. tylne odłączenie ciała szklistego – substancji, która wypełnia gałkę oczną, od siatkówki. Tylna część ciała szklistego połączona jest z siatkówką znajdującą się w dnie oka. W miejscach, gdzie połączenie jest najsilniejsze ryzyko przedarcia warstwy światłoczułej jest największe.

Żelowy płyn, który wypełnia ciało szkliste z łatwością przedostaje się z ciałka szklistego na jego zewnątrz. Dostając się w miejsce połączenia ciałka z siatkówką powoduje jej odwarstwienie – tzw. przedarciowe odklejenie siatkówki. Wyróżniamy także:

• odwarstwienie trakcyjne – w przebiegu retinopatii cukrzycowej,
• wysiękowe powstające np. z powodu guza.

Schorzenie początkowo przebiega bezboleśnie i nie daje żadnych symptomów. Późniejsze objawy również nie są charakterystyczne, dlatego często pozostają ignorowane, a choroba zwykle wykrywana jest dopiero po kilku latach. Chorzy mogą zaobserwować przemieszczające się czarne plamki przed oczami, wraz z którymi pojawiają się błyski (objaw występuje niezależnie od pory dnia), muszki i kropki. W wielu przypadkach pojawia się też wyraźne ograniczenie w polu widzenia, występujące od wewnętrznej lub zewnętrznej strony oka.

Na wystąpienie schorzenia narażone są przede wszystkim osoby:

• ze znaczną krótkowzrocznością (ponad -4 dioptrie),
• chorujące na zaćmę,
• chorujące na atopowe zapalenie skóry,
• diabetycy.

Odklejenie siatkówki nie zawsze stanowi konsekwencję stanu chorobowego, w wielu przypadkach wynika z procesu starzenia się organizmu. Często bowiem pojawia się po 50. roku życia i w większości przypadków dotyczy kobiet. Jeżeli w przebiegu schorzenia doszło do rozdarcia siatkówki, leczenie prowadzone jest w warunkach ambulatoryjnych. Lekarz wykonuje zabieg promieniem lasera lub strumieniem ciekłego azotu. W następstwie powstają blizny, które przytrzymują siatkówkę i w ten sposób zapobiegają odwarstwieniu.

W niektórych przypadkach, gdy doszło do przedarciowego odwarstwienia siatkówki, stosowane jest wyłącznie leczenie chirurgiczne. Jego efektywność wzrasta, im szybciej zostało zastosowane. Celem leczenia chirurgicznego jest zlokalizowanie wszystkich otworów i przedarć siatkówki, a następnie ich zamknięcie, a także połączenie siatkówki z nabłonkiem barwnikowym.

W tym celu stosowane są trzy metody:

• Wszczepy z gąbki lub taśmy silikonowej – ich rola polega na wgłobieniu ściany gałki ocznej, co stwarza możliwość zbliżenia nabłonka barwnikowego i odwarstwionej części siatkówki. Lekarz dokonuje zamknięcia zidentyfikowanych otworów za pomocą kriokoagulacji (poddanie tkanek chwilowemu działaniu bardzo niskiej temperatury).
• Pneumatyczna retinopeksja – do zbliżenia ciałka szklistego do siatkówki dokonuje się za pomocą pęcherzyka rozprężającego się gazu. Następnie otwory w siatkówce zostają zamknięte za pomocą metody kriokoagulacji lub laserokoagulacji,
• Witrektomia – zabieg jest inwazyjny i polega na usunięciu ciała szklistego, które zastępowane jest gazem. Gaz wypełniając gałkę oczną, utrzymuje w prawidłowej pozycji odwarstwioną siatkówkę.

Mroczki przed oczami są objawem pojawiającym się w przebiegu zapalenia siatkówki oka. Taki stan najczęściej wynika ze schorzenia o podłożu bakteryjnym, wirusowym, pasożytniczym lub grzybiczym – drobnoustroje chorobotwórcze przedostają się do siatkówki (wraz z krwią) i doprowadzają do wystąpienia stanu zapalnego.

Choroby, które mogą wywołać zapalenie siatkówki, to:

• kiła,
• ospa wietrzna,
• półpasiec,
• gruźlica,
• cytomegalia,
• toksoplazmoza,
• kryptokokoza,
• kandydoza,
• pneumocystoza,
• opryszczka (wywołana wirusem opryszczki HSV-1).

Należy podkreślić, że stan zapalny może uszkodzić nie tylko siatkówkę, ale także naczyniówkę, która znajduje się tuż pod nią. Zależnie od zmienionego chorobowo obszaru, mogą pojawić się niecharakterystyczne objawy w postaci mroczków, błysków, zaburzenia w postrzeganiu barw i kształtów. Symptomy występują w przypadku, gdy stan zapalny dotyczy plamki, czyli środkowej części siatkówki. Należy podkreślić, że stan zapalny nie stwarza dolegliwości bólowych ani nie wpływa na wygląd oka.

Jeżeli jednak obejmie on obwodowy obszar dna oka, choroba może mieć przebieg całkowicie bezobjawowy. Konsekwencją postępującego stanu zapalnego są zbliznowacenia, które mogą doprowadzić do nieodwracalnej utraty wzroku. Terapia polega na wdrożeniu leczenia przyczynowego oraz ogólnego, którego celem jest zwalczenie toczącego się stanu zapalnego.

Mroczki przed oczami to jeden z symptomów retinopatii cukrzycowej.
Retinopatia cukrzycowa to poważne powikłanie cukrzycy, które polega na uszkodzeniu drobnych naczyń krwionośnych w siatkówce oka. Schorzenie dotyczy wszystkich osób chorych na cukrzycę typu 1 (retinopatia pojawia się po około 20 latach) i ok 60 proc. chorych na cukrzycę typu 2.

Z powodu wysokiego poziomu cukru we krwi i często towarzyszącemu nadciśnieniu tętniczemu, dochodzi do zwiększonego przepływu krwi przez drobne i delikatne naczynia krwionośne zlokalizowane w gałkach ocznych. Po dłuższym czasie działania wymienionych czynników, dochodzi do uszkodzeń naczyń krwionośnych zlokalizowanych w siatkówce i jej niedotlenienia.

Poza mroczkami, retinopatia cukrzycowa objawia się również:

• stopniowym pogorszeniem widzenia,
• upośledzeniem wzroku w warunkach niedostatecznej widoczności (np. w nocy lub przy słabym oświetleniu),
• chwilowymi zaburzeniami ostrości widzenia,
• nagłą utratą wzroku, bez współwystępujących dolegliwości bólowych – w niektórych przypadkach.

Zaawansowana postać retinopatii może być skutecznie leczona wyłącznie zabiegiem witrektomii, czyli usunięcia ciała szklistego i zastąpienia go inną substancją. W przypadku, gdy zmiany w siatkówce nie są zbyt rozległe, leczenie może dać bardzo dobre rezultaty. Przy większych uszkodzeniach, możliwe jest przywrócenie widzenia w stopniu, który umożliwia dostrzeganie jedynie dużych obiektów.

Mroczki przed oczami mogą być symptomem towarzyszącym chorobom nowotworowym oka. Zmiany nowotworowe mogą rozwinąć się w każdej części gałki ocznej.

Choroby nowotworowe oka dają różne symptomy, w zależności od rozmiaru i umiejscowienia guza. Najczęściej występujące objawy to:

• mroczki przed oczami,
• zaburzenie ostrości widzenia,
• podwójne widzenie,
• ból zlokalizowany w obszarze gałki ocznej,
• utrata wzroku,
• zmiana kształtu i/lub rozmiaru źrenicy,
• zmiana zabarwienia powieki,
• wytrzeszcz,
• zaburzenie ruchów gałki ocznej,
• nasilone łzawienie,
• krwawe łzawienie,
• utrata rzęs,
• guz na powiece,
• owrzodzenie powieki.

Wszelkie zaburzenia widzenia są, w tym przypadku, konsekwencją uszkodzenia nerwu wzrokowego, do czego przyczynia się nacisk na naczynia krwionośne (wywołany przez rozrastający się guz), co skutkuje wzrostem ciśnienia wewnątrzgałkowego. Zależnie od rodzaju nowotworu, jego umiejscowienia i stopnia rozwoju choroby,

Należy zapamiętać, że w takim przypadku nie można pocierać oka. Nie jest wskazane też usuwanie ciała obcego za pomocą rogu chusteczki. Oko należy przepłukać solą fizjologiczną, ewentualnie czystą wodą.

Plamki przed oczami często pojawiają się też w przebiegu anemii, bez względu na to, czy choroba jest wywołana niedoborem żelaza, kwasu foliowego czy witaminy B12. Chorujący na anemię mogą też zaobserwować inne objawy:

• uporczywy szum w uszach,
• blady odcień cery,
• senność,
• utrata apetytu,
• osłabienie,
• zaburzenia koncentracji i pamięci,
• nieregularna praca serca.

Mroczki przed oczami i ból głowy to objawy, które mogą wskazywać na migrenę z aurą. Dolegliwość ta może być spowodowana przez zaburzenie przepływu krwi w poszczególnych obszarach mózgu. Poza mroczkami migocącymi (powiększające się błyski) i silnym bólem głowy, może pojawić się światłowstręt.

Mroczki przed oczami pojawiają się też w przebiegu:

• jaskry – ostry atak jaskry objawia się m.in. widzeniem świetlnych okręgów wokół źródeł światła,
• zaćmy – zmętnienie soczewki doprowadza nie tylko do zamglenia widzenia, ale także do wystąpienia plam w polu widzenia.

Mroczki przed oczami w ciąży to stan, którego nie należy ignorować. U kobiet w ciąży często występuje niedokrwistość, która powoduje niedotlenienie organizmu. W wyniku niedostatecznej podaży tlenu, docierającej do tkanki mózgowej mogą pojawiać się zaburzenia widzenia obserwowane jako mroczki.

Jeżeli u ciężarnej równolegle z mroczkami, pojawia się podwójne widzenie, zaburzenie ostrości widzenia i upośledzenie widzenia, może to wskazywać na stan przedrzucawkowy, którego objawy to także:

• nadciśnienie tętnicze – czyli >140/90 mm Hg,
• białkomocz,
• obrzęk twarzy i kończyn.

Zaburzenia widzenia pojawiają się wraz z zaostrzeniem pierwszych symptomów, gdy nie zostanie podjęte odpowiednie leczenie, pojawia się także skąpomocz, ból brzucha oraz duszności. W lekkiej postaci, stan przedrzucawkowy może być leczony farmakologicznie, a ciężarna musi ograniczyć stres. W ciężkiej postaci, konieczna jest hospitalizacja. W niektórych przypadkach, lekarz może podjąć decyzję o wcześniejszym zakończeniu ciąży, o ile dziecko jest już zdolne do życia poza łonem matki.