Ugryzienie muchy końskiej jest bardzo bolesne. Czym grozi? Sprawdź, jak złagodzić ból po ugryzieniu gza i jak rozpoznać muchę końską

Mucha końska, powszechnie znana też jako giez czy ślepak, to określenie różnych gatunków owadów z rodziny bąkowatych (Tabanidae) z rodzaju muchówek (Diptera), czyli owadów z jedną parą skrzydeł. Należą do nich również muchy domowe (Musca domestica). Muchy końskie są jednak od nich nieco większe i przeważnie poruszając się bezgłośnie, a więc nie wydając charakterystycznego brzęczenia.

W uproszczeniu muchą końską nazywane są więc owady podobne do much, które gryzą zwierzęta i ludzi oraz wypijają ich krew. Określenie stosowane było w tym kontekście już w starożytnym Rzymie, ponieważ rolnicy nie odróżniali gatunków owadów i wszystkie insekty gryzące ich bydło określali mianem muchy końskiej (a także muchy jeleniej czy muchy bawolej).

Muchą końską nazywane są powszechnie występujące w naszym kraju owady gryzące, takie jak:

• jusznica deszczowa (Haematopota pluvialis),
• giez bydlęcy (Hypoderma bovis),
• bąk bydlęcy (Tabanus bovinus),
• ślepak pospolity (Chrysops caecutiens),
• ślepak czarnożółty (Chrysops relictus).

Gatunki te różnią się nieco od siebie wyglądem oraz miejscem występowania i składania jaj. W przypadku wszystkich gatunków muchy końskiej gryzą samice, które wyróżnia charakterystyczny wygląd głowy – w przeciwieństwie do samców mają one szeroko rozstawione oczy rozdzielone czołem.

Najczęściej muchy końskie występują w pobliżu zbiorników wodnych takich jak rzeki, stawy, jeziora czy bagna, a nawet baseny. Można też spotkać je na łąkach, pastwiskach i polach uprawnych. Lubią ciepło, atakują od wiosny aż do jesieni, ale głównie latem, bo przyciąga ją ciepło ciała człowieka czy zwierzęcia oraz zapach potu.

Jusznica deszczowa w przeciwieństwie do innych bąkowatych składa swoje jaja z daleka od zbiorników wodnych, w wilgotnej ziemi. Można więc spotkać ją głównie w lasach, od maja do późnej jesieni. Porusza się bezgłośnie, ma od 8 do 12 mm, połyskujące oczy i kolor oliwkowobrunatny, a jej skrzydła pokryte są brunatnymi plamami.

Bąk bydlęcy jest większy od jusznicy, bo mierzy 20-25 mm. Wydaje podobny do muchy brzęczący dźwięk. Można się na niego natknąć głównie w pobliżu pastwisk, ale także na leśnych polanach. Z bąkiem bydlęcym często mylony jest giez bydlęcy, który jest od niego mniejszy (12-15 mm). Giez jest pasożytem, którego larwy po wykluciu się z jaj złożonych na skórze zwierzęcia wnikają pod jego skórę, a także dostają się do układu pokarmowego, gdzie odbywa się ich dalszy proces rozwojowy.

Ślepaki natomiast występują na terenach otwartych oraz skrajach lasów. Również żywią się krwią ssaków, głównie bydła, a latają prawie zupełnie bezgłośnie. Ich samice mają charakterystyczny żółty odwłok z czarną plamą w kształcie litery „V”.

Samice muchy końskiej żywią się krwią ssaków, w tym także ludzi, ponieważ białko pozyskiwane z krwi jest im potrzebne do produkcji jaj. Przecinają one skórę swojej ofiary ostrymi szczękami podobnymi do nożyc i zlizują wypływającą krew.

W przeciwieństwie do kleszczy „gzy” nie znieczulają miejsca wkłucia, dlatego jest ono bardzo bolesne. Ich ślina zawiera substancje hamujące krzepnięcie krwi oraz toksyczne. Ugryzienie wywołuje stan zapalny, który objawia się miejscowym obrzękiem i zaczerwienieniem w miejscu ukłucia.

Może jednak dojść także do wystąpienia objawów ogólnych takich jak:

• podwyższona temperatura ciała,
• wysypka,
• zawroty głowy,
• nagłe osłabienie,
• świszczący oddech,
• zimne poty.

Objawy te mogą oznaczać, że doszło do reakcji anafilaktycznej, a nawet wstrząsu, który wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby uczulone na jad innych owadów. Również jeśli obrzęk i ból nie ustępują z czasem lub po zastosowaniu środków łagodzących stan zapalny albo nasilają się, należy skonsultować się z lekarzem.

Rana po ugryzieniu muchy końskiej goi się dość długo, a stan zapalny i ból zwykle utrzymują się od kilku godzin nawet do 14 dni. W celu złagodzenia bólu można sięgnąć po:

• zimne okłady – zmniejszą zapalenie tkanek, obrzęk i ból,
• środki do dezynfekcji – miejsce ukąszenia „gza” należy zdezynfekować środkiem na bazie alkoholu, który zapobiegnie zakażeniu rany i złagodzi ból,
• leki przeciwalergiczne – można je kupić bez recepty; złagodzą zaczerwienienie, obrzęk i świąd. Można też wypić wapno do picia w postaci tabletek musujących, które również może złagodzić reakcję alergiczną w postaci świądu, dzięki czemu zmniejszymy ryzyko zakażenia rany pod wpływem jej rozdrapywania,
• maści czy żele antyhistaminowe – również zmniejszą świąd i obrzęk, schłodzą i lekko znieczulą skórę.