Jak zachować sprawny umysł na długie lata? Poznaj kwas oleinowy, który odmładza mózg. Może pomóc w walce z depresją i alzheimerem

Wiele osób obawia się pogorszenia pamięci oraz spadku nastroju w starszym wieku. Okazuje się jednak, że można temu zapobiec, oddziałując na odpowiednie procesy w mózgu. Kluczem do ich uruchomienia jest kwas oleinowy, który bierze udział w powstawaniu nowych komórek nerwowych w mózgu.

Zespół naukowców z Baylor College of Medicine oraz Jan i Dan Duncan Neurological Research Institute (Duncan NRI) w Texas Children's Hospital odkrył w jaki sposób pamięć i nastrój są podtrzymywane i regulowane w mózgu. Okazuje się, że odpowiada za to kwas oleinowy, który jest jednonienasyconym kwasem tłuszczowym omega 9. Wiąże się on z białkiem TLX wytwarzanym w mózgu i aktywuje je do neurogenezy, czyli wytwarzania nowych neuronów z komórek macierzystych obecnych w hipokampie. Kwas oleinowy ma kluczowe znaczenie dla przeżycia nerwowych komórek macierzystych, dlatego jego udział w procesie neurogenezy (uznanej przez naukowców za „źródło młodości”) jest tak ważny.

Ludzki mózg zawiera populację nerwowych komórek macierzystych znajdujących się w hipokampie, które przez całe życie człowieka wytwarzają neurony. Ta ciągła zdolność do tworzenia nowych neuronów, znana jako neurogeneza, umożliwia uczenie się i pamięć oraz wspiera prawidłową regulację nastroju. Neurogeneza została uznana przez naukowców za „źródło młodości”, ponieważ początkowo sądzono, że regeneracja mózgu jest stała i niezmienna przez całe życie. Okazało się jednak, że wraz z wiekiem, a także pod wpływem chorób oraz zażywania niektórych leków odbudowywanie się mózgu jest coraz gorsze i powstaje w nim coraz mniej nowych komórek nerwowych. Wiąże się to z zaburzeniami pamięci, koncentracji i nastroju oraz może prowadzić do rozwoju depresji czy chorób neurodegeneracyjnych takich jak alzheimer czy demencja.

Naukowcy chcieli ponownie uruchomić proces neurogenezy, którego głównym regulatorem jest białko TLX. Bierze ono udział w tworzeniu nowych neuronów z nerwowych komórek macierzystych. Nie było jednak wiadomo, co stymuluje je do rozpoczęcia tego procesu. Zespół amerykańskich naukowców odkrył, że to właśnie kwas oleinowy jest brakującym elementem układanki.

– Odkryliśmy, że powszechny kwas tłuszczowy zwany kwasem oleinowym wiąże się z TLX, co zwiększa proliferację komórek i neurogenezę w hipokampie zarówno młodych, jak i starych myszy. Kwas oleinowy jest wytwarzany w nerwowych komórkach macierzystych w celu aktywacji TLX – powiedziała współautorka badań dr Prasanna Kandel.

Chociaż kwas oleinowy znajduje się np. w oliwkach oraz oliwie z oliwek, nie jest to wystarczające źródło tego składnika. Jak wyjaśniają naukowcy, prawdopodobnie nie dotarłby on do mózgu, dlatego musi być produkowany przez same komórki. Jednak odkrycie, że to właśnie kwas oleinowy reguluje aktywację TLX pozwoli badaczom na opracowanie leków zdolnych do wnikania do mózgu i stymulowania neurogenezy. Naukowcy mają nadzieję, że dzięki temu możliwe stanie się polepszenie i utrzymanie funkcji poznawczych, sprawnej pamięci i dobrego nastroju oraz leczenie zaburzeń depresyjnych czy choroby Alzheimera.

Źródła:

• Oleic acid is an endogenous ligand of TLX/NR2E1 that triggers hippocampal neurogenesis Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS)
• Oleic acid -- a key to activating the brain's 'fountain of youth' Science News