Granulocyty – rodzaje, funkcje i normy w badaniach krwi. Czym są granulocyty kwasochłonne, obojętnochłonne i zasadochłonne

Granulocyty to jeden z rodzajów leukocytów, czyli białych krwinek. Ich nazwa pochodzi od widocznych w cytoplazmie komórek ziarnistości ("granulek"). Jądro komórkowe granulocytów jest segmentowane, czyli podzielone na poszczególne części.

Granulocyty – rodzaje granulocytów i ich funkcje

Granulocyty pełnią różnorodne funkcje w skomplikowanym mechanizmie odpowiedzi immunologicznej organizmu. Na podstawie ich proporcji i zwiększenia wybiórczo ilości niektórych z nich lekarz może określić wstępnie typ infekcji i zlecić dalsze badania.

Na podstawie badań, w których granulocyty pochłaniały różne barwniki, wyodrębniono trzy ich odmiany:

• Granulocyty kwasochłonne (inaczej eozynofile)

Krwinki te barwią się na ceglastoczerwono pod wpływem barwnika eozyny. Stanowią od 1 do 5 proc. wszystkich krwinek białych (we krwi zdrowego człowieka występują w ilości 35–350 na milimetr sześcienny). Co ważne, w tkankach jest ich niemal 100 razy więcej, niż we krwi obwodowej – są to głównie tkanki mające kontakt ze środowiskiem zewnętrznym, jak skóra, błony śluzowe. Rola eozynofili ujawnia się szczególnie przy zwalczaniu infekcji pasożytniczych oraz w reakcjach alergicznych. Granulocyty kwasochłonne powstają w szpiku kostnym. Gdy dojrzeją, wędrują z krwią po organizmie i trafią do docelowych tkanek. Na powierzchni ich błon komórkowych umiejscowione są liczne receptory dla czynnych biologicznie komórek. Wykazują zdolność do fagocytowania, czyli pochłaniania patogenów atakujących organizm. Wydzielają też histaminę. Liczba tych granulocytów wzrasta szczególnie wysoko w okresie infekcji pasożytniczych. U zdrowej osoby waha się lekko w zależności od różnych czynników. Stan, gdy liczba eozynofili we krwi wzrasta ponad normę (czyli granulocyty kwasochłonne są podwyższone) nazywa się eozynofilią i może świadczyć o bardzo wielu stanach chorobowych, z infekcjami pasożytniczymi i alergiami na czele. Z kolei zbyt niski poziom eozynofili to eozynopenia.

• Granulocyty obojętnochłonne (inaczej neutrofile)

Rozwijają się, podobnie jak inne granulocyty, w szpiku kostnym, przechodząc kolejno sześć stadiów rozwojowych. Krążą we krwi, stanowiąc od 1 do 5 proc. wszystkich jej komórek, ale aż 60–70 proc. białych krwinek. Ich liczba u zdrowego człowieka powinna mieścić się w zakresie 1800–8000 na mikrolitr. Neutrofile żyją bardzo krótko – od kilkunastu godzin we krwi do kilkudziesięciu w tkankach. Giną też po aktywacji i walce z patogenami. W ich cytoplazmie znajduje się kilka rodzajów ziarnistości – pierwotne, wtórne oraz trzeciorzędowe. To właśnie one odpowiadają za funkcje pełnione przez neutrofile. Dzięki nim komórki szybko reagują na obce substancje i walczą głównie z bakteriami. Neutrofile są wysoce wyspecjalizowane – posiadają liczne receptory na błonie komórkowej, ale też mają zdolność wytwarzania rodników. W ich ziarnistościach znajdują się liczne substancje bakteriobójcze i bakteriostatyczne, wspomagające proces fagocytozy. Działanie neutrofili poprzedza skomplikowany, dwustopniowy proces ich aktywacji. Granulocyty obojętnochłonne są niezwykle skuteczne w niszczeniu patogenów.

Podwyższone granulocyty obojętnochłonne wiążą się z licznymi, niespecyficznymi infekcjami, choć w pierwszej kolejności podejrzewa się zakażenia bakteryjne. Z kolei zbyt niski ich poziom może wiązać się z zaburzeniami odporności organizmu oraz z niektórymi zakażeniami bakteryjnymi i wirusowymi.

• Granulocyty zasadochłonne (inaczej bazofile)

W kontakcie z barwnikami zasadowymi ulegają zabarwieniu na niebiesko. Stanowią jedynie 1 proc. wszystkich białych krwinek, jest ich więc stosunkowo niewiele. U zdrowego człowieka wykrywa się od 0 do 150 bazofili w mikrolitrze krwi. Granulocyty zasadochłonne powstają w szpiku kostnym. Wykazują przeciętne zdolności fagocytozy. Produkują jednak sporo substancji uczestniczących w reakcjach obronnych organizmu – histaminę, heparynę oraz hormon tkankowy serotoninę.

Podwyższone granulocyty zasadochłonne to tak zwana bazofilia. Taki wynik wymaga dalszych badań diagnostycznych, ponieważ może mieć związek z licznymi, różnorodnymi chorobami.

Granulocyty segmentowane a granulocyty pałeczkowate

Wykonując rozmaz krwi i analizując wyniki badania można też spotkać się z takimi określeniami, jak granulocyty segmentowane i granulocyty pałeczkowate. Terminy te odnoszą się do stopnia rozwoju granulocytów wykrytych we krwi. Niedojrzałe granulocyty, które znajdują się w przedostatnim stadium rozwoju i opuściły już szpik kostny, by wędrować z krwią, nazywa się pałeczkowatymi. Gdy ich jądro komórkowe podzieli się na segmenty, osiągną dojrzałość (granulocyty segmentowane). W przedostatnim stadium rozwoju granulocyty (zwłaszcza neutrofile) mogą posiadać jądro niepodzielone na segmenty, mające kształt podłużnej pałeczki.