Czy niedobór sodu jest groźny? Objawy, które świadczą o zbyt niskim poziomie tego elektrolitu, mogą być poważne. Jak rozpoznać hiponatremię?

Sód to jeden z najważniejszych elektrolitów, obok chloru, potasu, wapnia i magnezu, który znajduje się w płynach ustrojowych organizmu i uczestniczy w transporcie składników odżywczych do wszystkich komórek ciała człowieka.

Główne funkcje, jakie pełni sód w organizmie, to:

• utrzymanie równowagi wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej,
• zapewnienie prawidłowej objętości płynów w organizmie,
• przewodzenie bodźców w komórkach nerwowych,
• regulacja ciśnienia osmotycznego płynów,
• utrzymywanie odpowiedniego napięcia mięśniowego,
• transport aminokwasów i cukrów do tkanek i komórek organizmu,
• udział w produkcji kwasu solnego w żołądku.

Niedobór sodu (hiponatremia) to zbyt niski poziom tego pierwiastka we krwi. Sód znajduje się w płynach organizmu, więc tracimy go głównie w wyniku odwodnienia spowodowanego nadmiernym wysiłkiem fizycznym czy forsownymi ćwiczeniami sportowymi, szczególnie w czasie upałów, biegunką, wymiotami, na skutek rozległych oparzeń. Niedobór sodu często występuje również u osób ciężko chorych lub hospitalizowanych. Może on być także spowodowany niewłaściwym stosowaniem leków moczopędnych lub chorób takich jak:

• choroby nerek (np. niedoczynność kory nadnerczy),
• niedoczynności tarczycy i kory nadnerczy,
• marskość wątroby,
• niewydolność serca.

Co zaskakujące, do hiponatremii może dojść nie tylko w wyniku odwodnienia, ale również z powodu przewodnienia hipotonicznego organizmu, zwanego inaczej zatruciem wodnym. Taka sytuacja zwykle zdarza się u sportowców, którzy chcąc się nawodnić, przyjmują duże objętości płynów zawierających małe ilości elektrolitów. Zatrucie wodne może wystąpić również u osób z chorobami nerek, u których pojawiają się zaburzenia w wydalaniu wody przez nerki.

Czytaj także: Chcesz się wolniej starzeć i żyć dłużej? Pij wodę. Odpowiednie nawodnienie może spowolnić proces starzenia się i zapewnić ci życie w zdrowiu

Rzadko zdarza się, żeby hiponatremia była spowodowana niskim spożyciem sodu w diecie. Jednak u osób nieprawidłowo stosujących dietę niskosodową, np. z powodu nadciśnienia czy chcących obniżyć spożycie soli ze względu na zdrowy styl życia, może dojść do niedoboru sodu.

Prawidłowy poziom sodu w organizmie powinien wynosić ok. 60 mmol/kg masy ciała, czyli 135-145 mmol/l krwi. Niedobór sodu występuje, gdy poziom tego pierwiastka we krwi spada poniżej 135 mmol/l krwi. Mówimy wtedy o niskiej hiponatremii. Natomiast, gdy jest go mniej niż 115-120 mmol/l, dochodzi do ciężkiej hiponatremii. Taka sytuacja zagraża życiu.

Głównym źródłem sodu w diecie jest powszechnie stosowana sól kuchenna, która zawiera aż 97-99 proc. chlorku sodu (NaCl). Według norm wyznaczonych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), maksymalna dzienna ilość soli to:

• dla dorosłego człowieka – 5 g (1 płaska łyżeczka do herbaty),
• dla dziecka – 3 g (ok. 2/3 płaskiej łyżeczki do herbaty).

Zobacz także: Takie są objawy nadmiaru sodu w organizmie. Jeśli często solisz potrawy, nie bagatelizuj tych sygnałów

Według Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego zalecane dzienne spożycie sodu w diecie wynosi:

• dzieci w wieku 1-3 lat –750 mg,
• dzieci w wieku 2-6 lat – 1000 mg,
• dzieci w wieku 7-9 lat – 1200 mg,
• dzieci w wieku 10-12 lat – 1300 mg,
• dzieci w wieku 13-18 lat – 1500 mg,
• dorośli do ukończenia 50. roku życia, kobiety w ciąży i podczas laktacji – 1500 mg,
• dorośli w wieku 51-65 lat – 1400 mg,
• dorośli w wieku 66-75 lat – 1300 mg,
• osoby starsze w wieku powyżej 75. roku życia – 1200 mg.

Sód występuje w wielu produktach spożywczych, a w szczególności w żywności przetworzonej, typu fast food, ale też w gotowych wędlinach, kiełbasach, parówkach, serach, warzywach marynowanych, wędzonych rybach oraz pieczywie; zarówno słonym, jak i słodkim. Chcąc sięgać po zdrowe źródła tego pierwiastka, najlepiej wybierać produkty takie, jak: woda mineralna, ogórki kiszone czy pomidory suszone oraz przygotowywać posiłki samodzielnie, stosując niewielkie ilości soli jodowanej.

Źródło: Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego