Ekstrakcja zęba, czyli jego wyrwanie zęba – kiedy konieczne jest wykonanie zabiegu, jaki jest jego przebieg i możliwe powikłania?

Ekstrakcja zęba to zabieg stomatologiczny, w wyniku którego następuje bezpowrotne usunięcie jednego albo kilku zębów. Wykonuje się go przede wszystkim w przypadku, gdy metody leczenia zachowawczego są nieskuteczne albo zniszczenie tkanki jest na tyle obszerne, że nie ma szans na wyleczenie czy też odbudowę takiego zęba. Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy stomatolodzy wyrywają również zdrowe zęby, np. w ramach leczenia ortodontycznego lub przygotowań do protezowania jamy ustnej pacjenta.

Jeszcze przed zabiegiem, lekarz musi dowiedzieć się wszystkiego o anatomii konkretnego zęba oraz o tym, w jaki sposób są rozmieszczone jego korzenie oraz jaki mają kształt. Dlatego też pacjent musi wykonać zdjęcie pantomograficzne uzębienia, czyli tak zwaną panoramę zębów. Dzięki niemu stomatolog może dokładnie zaplanować przebieg zabiegu ekstrakcji zębów.

W większości przypadków zabieg wyrywania zęba wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym, przez co jest praktycznie bezbolesny. Podczas jego przeprowadzania lekarz korzysta z instrumentarium chirurgicznego, do którego należą kleszcze, dźwignia, czy łyżeczka zębodołowa. U niektórych pacjentów konieczne jest również rozcięcie dziąsła oraz okostnej, zniesienie kości, która otacza ząb czy korzeń oraz założenie szwów po usunięciu zęba. Jest to wówczas chirurgiczne usuwanie zęba.

Ekstrakcje zębów są traktowane jako ostateczność, gdy nie ma możliwości na ich skuteczne wyleczenie lub odbudowę. Pośród najważniejszych wskazań do usunięcia zęba można wymienić:

• zęby i korzenie, których nie da się leczyć zachowawczo ani poprzez leczenie protetyczne,
• ropne zapalenia miazgi, gdy następuje niedrożność kanału zęba lub chodzi o zęby wielokorzeniowe,
• martwica oraz zgorzel miazgi zębów,
• zęby mleczne, które hamują wyżynanie się zębów stałych,.
• zapalenie ozębnej przy zębach wielokorzeniowych,
• choroby przyzębia z rozchwianymi zębami,
• ropnie przyzębie, które nawracają,
• zakażenia bakteryjne zębopochodne,
• złamania korony, gdy niemożliwa jest odbudowa protetyczna,
• złamanie korzenia z przemieszczeniem w zębie jednokorzeniowym lub złamanie zęba wielokorzeniowego,
• zęby zwichnięte z chorobami przyzębia,
• wady rozwojowe, takie jak zęby dodatkowe, nadliczbowe oraz zatrzymane,
• zęby mądrości z utrudnionym wyżynaniem,
• zębopochodne zakażenia odogniskowe.

Po dokładnym zapoznaniu się ze zdjęciem pantomograficznym, lekarz może przystąpić do wykonania zabiegu. W pierwszej kolejności pacjentowi podaje się znieczulenie i odczekuje się kilka minut, do momentu aż zacznie ono działać. Kiedy to się stanie, korzystając z odpowiednich narzędzi stomatolog, dokonuje zerwania więzadła okrężnego, które otacza wyrywany ząb.

Następnie nakładane są kleszcze i następuje zwichnięcie zęba. Lekarz wykonuje w tym celu specjalne ruchy, tak zwane ruchy ekstrakcyjne, które zostały ustalone osobno dla każdego zęba, na podstawie jego anatomii, położenia i budowy kości. Dzięki temu dochodzi do oddzielenia się zęba od kości i prawidłowo rozchwiany ząb można usunąć z zębodołu.

Kolejny etap ekstrakcji zęba to wyłyżeczkowanie zębodołu. Polega on na bardzo skrupulatnym oczyszczeniu zębodołu z fragmentów rozkruszonego zęba lub kości, czy też resztek zmian zapalnych. Kiedy to nastąpi, można już zaopatrzyć ranę po wyrwanym zębie. W większości przypadków nakłada się na nią jałowy gazik, który ma zahamować krwawienie, ale w przypadku niektórych pacjentów konieczne może okazać się również zszycie rany.

Jeśli stomatolog ma do czynienia z zębami wielokorzeniowymi, może zdecydować o tym, iż przed usunięciem konkretnego zęba należy go przeciąć na mniejsze kawałki. Każdy z nich jest usuwany wówczas po kolei.

Chirurgiczne usunięcie zęba najczęściej ma miejsce w przypadku, gdy u pacjenta pojawia się problem z zatrzymanymi zębami mądrości, nazywanych również ósemkami. Tego typu zabieg jest również wykonywany, kiedy stomatolog ma do czynienia z korzeniami zębów pozostawionymi w kości, lub po prostu nie ma możliwości usunięcia zęba bez interwencji chirurgicznej.

W znacznej większości przypadków, tego typu ekstrakcja zęba jest przeprowadzana w znieczuleniu miejscowym, choć zdarzają się również przypadki stosowania znieczulenia ogólnego. W pierwszej kolejności nacinana jest błona śluzowa dziąsła, po czym lekarz oddziela od kości płat śluzówki z okostną. Dzięki temu możliwe jest usunięcie warstwy kości, która otacza ząb, co pozwala na jego łatwe wydobycie. Rana po usuniętym zębie zostaje następnie zaszyta oraz zaopatrzona. Podobnie jak w przypadku każdego innego zabiegu chirurgicznego, pacjent musi także stosować się do zaleceń pozabiegowych podanych mu przez lekarza.

Powikłania, do których może dojść w trakcie wykonywania zabiegu wyrywania zęba, mogą być związane z takimi przypadkami jak:

• uszkodzenie naczyń albo nerwów znajdujących się w pobliżu zęba,
• uszkodzenie sąsiedniego zęba,
• złamanie kości otaczającej ząb,
• otwarcie zatoki zębowej,
• niezamierzone usunięcie sąsiedniego zęba.

Podczas zabiegu może także dojść do powikłań związanych z chorobami, na jakie cierpi dany pacjenta. Może być to na przykład padaczka, astma, czy też problemy z pracą serca. W związku z tym, przed rozpoczęciem zabiegu, należy poinformować stomatologa o wszelkich chorobach, na które się leczymy.

Po usunięciu zęba również mogą rozwinąć się pewne powikłania, takie jak:

• suchy zębodół,
• przedłużające się krwawienie,
• ropne zapalenie zębodołu,
• szczękościsk lub ograniczona możliwość rozwierania ust,
• gorączka i złe samopoczucie.

W sytuacji, gdy po ekstrakcji zęba zauważymy jakiekolwiek niepokojące objawy, powinniśmy skonsultować się z lekarzem. Oceni on czy faktycznie wystąpiły komplikacje związane z przeprowadzonym zabiegiem i czy konieczne jest wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Każdy pacjent powinien otrzymać od lekarza przeprowadzającego zabieg ekstrakcji zęba dokładne instrukcje dotyczące tego, jak należy postępować, aby rana dobrze się goiła. Chodzi tutaj przede wszystkim o właściwą pielęgnację jamy ustnej oraz wystrzeganie się zachowań, które mogą zakłócić prawidłowy proces gojenia się rany.

Po tym, jak znieczulenie przestaje działać, pacjentom zazwyczaj dokuczają dolegliwości bólowe, z którymi można sobie poradzić przy pomocy środków przeciwbólowych zaleconych przez lekarza. Bardzo często pojawia się również opuchlizna po wyrwaniu zęba. Ulgę w takiej sytuacji mogą nam przynieść zimne okłady. Pamiętajmy jednak, by lodu nie przykładać bezpośrednio do skóry, ale chociażby przez ściereczkę.

Przez pierwsze 2 godziny po zabiegu pacjent nie może niczego jeść ani pić. Natomiast w pierwszej dobie należy powstrzymywać się przed spożywaniem bardzo gorących i pikantnych potraw. Przez kilka dni lepiej jest unikać twardych pokarmów, wymagających intensywnego gryzienia i raczej skłonić się ku posiłkom w postaci płynnej lub półpłynnej. Nie wolno w tym czasie również palić papierosów, przynajmniej przez pierwszą dobę, gdyż nikotyna nasila krwawienie i uniemożliwia gojenie się rany.

W zębodole, który wypełnia się po zabiegu krwią, tworzy się po jakimś czasie tak zwany skrzep po wyrwaniu zęba. Dzięki niemu, proces gojenia może przebiegać prawidłowo. Aby nie doszło zatem do jego wypłukania, przez pierwsze 48 godzin pacjent nie powinien intensywnie płukać jamy ustnej. Nie można jednak zaniechać jej pielęgnacji, dlatego zaleca się bardzo delikatne mycie zębów, przy pomocy miękkiej szczoteczki.

ZOBACZ: Jak zadbać o swój uśmiech? Jak domowym sposobem wybielić zęby? Ekspert: Tomasz Kupryś, stomatolog