Dziedziczenie genów po dziadkach – fakt czy mit? Co przodkowie mogą przekazać nam wraz z DNA? To nie tylko kolor oczu i włosów

Informacja genetyczna przekazywana jest najpierw od dziadków naszym rodzicom, a następnie nam – czyli kolejnemu pokoleniu. Sprawia to, że jesteśmy kombinacją genetyczną czworga swoich przodków.

Przodkowie nie mają dokładnie 25-procentowego wkładu w nasze DNA, jednak ich udział rozkłada się mniej więcej równomiernie. Dokładna liczba chromosomów, które dostajemy od naszych dziadków zależna jest od… przypadku. Nie trafiają one do nas w oryginalnej formie, ponieważ najpierw przechodzą rekombinację genetyczną (wymianę materiału genetycznego, w wyniku którego powstają nowe genotypy) w ciałach naszych rodziców.

Oznacza to, że dany chromosom odziedziczony po mamie jest mieszanką DNA obydwojga jej rodziców. To wyjaśnia, dlaczego rodzeństwo, mimo że ma tych samych przodków, może odziedziczyć po nich zupełnie inne fragmenty DNA.

Podczas połączenia komórki jajowej z plemnikiem dochodzi do połączenia dwóch zestawów chromosomów (po 23 od każdego z rodziców), które zawierają informacje genetyczne. Odpowiadają one m.in. za niektóre cechy naszego wyglądu i charakteru.

Czytaj także: Zespół Angelmana, czyli dzieci marionetki. Choroba ma specyficzne objawy. Jak wyglądają dzieci aniołki i jak leczyć syndrom Angelmana?

Kwestia przekazywania genów jest jednak bardziej skomplikowana, ponieważ wiele cech jest dziedziczonych wielogenowo, a na ich ekspresję mają wpływ czynniki środowiskowe np. miejsce zamieszkania czy sposób odżywiania.

Wśród możliwych do odziedziczenia cech po dziadkach wymienia się m.in.:

1. Wygląd – geny recesywne odpowiadające m.in. za niebieskie oczy, rude lub jasne oraz proste włosy, a także grupę krwi Rh-, często ujawniają się dopiero w kolejnych pokoleniach, wówczas dziedziczymy je nie po rodzicach, ale właśnie po dziadkach, a nawet dalszych przodkach.
2. Choroby genetyczne – specjaliści genetyki klinicznej w swoich badaniach opierają się na rodzinnej historii chorób sięgającej nawet kilkudziesięciu lat wstecz, ponieważ niektóre schorzenia mogą ujawniać się dopiero w kolejnym pokoleniu. Osoby, których dziadkowie chorowali na niektóre nowotwory np. raka piersi lub na cukrzycę, powinni poddawać się regularnie badaniom profilaktycznym.
3. Skłonność do objadania – badania wykazały, że jeśli dziadkowie ze strony z ojca mieli tendencję do zbyt częstego sięgania po jedzenie, ich wnuki również mogą mieć problem z przejadaniem się i tendencję do otyłości.
4. Predyspozycje do sportu – naukowy udowodnili, że aż 90 proc. możliwości rozwoju masy mięśniowej zależna jest od genów, aktywni, dobrze zbudowani dziadkowie, mogą się więc liczyć na narodziny równie sprawnych wnuków.
5. Traumy i lęki – specjaliści zajmujący się pamięcią komórkową i epigentyką twierdzą, że silne wstrząsy emocjonalne np. związane z przeżyciem wojny, mogą wpłynąć na ekspresję genów, tym samym oddziałując na kolejne pokolenia. Traumy przodków mogą ujawnić np. w postaci nieuzasadnionych lęków, stanów depresyjnych czy fobii.