1 na 7 seniorów umiera w ciągu roku od poważnej operacji chirurgicznej. Kto jest najbardziej zagrożony zgonem? Zobacz wyniki badania

Seniorzy to grupa, w której z racji wieku jest najwięcej pacjentów chirurgicznych. Poddawanych zabiegom operacyjnym jest aż 40 procent osób w podeszłym wieku. Najczęstsze są te dotyczące jamy brzusznej, a także z zakresu urologii, ortopedii, okulistyki i chirurgii naczyń krwionośnych.

Wśród starszych ludzi aż 75 proc. ma jakąś chorobę towarzyszącą, np. serca czy nerek lub cukrzycę typu 2, co znacznie pogarsza wyniki zabiegów, prowadząc do zgonów, niepełnosprawności czy znacznego pogorszenia jakości życia. Do tej pory jednak brakowało na ten temat danych, a długoterminowe efekty operacji u seniorów nie były znane. Zbadali je naukowcy z Uniwersytetu Yale, a efekty analizy opisali na łamach „JAMA Surgery”.

Zobacz: Kobiety częściej umierają na OIOM-ie po zawale niż mężczyźni.

W ramach analizy eksperci porównali dane z lat 2011-2017 r., które pochodziły amerykańskiego programu ubezpieczeń społecznych Medicare i badania poświęconego trendom w zdrowiu i starzeniu „National Health and Aging Trends” (NHATS).

Do poważnych operacji zaliczono zabiegi inwazyjne, które odbywały się na sali operacyjnej pod znieczuleniem ogólnym pacjenta. Znalazły się wśród nich m.in. zabiegi wszczepienia endoprotezy stawu biodrowego, angioplastyki serca, wycięcia raka jelita grubego, wymiany zastawki serca, usunięcia woreczka żółciowego czy operacja przepukliny.

Wśród starszych osób, które są najbardziej narażone na pogorszenie stanu zdrowia, znaleźli się przede wszystkim seniorzy z prawdopodobną demencją. Według badania w ciągu roku umierało aż 33 procent takich pacjentów.

Niewiele mniej zgonów dotyczyło osób z zespołem kruchości. To stan kliniczny nazywany też zespołem wątłości, słabości lub wyczerpania rezerw, który dotyczy osób w złej kondycji fizycznej. Zwiększa on ryzyko nagłym i fatalnym w skutkach pogorszeniem stanu zdrowia. Oprócz pacjentów onkologicznych dotyczy też tych geriatrycznych, a wśród osłabionych seniorów umiera aż 28 proc. na przestrzeni roku od operacji chirurgicznej.

Trzecią grupą byli ci, którzy przechodzą operacje z nagłych i pilnych wskazań – 12 miesięcy nie przeżywa niestety 22 proc. pacjentów.

Ryzyko zgonu wkrótce po poważnym zabiegu chirurgicznym znacząco rośnie też wraz z wiekiem. Pacjenci w wieku 90 lat i więcej są nim aż 6 razy bardziej zagrożeni niż osoby mające 65-69 lat.

To, że seniorzy mają problemy po operacjach, zauważono już wcześniej. Przed dwoma laty autorzy aktualnego badania okryli, że 1 na 3 starszych pacjentów po ich przebyciu nie wraca do wcześniejszego stanu zdrowia przynajmniej przez kolejnych 6 miesięcy. Najwięcej ocalałych to natomiast osoby, które przeszły planowe zabiegi, czyli takie, do których mogli się wcześniej przygotować. Ci sami badacze odnotowali, że znaczna część operacji była wykonywana pod koniec życia pacjentów.

Zobacz: Przez pandemię COVID-19 żyjemy o 2 lata krócej.

Naukowcy zaczęli się wtedy zastanawiać, czy operacje te były wykonywane słusznie i jak określić, że takie właśnie są. Czy decyzje o nich były podejmowane po uwzględnieniu priorytetów pacjenta i określeniu, czy dzięki operacji rzeczywiście można było uzyskać korzyści dla pacjenta? Są bowiem przypadki schorowanych starszych osób, u których np. wycięcie niezaawansowanych zmian nowotworowych z jelita grubego grozi złym przebiegiem zabiegu z powodu istniejących chorób wątroby, serca i płuc. W takich i podobnych sytuacjach lekarze często wybierają niechirurgiczne metody leczenia.

Wielu seniorów decyduje się jednak na przeprowadzenie operacji – i w takiej sytuacji najlepiej byłoby, gdyby w miarę możliwości przygotowali na nią organizm. W idealnej sytuacji wybór metod leczenia należałoby konsultować z lekarzem geriatrą szczególnie w przypadku osób z zespołem kruchości, wielochorobowością, wielolekowością, chorobą nowotworową.

Natomiast po zabiegu lekarze powinni sprawdzać nawet trzy razy dziennie, czy pacjenci nie wykazują objawów delirium (ostrej zmiany stanu mentalnego), jak najszybciej skłaniać ich do ruchu oraz przepisywać nienarkotyczne leki przeciwbólowe. Choć trudno oczekiwać tego wszystkiego w bieżącej sytuacji od służby zdrowia, warto dopilnować tych kwestii samodzielnie, jeśli opiekujemy się starszą osobą zagrożoną poważną operacją chirurgiczną.

Źródło: Should older seniors risk major surgery? New research offers guidance News Medical