Zapalenie jelita grubego – objawy, przyczyny i diagnostyka. Rodzaje chorób przebiegających z zapaleniem jelita grubego

Zapalenie jelita grubego to szeroki termin określający patologiczny proces toczący się w obrębie ostatniego odcinka przewodu pokarmowego. Przyczyny rozwoju stanu zapalnego w obrębie jelita grubego mogą mieć różne podłoże, począwszy od uwarunkowań genetycznych, infekcji, leczenia za pomocą antybiotyków, przez choroby wynikające z autoagresji, kończąc na przyczynach idopatycznych, czyli nieznanych.

Do chorób zapalnych jelita grubego należą:

• wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG),
• infekcyjne zapalenie jelita grubego, którego przykładem jest rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego,
• choroba Leśniowskiego-Crohna.

Objawy zapalenia jelita grubego nie są identyczne u każdej osoby, gdyż ich specyfika jest uwarunkowana rodzajem zdiagnozowanej choroby. Nie mniej jednak niepokojącymi symptomami, które mogą wskazywać na rozwój zapalenia jelita grubego, i powinny skłonić do wizyty u gastrologa, są:

• przewlekły ból w podbrzuszu,
• biegunka,
• zaparcia,
• naprzemienne występowanie biegunek i zaparć,
• krew w stolcu,
• śluz w stolcu,
• osłabienie,
• przewlekłe zmęczenie,
• apatyczność,
• niezamierzone obniżenie masy ciała,
• zła tolerancja spożywanych pokarmów,
• ogólne słabe samopoczucie.

Celem podjęcia skutecznego leczenia jest ustalenie jednostki chorobowej, jaka rozwinęła się u pacjenta.

Zapalenie jelita grubego wymaga szerokiej diagnostyki, ponieważ liczba chorób dotykających ten odcinek przewodu pokarmowego jest duża. Zlecanymi i wykonywanymi badaniami w ramach diagnozy są:

• morfologia krwi,
• parametry gospodarki żelaza: żelazo, ferrytyna,
• badanie kału,
• kalprotektyna w kale,
• elektrolity (jonogram),
• kolonoskopia,
• badanie radiologiczne jelita grubego i wziernikowanie odbytnicy,
• histopatologiczne badanie pobranych wycinków.

Czytaj też: Pięciornik na niestrawność, biegunkę i infekcje skórne. Roślina wspomaga też leczenie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (colitis ulcerosa) to stan zapalny błony śluzowej odbytnicy lub błony śluzowej odbytnicy i okrężnicy, o przewlekłym i nawracającym przebiegu. Przyczyna wrzodziejącego zapalnie jelita grubego nie została do końca poznana, ale wskazuje się na czynniki genetyczne oraz duży wpływ układu immunologicznego. Nieprawidłowa odpowiedź immunologiczna organizmu może zostać wywołana alergenami pokarmowymi lub drobnoustrojami niepatogennymi.

Choroba ujawnia się przeważnie między 15. a 15 rokiem życia i jest nieuleczalna. Przebiega z okresami zaostrzeń i remisji. Celem jest wydłużenie okresów bezobjawowych.

W przebiegu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego proces zapalny obejmuje zarówno błonę śluzową, jak i błonę podśluzową jelita grubego. Głównym objawem wrzodziejącego jelita grubego jest biegunka, która w fazie zaostrzenia choroby może trwać nawet kilka tygodni. Pojawia się:

• krew w stolcu,
• ból w dolnej części brzucha,
• chudnięcie, osłabienie, wynikające z niedoborów żywieniowych,
• biegunka prowadząca do znacznego odwonienia oraz do utraty elektrolitów, a występująca przewlekle prowadzi do anemii.

Biegunce towarzyszy bolesne parcie na stolec, które prowadzi do wielokrotnych w ciągu dnia wypróżnień (nawet 6-10 razy). Kał może mieć bardzo różną konsystencję, która zmienia się w ciągu dnia. Z reguły jest jednak cuchnąca i zawiera przynajmniej domieszkę śluzu, treść ropną oraz świeżą krew. Wystąpienie objawów świadczy o zaostrzeniu choroby przewlekłej. Chorzy obserwują u siebie również wzrost napięcia brzucha oraz bóle skurczowe, pojawiające się w miejscach zaatakowanych przez proces chorobowy. Objawy te bywają dla pacjenta niesamowicie uciążliwe.

Rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego to rodzaj zapalenia mający ścisły związek z długotrwałą antybiotykoterapią. Dzieje się tak na skutek wyjałowienia fizjologicznej flory bakteryjnej jelita grubego i z nadmiernego namnażania się patologicznych, beztlenowych bakterii w jego obrębie. To właśnie te bakterie wytwarzają toksyny, w wyniku których dochodzi do zapalenia jelit. Ta choroba może wystąpić nawet do 2. miesięcy po zakończeniu stosowania antybiotyków, najczęściej z grupy cefalosporyn i penicylin.

Czynnikiem zwiększającym ryzyko wystąpienia tej choroby jest długotrwała hospitalizacja, trwająca powyżej miesiąca oraz przebywanie w ośrodkach opieki medycznej. Szacuje się, że najwięcej przypadków wystąpienia te choroby notuje się u osób po 65. roku życia i to głównie tych, które cierpią na choroby przewlekłe.

Jeśli chodzi o objawy rzekomobłoniastego zapalenie jelita grubego, najbardziej charakterystycznym z nich jest biegunka. Częstym wypróżnieniom może towarzyszyć ból w podbrzuszu oraz gorączka. Bardzo ostry przebieg choroby może doprowadzić do odwodnienia, zaburzeń świadomości, a nawet wstrząsu. To dlatego tak ważne jest, aby w porę zareagować i zgłosić się do lekarza, który podejmie odpowiednie kroki. Jeśli choroba jest wyjątkowo ciężka, może pojawić się konieczność leczenia w warunkach szpitalnych. Wtedy konieczne będzie zastosowanie metronizadolu – leku o działaniu pierwotniakobójczym i przeciwbakteryjnym, lub antybiotyku – wankomycyny.

Należy pamiętać, że osoba chora zaraża i to nie tylko wtedy, gdy występują jeszcze objawy. Istnieje również okres bezobjawowego wydalania, w którym chory również może nas zarazić. Warto brać to pod uwagę i zachować szczególną ostrożność podczas kontaktu z chorym, który znajduje się w tym stadium choroby.

Choroba Leśniowskiego-Crohna klasyfikowana jest jako jedna z chorób zapalnych jelit, choć może dotyczyć każdego odcinka przewodu pokarmowego, również jamy ustnej. Mimo wszystko najczęstszą lokalizacją jest końcowy odcinek jelita krętego. Dokładna przyczyna powstawania tej choroby nie jest znana. Najczęściej chodzi o podatność genetyczną, zmiany w mikroflorze przewodu pokarmowego lub nadmierną odpowiedź immunologiczną organizmu.

Choroba Leśniowskiego-Crohna jest chorobą nawracającą, przewlekłą, która przebiega z fazami remisji i zaostrzenia. Do jej ogólnych objawów występujących w fazie zaostrzenia, należą:

• silna biegunka,
• osłabienie,
• niedobory składników odżywczych związane z zaburzeniami wchłaniania,
• nagłe istotne zmniejszenie masy ciała. Przyczyną jest niedostateczne wchłanianiem składników pokarmowym z powodu przewlekłych biegunek.

Chorzy w fazie zaostrzenia choroby, tracą nagle nawet 20 kilogramów!

Objawy raz mogą być silniejsze, a kolejnym razem słabsze. Dużo zależy od konkretnego organizmu i od tego, w jakim stadium jest choroba. Faza zaostrzenia zapalenia jelita grubego wymaga hospitalizacji.