Żadnych charakterystycznych objawów klinicznych. Tak wygląda większość przypadków tego raka, którego wykrywa prosty i bezpłatny test

Rak szyjki macicy to nowotwór złośliwy, który wciąż wykrywany jest zbyt późno. Jak podaje AOTMiT w nowych rekomendacjach nt. zapobiegania temu rakowi, „w większości przypadków nie daje żadnych charakterystycznych objawów klinicznych, przy czym wystąpienie objawów może świadczyć już o zaawansowanej fazie rozwoju nowotworu”.

W związku za sytuacją związaną z zachorowaniami na raka szyjki macicy prezes Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji wydał nowe rekomendacje nt. działań informacyjno-edukacyjnych dotyczących zapobiegania zachorowaniom.

Problem jest palący, bo przeżywalność należy do najniższych w Europie. Podczas gdy w ciągu roku na raka szyjki macicy zachorowało łącznie 2160 kobiet, zmarło 1361 (dane za 2021 r. z Krajowego Rejestru Nowotworów 2023 r.). Najwięcej nowych przypadków dotyczy sześćdziesięciolatek, najwięcej umiera tych w wieku 65-69 lat. Rosną zachorowania i zgony wśród młodych pań, w wieku zaledwie 25-29 lat. Informacje na temat tego, kto jest zagrożony nowotworem i w jaki sposób zapobiegać i wykrywać chorobę na czas, a także zachęcanie do badań, pomogłyby zmienić tę sytuację.

Zobacz też: Szczepienia HPV – zmiana zaleceń WHO

Rekomendacje AOTMiT w tej sprawie powstały na podstawie analizy, do której włączono rekomendacje kliniczne wielu organizacji krajowych i zagranicznych, w tym Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP), Polskie Towarzystwo Kolposkopii i Patofizjologii Szyjki Macicy (TKiPSM)) oraz Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej (PTOK).

Zachorowaniom na raka szyjki macicy i ich skutkom można zapobiegać, a główny sposób to badania przesiewowe w celu jego wykrycia we wczesnym stadium rozwoju. AOTMiT rekomenduje prowadzenie badań przesiewowych u kobiet w wieku od 21 roku życia do 69. r.ż. albo 74 r.ż., przy czym powyżej 65 lat decyzję o zaprzestaniu badań przesiewowych powinny poprzedzić negatywne wyniki tych wcześniejszych.

Zobacz: Szczepienia HPV w szkołach od 1 września 2024 r.

Złotym standardem diagnostyki nowotworu szyjki macicy jest cytologia, a narzędziem przesiewowym w kierunku raka szyjki macicy jest test HPV – podano w rekomendacji AOTMiT.

Aktualnie jednak przepisy przewidują, że bezpłatną cytologię przesiewową w ramach programu zdrowotnego wykonuje się w przypadku kobiet w wieku 25-64 lat, które nie robiły jej w ciągu ostatnich 3 lat. Badanie wykonuje się co roku przy obciążeniu czynnikami ryzyka, do których należą:

• zakażenie wirusem HIV,
• przyjmowanie leków immunosupresyjnych,
• zakażenie wirusem HPV wysokiego ryzyka.

Wymieniono także pozostałe potencjalne czynniki ryzyka rozwoju raka szyjki macicy, które powinny skłonić do regularnych badań profilaktycznych. Należą do nich:

• wiek 45-55 lat,
• niski status socjoekonomiczny,
• wieloletnie stosowanie środków antykoncepcyjnych,
• wczesna inicjacja seksualna,
• duża liczba partnerów seksualnych,
• przebyte zakażenie chlamydią,
• liczne porody.

Aby badania przesiewowe były jak najbardziej miarodajne, konieczne jest odpowiednie przygotowanie się przed ich wykonaniem, tj.:

• zaplanowanie badania tak, by nie wypadało w trakcie krwawienia, a także wcześniej niż 4 dni przed rozpoczęciem miesiączki i później niż 4 dni po jej zakończeniu (nie dotycz to kobiet po menopauzie),
• zaplanować cytologię min. 1 dzień po badaniu ginekologicznym, w tym USG dopochwowym,
• przez co najmniej 4 dni przed pobraniem wymazu cytologicznego nie stosować
• leków dopochwowych,
• przez 24 godziny przed badaniem nie uprawiać seksu.

Źródło: Rekomendacja nr 3/2024 z 11 marca 2024 r. Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji w sprawie zalecanych technologii medycznych, działań przeprowadzanych w ramach programów polityki zdrowotnej oraz warunków realizacji tych programów, dotyczących profilaktyki nowotworu szyjki macicy AOTMiT