Wybroczyny: na jakie choroby mogą wskazywać czerwone plamy na skórze?

Wybroczyny (łac. petechiae) to efekt wynaczynienia krwi z naczyń włosowatych – w następstwie uszkodzenia ściany drobnych naczyń krwionośnych, erytrocyty przenikają poza ich światło. W konsekwencji tego procesu, na skórze lub na błonach śluzowych (zależnie od obszaru, w którym doszło do wynaczynienia) widoczne są czerwone lub fioletowe kropki. Inna sytuacja, w której następstwie pojawiają się czerwone plamki na ciele, to zaburzenie funkcji układu krzepnięcia – uszkodzone naczynia krwionośne nie zostają „naprawione", w następstwie czego pojawiają się wylewy podskórne.

Wybroczyny mogą mieć wiele przyczyn. Zdarza się, że ich wystąpienie ma banalne podłoże. Czerwone kropki na ciele mogą być efektem chwilowego wzrostu ciśnienia w naczyniach kapilarnych, będącego następstwem nadmiernego wysiłku fizycznego. Przyczyną może być intensywny kaszel (np. przy infekcji), płacz bądź wymioty (wybroczyny na twarzy po wymiotach pojawiają się przede wszystkim pod oczami). Czerwone plamki na skórze mogą też powstawać pod wpływem urazu mechanicznego – stłuczenia (w takiej sytuacji zwykle mają postać siniaka) bądź otarcia. W takich sytuacjach wylewy podskórne znikają samoistnie, najczęściej po upływie kilku godzin. Czasami zdarza się, że czerwone kropki utrzymują się przez kilka dni. Wybroczyny mogą też powstawać u osób, które przyjmują leki przeciwagregacyjne, doprowadzające do zmniejszenia zdolności krwi do krzepnięcia i do wydłużenia czasu trwania tego procesu.

Sprawdź: Jak leczyć stłuczenie w domu, a kiedy iść do lekarza?

Wybroczyny mogą wskazywać na poważny stan chorobowy. Konsultacja z lekarzem jest więc koniecznością.
Czerwone kropki na nogach (pojawiające się w okolicach kostek) i na pośladkach, to objaw choroby Schönleina-Henocha, czyli plamicy alergicznej. Jest to schorzenie z grupy układowych zapaleń naczyń, w których przebiegu białe ciałka krwi doprowadzają do uszkodzenia ścian naczyń krwionośnych. W przypadku choroby Schönleina-Henocha, za taki stan odpowiadają przeciwciała IgA.

Wybroczyny mogą być też spowodowane małopłytkowością – najczęściej występującą skazą krwotoczną. O schorzeniu należy mówić w sytuacji, gdy liczba płytek krwi spada poniżej normalnej wartości, wynoszącej 150-300 tys./mm³. W takim przypadku (podobnie jak przy pozostałych skazach krwotocznych) wybroczyny są jednym z głównych symptomów.

Inną przyczyną wybroczyn może być toczeń rumieniowaty układowy. Jest to dość rzadko występująca choroba reumatyczna o podłożu immunologicznym, w której przebiegu dochodzi do wystąpienia przewlekłego stanu zapalnego, doprowadzającego do uszkodzenia wielu narządów. W związku z tym, że proces zapalny może objąć każdy narząd, trudno jest jednoznacznie określić występujące objawy – te najbardziej charakterystyczne są właściwe dla układu objętego procesem chorobowym. W przebiegu schorzenia, na twarzy pojawia się rumień, przypominający motyla – obejmuje policzki i nos. Pozostałe zmiany skórne mogą mieć postać pokrzywki i czerwonych okręgów.

Zobacz: Najlepsza maść na siniaki i opuchliznę. Maść arnikowa kosztuje grosze, a efekty zaskakują

Do wystąpienia wybroczyn mogą doprowadzić także inne choroby o podłożu autoimmunologicznym, w tym celiakia. Schorzenie to jest wywołane uczuleniem na gluten. Wybroczyny pojawiają się przede wszystkim w nietypowej postaci choroby (chorzy najczęściej nie odczuwają typowych dla tej jednostki chorobowej dolegliwości jelitowych), w której dochodzi do przewlekłej niedokrwistości. Wśród innych symptomów należy wymienić: bezpłodność, zapalenie stawów, osteoporozę, przewlekłe zmęczenie i zaburzenia o podłożu psychicznym (wielu chorych cierpi na depresję) i neurologicznym (jednym z objawów jest migrena).

Kolejną chorobą autoimmunologiczną, która może doprowadzić do wystąpienia podskórnych wylewów, jest zespół Sjögrena. Dolegliwość doprowadza do upośledzenia funkcji gruczołów wydzielania zewnętrznego, czego przyczyną jest przewlekły stan zapalny. Zapalenie może objąć też wiele narządów wewnętrznych, w tym płuca, nerki i tarczycę. W przypadku tego schorzenia, objawy należy podzielić na gruczołowe i pozagruczołowe. Pierwsza grupa dotyczy upośledzenia funkcji gruczołów łzowych, co prowadzi do wystąpienia stanu zapalnego spojówek i rogówki (uczucie piasku pod powiekami, pieczenie i światłowstręt). W wyniku zaburzonego wydzielania śliny pojawia się suchość w ustach i szybko postępująca próchnica zębów. Objawy pozagruczołowe dotyczą układu oddechowego, który jest narażony na częste zakażenia (ma to związek z brakiem wydzieliny śluzowej w drogach oddechowych). Może temu towarzyszyć zapalenie ucha środkowego. Występują też dolegliwości ze strony układu pokarmowego – bóle w nadbrzuszu i nudności oraz zapalenie śluzówki żołądka. Często występują też stany zapalne wątroby i nerek, może pojawić się niedoczynność tarczycy. Choroba może doprowadzić do uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego i nerwów obwodowych. Zmiany skórne w postaci czerwonych plam są efektem suchości skóry.

Czerwone plamy pojawiają się też w przebiegu zespołu Kawasaki, czyli choroby gorączkowej, dotykającej przede wszystkim małych dzieci. Nazwa ta dotyczy stanu zapalnego naczyń krwionośnych, przede wszystkim średniej wielkości, choć zapalenie może też objąć duże naczynia. Choroba często doprowadza do zniszczenia naczyń wieńcowych, a proces zapalny może też objąć osierdzie, wsierdzie i samo serce. Objawy to plamy na skórze, które mogą przypominać pokrzywkę albo odrę, czerwone przebarwienia na stopach i dłoniach (w tym obszarze można też zaobserwować złuszczenie naskórka), zaczerwienienie śluzówki jamy ustnej, gardła i języka, powiększenie węzłów chłonnych, zapalenie spojówek i gorączka.

Wybroczyny są też jednym z objawów zespołu Ehlersa-Danlosa. Choroba ta należy do grupy schorzeń genetycznych tkanki łącznej. Pod względem występujących objawów, schorzenie nie stanowi jednolitej jednostki klinicznej – obraz kliniczny dotyczy przede wszystkim skóry i stawów, jednak mogą też wystąpić liczne niecharakterystyczne symptomy. Wśród najważniejszych objawów należy wymienić: delikatną, niemal przejrzystą strukturę skóry, podatność skóry na występowanie siniaków, wybroczyn i obrzęków, różny stopień rozciągliwości skóry, spowolnione gojenie się ran, mięsiste zmiany pojawiające się w miejscach, w których dochodzi do stałego ucisku, nadmierną ruchomość stawów i częste stany zapalne tego obszaru.

Wylewy podskórne pojawiają się też w przebiegu infekcyjnego zapalenia wsierdzia, zwłaszcza w sytuacji, w której choroba obejmie lewą komorę serca, doprowadzając do wystąpienia objawów zatorowości oraz zaburzenia krążenia obwodowego. W takim przypadku, wybroczyny nie są jedynym objawem skórnym. U chorego mogą pojawić się też inne przebarwienia oraz guzki.

Pozostałe przyczyny czerwonych wybroczyn to:

• Szkarlatyna (objawia się wysoką gorączką, bólem gardła, uczuciem rozbicia, bólem brzucha, nudnościami, wymiotami i zmianami skórnymi w postaci licznych plam na tułowiu i kończynach).
• Mononukleoza zakaźna (objawy to silny ból gardła, wysoka gorączka, powiększone węzły chłonne, ból brzucha będący następstwem powiększenia śledziony i nasilony katar).
• Cytomegalia (zwykle przebiega bezobjawowo, zwłaszcza u osób ze sprawnym układem immunologicznym, czasami mogą występować objawy, przypominające mononukleozę zakaźną),
• Białaczka (w przebiegu choroby może dojść do obniżenia liczby płytek krwi, przez co u chorego pojawia się skłonność do występowania siniaków i wybroczyn).
• Zakażenie meningokokami (doprowadzające do wystąpienia posocznicy lub zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych).

Wybroczyny na skórze i błonach śluzowych wymagają wykonania morfologii krwi z oznaczeniem czasu krzepnięcia i ilości płytek krwi (trombocytów). Takie badanie pozwoli zdiagnozować skazy krwotoczne (wrodzone i nabyte). W sytuacji, gdy wraz z wybroczynami pojawiają się inne objawy (m.in. gorączka, ból brzucha, ból w klatce piersiowej i złe samopoczucie), konieczne będzie rozszerzenie diagnostyki. W takiej sytuacji lekarz zleci wykonanie EKG, echa serca, a w przypadku podejrzenia zakażenia meningokokami czy szkarlatyny – także posiew krwi (w celu ujawnienia obecności bakterii).

Leczenie ma charakter przyczynowy, czyli polegający na usunięciu pierwotnej jednostki chorobowej, która doprowadziła do wystąpienia objawu. W sytuacji, gdy wybroczyny są efektem nadmiernego wysiłku fizycznego, nie ma potrzeby wdrażania leczenie – czerwone plamy znikną same. Można jedynie wprowadzić do diety zwiększoną dawkę witaminy C, która uszczelni i wzmocni naczynia krwionośne.

Jak rozpoznać pierwsze objawy alergii i astmy oraz kiedy udać się do lekarza? Alergolog tłumaczy: