Rak skóry – objawy i leczenie. Czym różni się rak podstawnokomórkowy, kolczystkomórkowy, brodawkujący i czerniak? Jak zapobiegać nowotworom?

Rak skóry to nowotwór złośliwy charakteryzujący się stosunkowo szybkim wzrostem i towarzyszącym temu procesowi naciekaniem okolicznych tkanek. W przypadku tego rodzaju nowotworu częstym zjawiskiem są odległe przerzuty.

Rozwój choroby jest procesem długotrwałym, w wyniku którego najpierw występują zmiany przedrakowe z czasem ulegające przekształceniu w nowotwór.

Sprawdź także: To tylko pieprzyk czy może rak? Te 5 „czerwonych flag” pomoże ci rozpoznać objawy czerniaka. Zrób test ABCDE

Około 25 proc. wszystkich diagnozowanych nowotworów o charakterze złośliwym i aż 65-75 proc. przypadków nowotworów skóry stanowi rak podstawnokomórkowy skóry (BCC, ang. basal cell carcinoma). Wywodzi się z komórek naskórka w postaci keratynocytów i należy do nowotworów niebarwnikowych.

Drugim pod względem występowania nowotworem skóry (ok. 20 proc. wszystkich przypadków) jest rak kolczystokomórkowy (SCC, ang. squamous cell carcinoma). Zmiany dotyczą nabłonka płaskiego i wywodzą się z komórek warstwy kolczystej naskórka.

Rzadziej diagnozuje się czerniaki, które stanowią ok. 2 proc. wszystkich nowotworów skóry. Reszta to mięsaki, rak z komórek Merkla i złośliwa plama soczewicowata.

Rak skóry w początkowej fazie rozwoju nie daje wielu niepokojących objawów. Najczęściej pojawiają się nieznaczne zgrubienia z nielicznymi teleangiektazjami (poszerzeniem naczyń krwionośnych).

Zmiana może z początku przybrać formę kopulasto-wyniosłego, perłowego guzka, który z czasem zaczyna się rozrastać i pokrywać strupem. Pozostałe objawy uwidaczniają się w bardziej zaawansowanej fazie choroby i są charakterystyczne dla poszczególnych odmian nowotworu skóry.

Rak skóry podstawnokomórkowy charakteryzuje się powolnym rozrostem. W wyniku naciekania podłoża przez nowotwór może on doprowadzić do zniszczenia okolicznych tkanek. Wykwit podstawowy ma postać perłowego guzka, który może ulegać rozrostowi odśrodkowemu. W przypadku tego rodzaj nowotworu stosunkowo rzadko dochodzi do powstania przerzutów.

Zmiany związane z rozwojem raka podstawnokomórkowego zazwyczaj zlokalizowane są na twarzy, w okolicy czoła, oczodołów i nosa. Mogą występować na plecach, rzadziej na rękach i nogach.

Podstawnokomórkowy nowotwór skóry może mieć postać guzkową z charakterystycznym wałem otaczającym zmianę. W postaci wrzodziejącej może doprowadzić do zniszczenia znacznego obszaru, w którym jest zlokalizowany. Tego typu zmiany wzrastają obwodowo, naciekają i drążą, uszkadzając przy tym mięśnie, kości i chrząstki. Nowotwory podstawnokomórkowe rozwijają się na zdrowej skórze lub ze stanów przedrakowych.

Kolczystokomórkowy rak skóry występuje stosunkowo rzadko. Tego typu nowotwór wykazuje znaczną złośliwość i cechuje się szybkim wzrostem. Zmiany mogą naciekać podłoże i mają tendencje do przerzutów. Tego typu nowotwory skóry często rozwijają się ze zmian przedrakowych. Najczęściej atakują obszar graniczny śluzówek i skóry, w okolicy oczodołów, nosa i narządów płciowych.

Sygnałem alarmowym powinien być nagły wzrost guza i występujące na jego powierzchni owrzodzenia, zwłaszcza krwawiące. Największą skłonność do przerzutu wykazują zmiany rozwijające się w wyniku przewlekłego zapalenia, owrzodzenia i na bliznach.

Rak skóry brodawkujący rozwija się na stopach, na narządach płciowych i w jamie ustnej. Dla tego typu zmian charakterystyczna jest obecność wirusa HPV 6 i HPV 11. Ryzyko wystąpienia zmian na stopach zwiększają urazy, a w jamie ustnej – nałóg tytoniowy. Rak brodawkujący wzrasta powoli i najczęściej nie daje przerzutów.

Rak skóry rozpoznawany jest na podstawie obrazu klinicznego i badania histopatologicznego. Podstawową metodą leczenia jest operacja, w ramach której usuwany jest guz i określony obszar zdrowych tkanek.

W przypadku raka podstawnokomórkowego z wyraźnymi granicami, gdy ogniska występują nad tkanką chrzęstną i kostną, oraz gdy zmiana objęła powiekę, nos i małżowiny uszne, możliwe jest leczenie kriochirurgiczne.

Leczenie fotodynamiczne przewiduje wykorzystanie substancji fotouczulającej i światła o właściwej długości fali. Ta metoda najczęściej wykorzystywana jest w stanach przedrakowych, w leczeniu wczesnych stanów nowotworu kolczystokomórkowego oraz w niektórych przypadkach raka podstawnokomórkowego.

W niektórych przypadkach możliwe jest zastosowanie terapii wykorzystujących:

• laser CO2,
• interferon alfa-2,
• rekombinowanego interferon beta,
• radioterapię.

Wyleczenie raka podstawnokomórkowego jest możliwe w 95 proc. przypadków choroby.[/b] Gorzej rokuje rak kolczystokomórkowy – w przypadku zajęcia okolicznych węzłów chłonnych, szanse na przeżycie 5 lat wynoszą 20-25 proc. – oraz brodawkujący.

W ramach profilaktyki raka skóry zaleca się przede wszystkim jej ochronę za pomocą kosmetyków z filtrem UV o wysokim współczynniku SPF oraz odzieży i nakryć głowy. Niezbędna jest też zdrowa, zbilansowana dietę, która bazuje na produktach roślinnych i obfituje w antyoksydanty, zwłaszcza związki pełniące funkcję witaminy A.