Wagina – czym jest, jak wygląda budowa pochwy i jakie funkcje pełni? Prawidłowy wygląd waginy i niepokojące objawy

Wagina, czyli pochwa to podłużna struktura zbudowana z tkanki mięśniowo-błoniastej. Od strony wewnętrznej stanowi przedłużenie macicy, a od zewnątrz kończy się ujściem otoczonym przez wargi sromowe mniejsze i większe, ujście cewki moczowej, a nad nim mieści się łechtaczka. U każdej kobiety wielkość pochwy może być inna. Zazwyczaj w stanie spoczynku ma od 6 do 8 cm długości i 2–3 cm szerokości. Wagina jest strukturą bardzo rozciągliwą, aby mogła spełniać wszystkie swoje funkcje.

U dziewic część pochwy zbliżająca się do macicy "zamknięta" jest przez błonę dziewiczą, czyli cienki fałd błony śluzowej. Błona dziewicza ma najczęściej postać pierścienia lub poprzerywanego skrawka błony, czyli nie jest całkowicie zasklepiona. Przeważnie ulega przebiciu podczas pierwszego stosunku płciowego. Warto wiedzieć, że czasami błona dziewicza nie wykształca się w ogóle. Ponadto może także nie zostać przebita pomimo rozpoczęcia współżycia lub zostać naruszona w wyniku intensywnego wysiłku fizycznego bądź doboru tamponu złej wielkości lub jego niepoprawnej aplikacji.

Wnętrze pochwy pokryte jest błoną śluzową. Na określonych etapach cyklu miesięcznego błona wydziela śluz o zmiennej konsystencji. Na początku cyklu pochwa jest sucha, w okresie owulacji śluz jest lepki, rozciągliwy, a następnie staje się białawy i coraz gęstszy, nawet kłaczkowaty. W stanie podniecenia pochwa wydziela przezroczysty i bardzo rzadki śluz, którego rolą jest zmniejszenie tarcia prącia o błonę śluzową waginy podczas stosunku. Chroni to przed podrażnieniami i uszkodzeniami mechanicznymi błony śluzowej waginy.

Pochwa łączy macicę i inne głęboko umiejscowione części układu płciowego z tym, co znajduje się na zewnątrz ciała. Podczas stosunku płciowego do pochwy wprowadzany jest członek (penis). Tarcie członka o ściany pochwy doprowadza do wytrysku nasienia (spermy), które dostaje się do macicy, a następnie zawarte w spermie plemniki przemieszczają się do jajowodu, gdzie może dojść do zapłodnienia komórki jajowej.

Przed aktem seksualnym i podczas stosunku w wyniku podniecenia, wagina wydziela rzadki śluz, działający jak naturalny lubrykant, czyli żel nawilżający. Silne ukrwienie i unerwienie ścian pochwy zapewnia przyjemność ze stosunku seksualnego. Możliwe jest osiągnięcie orgazmu tylko za pomocą stymulacji wnętrza waginy. Warto jednak pamiętać, że optymalne tempo i głębokość penetracji zawsze zależą od indywidualnych preferencji.

Bardzo ważną funkcją pochwy jest wydalanie złuszczającego się endometrium, czyli błony śluzowej macicy, podczas miesiączki. Ostatnią rolą waginy jest udział w porodzie naturalnym. Za pośrednictwem pochwy noworodek wydostaje się na świat.

Wprawdzie z medycznego punktu widzenia pochwa to niewidoczny, bo schowany w ciele kobiety, wąski kanał. Błędnym określeniem pochwy jest ogólna nazwa zewnętrznych narządów płciowych określanych słowem srom. Srom odnosi się do narządów płciowych zewnętrznych. Obejmuje wargi sromowe większe i mniejsze, ujście cewki moczowej, łechtaczkę i wzgórek łonowy.

Wargi sromowe to luźne fałdy skóry, otaczające wejście do pochwy i łechtaczkę. Występują podwójnie, w związku z czym zwykło się mówić o wargach sromowych mniejszych i większych. Obecnie odchodzi się jednak od tego nazewnictwa, ponieważ wargi „mniejsze” często są… większe od „większych”. Precyzyjniej jest mówić o wargach sromowych zewnętrznych i wewnętrznych. Ich kształt i rozmiar może być bardzo zróżnicowany. Wargi zewnętrzne mogą całkowicie przykrywać wewnętrzne lub na odwrót. Mogą także być asymetryczne. Zasadniczo trudno mówić o nieprawidłowym kształcie warg sromowych. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, w której bardzo duże wargi sromowe wiążą się z dyskomfortem w życiu codziennym i np. bolesnymi otarciami. Wówczas można rozważyć chirurgiczny zabieg zmniejszenia warg sromowych.

Kolor okolic intymnych, podobnie jak kształt pochwy, może być zróżnicowany. Wargi sromowe i ujście pochwy mogą mieć różne odcienie, od różowego przez brązowy do nawet lekko fioletowego. Niepokojące jest jedynie zaczerwienienie okolic intymnych, zwłaszcza gdy wcześniej nie miały one takiego koloru. Warto wówczas skonsultować się z ginekologiem. Zaczerwienienie może bowiem świadczyć o otarciach, ale także o różnego rodzaju infekcjach.

Chociaż nie jest to cecha wyglądu pochwy, warto zwracać uwagę także na zapach wydzielin z pochwy, a także ich kolor i konsystencję. Śluz powinien być przezroczysty lub białawy i jednolity o charakterystycznym, lecz słabym zapachu. Jeżeli śluz ma żółte lub zielonkawe zabarwienie, widać w nim grudki i ma intensywny oraz nieprzyjemny kwaśny zapach, najprawdopodobniej nastąpiła infekcja w obrębie pochwy.

Cykl miesiączkowy to powtarzająca się, skomplikowana sekwencja przemian w gospodarce hormonalnej odpowiedzialnej za płodność kobiety. Ponieważ hormony płciowe (estrogeny, progesteron, LH i FSH) wpływają na całe ciało kobiety, różne jego części mogą zmieniać się w poszczególnych fazach cyklu. Zmiany te dotyczą także pochwy. Największa różnica ma miejsce w okresie poprzedzającym menstruację.

Pochwa staje się wyczuwalnie twardsza, a także suchsza. Może to nawet powodować ból i podrażnienia. Jeżeli już wydziela się jakiś śluz, zwykle jest on znacznie gęstszy i mniej przejrzysty niż zazwyczaj. Podczas menstruacji z kolei pochwa mięknie, a wraz ze śluzem wydobywa się z niej krew połączona z martwym nabłonkiem z macicy (endometrium).

W trakcie porodu pochwa zostaje rozciągnięta do maksimum swojej elastyczności. Zwiększa swoją średnicę nawet kilkukrotnie, by umożliwić noworodkowi wydostanie się na zewnątrz. Rozwarcie pochwy do porodu musi wynosić minimum 10 cm. Tkanki pochwy zostają wówczas znacznie nadwyrężone, a niewykluczone są nawet uszkodzenia wymagające interwencji chirurgicznej.

Wagina może być zauważalnie bardziej rozciągnięta i obolała przez 6 do nawet 8 tygodni po porodzie. Całkowity powrót do poprzednich wymiarów i właściwości nie jest gwarantowany. W odzyskaniu formy pochwy po porodzie pomóc mogą ćwiczenia mięśni Kegla, czyli mięśni dna miednicy. Ćwiczenia te polegają na napinaniu i rozluźnianiu mięśni, których używa się między innymi w trakcie powstrzymywania oddawania moczu. Można wykonywać je w dowolnym miejscu i czasie. Już nawet regularnie wykonywane, trzy 5–10-minutowe sesje w ciągu dnia mogą znacznie wpłynąć na obkurczanie pochwy po porodzie.