Ten wirus zagraża kobiecie i dziecku. Polskie badanie może pomóc w zapobieganiu i leczeniu cytomegalii w ciąży i u noworodka

W informacji prasowej przesłanej PAP przez Agencję Badań Medycznych, która finansuje projekt, eksperci zwracają uwagę, że wewnątrzmaciczne zakażenie płodu wirusem cytomegalii (CMV) może mieć tragiczne skutki, takie jak poronienie, obumarcie płodu czy poważne powikłania neurologiczne u dziecka. W przypadku ciężkiej infekcji CMV może dojść do śmierci niemowlęcia w pierwszych tygodniach życia.

Szacuje się, że w Europie od 0,5 do 2 proc. noworodków rodzi się zakażonych wirusem CMV. Objawy uogólnionej wrodzonej cytomegalii występują u ok. 10 proc. z nich.

Objawy cytomegalii to:

• małogłowie lub wodogłowie,
• zapalenie mózgu,
• uszkodzenie układu nerwowego,
• niedowłady spastyczne,
• zapalenie siatkówki i naczyniówki,
• zanik nerwu wzrokowego,
• niedosłuch lub głuchotę,
• powiększenie wątroby i śledziony,
• żółtaczkę,
• śródmiąższowe zapalenie płuc,
• spadek liczby płytek krwi,
• skazę krwotoczną.

Co więcej, objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego, takie jak głuchota czy upośledzenie rozwoju psychoruchowego, mogą się ujawnić u dzieci, które po porodzie nie demonstrowały objawów wrodzonej cytomegalii.

Ze statystyk wynika, że cytomegalia jest główną przyczyną wrodzonego niedosłuchu neurosensorycznego. Do innych jej konsekwencji zalicza się zaburzenia widzenia, padaczkę, porażenie mózgowe, a także opóźnienia rozwojowe.

Dlatego zakażenia noworodków wirusem CMV są uważane za istotne wyzwanie dla opieki zdrowotnej.

W najnowszym polskim projekcie badawczym Instytutu Matki i Dziecka POL-PRENATAL-CMV naukowcy chcą ustalić, czy niższe dawki leku przeciwwirusowego o nazwie walacyklowir mogą być równie skuteczne w zapobieganiu i leczeniu zakażenia wirusem cytomegalii (CMV) u ciężarnych co dawki wyższe, a jednocześnie będą bezpieczniejsze. Walacyklowir jest standardowo stosowany w dawce 8 g na dobę, ale wiąże się to z potencjalnym większym ryzykiem dla zdrowia matki i dziecka (choć nie wykazano, by lek zwiększał ryzyko wad wrodzonych u dzieci).

– Badanie POL-PRENATAL-CMV ma na celu wyjaśnienie, czy stosowanie dawki 4 g walacyklowiru dziennie może być równie efektywne, co 8 g, ale jednocześnie bezpieczniejsze dla ciężarnych – tłumaczy cytowany w informacji prasowej dr hab. Tadeusz Issat, prof. IMiD, główny badacz w projekcie.

Badanie rozpoczęło się 14 sierpnia 2024 r. i do 17 września włączono do niego pięć pacjentek, a ponad 50 jest w fazie prescreeningu. W badaniu przewidziano uczestnictwo 200 pacjentek z całej Polski, które zostaną losowo podzielone na grupy otrzymujące różne dawki walacyklowiru.

W pierwszym etapie badania oceniane są przeciwciała przeciwko CMV, aby zidentyfikować kobiety ze świeżym zakażeniem tym wirusem. Następnie rozpoczyna się faza leczenia, podczas której pacjentki będą monitorowane w ramach regularnych wizyt. W 21-22 tygodniu ciąży wykonywana jest amniopunkcja, by ocenić, czy wirus dotarł do płodu. Jeśli badania wykażą, że płód nie jest zakażony, leczenie zostaje zakończone, a pacjentka pozostaje pod obserwacją.

Każda pacjentka ma prawo do wycofania się z badania na każdym jego etapie, bez żadnych konsekwencji. Naukowcy podkreślają, że uczestnictwo w badaniu jest bezpieczne. Ich zdaniem uzyskane wyniki mogą przyczynić się do ustanowienia standardów leczenia i profilaktyki zakażenia wirusem cytomegalii w Polsce. Obecnie w Polsce brakuje bowiem wytycznych odnośnie diagnostyki i leczenia cytomegalii w ciąży, a badanie przesiewowe przeciwciał nie jest powszechnie zalecane.

Badacze mają nadzieję, że ich projekt przyczyni się do zmniejszenia liczby dzieci urodzonych z cytomegalią wrodzoną. Zgodnie z szacunkami codziennie w Polsce rodzi się średnio sześć noworodków z tą poważną infekcją.