Alarm epidemiologów: dwa razy więcej zakażeń KZM i cięższy przebieg infekcji niż w ostatnich latach. Kleszczowe zapalenie groźne już teraz

Do najgroźniejszych chorób przenoszonych przez pasożyty Ixodes ricinus należy kleszczowe zapalenie mózgu (KZM). Do trwałych powikłań neurologicznych dochodzi u 35-58 proc. chorych z zajęciem ośrodkowego nerwowego, a u 1-2 osób na sto infekcja ma skutki śmiertelne. Jak podaje NIZP-PZH, szacowana liczba przypadków KZM wynosił zwykle od 150 do ponad 250 przypadków rocznie, jednak w 2022 r. zakażeń było dwa razy więcej.

Zobacz: Kleszczowe zapalenie mózgu – objawy i czas ich występowania. Zasady leczenia KZM i możliwe powikłania

– Po znaczącym spadku w latach 2020-2021 w ubiegłym roku w Polsce zarejestrowano liczbę przypadków KZM na niespotykanym dotąd poziomie 445 zakażeń, według danych Polskiego Zakładu Higieny. Stanowi to zdecydowany wzrost w porównaniu do roku sprzed ograniczeń pandemicznych (w 2019 – 265 przypadków). Polskie dane jednoznacznie korespondują ze wzrostem w krajach sąsiednich, a przyczyn należy upatrywać w zmianach klimatu, które bardzo sprzyjają rozwojowi chorób przenoszonych przez kleszcze – powiedziała prof. dr hab. n. med. Joanna Zajkowska, specjalistka chorób zakaźnych z Kliniki Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, podczas warszawskiej konferencji prasowej inaugurującej kampanię „Nie igraj z kleszczem. Wygraj z Kleszczowym Zapaleniem Mózgu”.

Kleszczowe zapalenie mózgu przebiega też u pacjentów ciężej niż dotychczas. Zaobserwowano znaczący wzrost poważnych zachorowań wywoływanych przez wirusa KZM.

– Odnotowujemy pacjentów po zakażeniu wirusem KZM z porażeniami, zapaleniem opon mózgowych, z zaburzeniami oddechowymi, wymagających długotrwałej rehabilitacji, dla których powrót do pełnej sprawności jest praktycznie niemożliwy – wyjaśnia prof. Zajkowska.

Kleszcze są aktywne już przed nadejściem wiosny, a z powodu ocieplenia klimatycznego KZM wywoływane przez zakażone osobniki występuje już na terenie całej Polski. Wcześniej mówiło się głównie o północno-wschodnich rejonach kraju.

– Niech nas nie zmylą gołe gałęzie drzew w lasach, w parkach, czy suche trawy na łąkach – tam mogą czaić się kleszcze, które już czekają na swojego żywiciela – ostrzega profesor Zajkowska.

Sprawdź: GIS ostrzega: nie wszystkie środki na komary i kleszcze są bezpieczne. Gdzie można je sprawdzić? Jak uchronić się przed ukąszeniem?

Pasożyty te, które wysysając krew, mogą zarazić nas chorobami odkleszczowymi, budzą się do życia wcześniej, niż można się spodziewać.

– Jeśli temperatura podnosi się powyżej zera, to kleszcze mogą być groźne. Nie ma dzisiaj bezpiecznych miejsc. Wszędzie, gdzie jest zielono, mogą być kleszcze: w miastach, na wsi, w lasach i parkach, nawet na pasach zieleni na drodze, a już na pewno w przydomowych ogródkach – tłumaczy inż. Anna Wierzbicka, zoolożka i biolożka, leśniczka z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.

Na kleszczowe zapalenie mózgu nie ma skutecznego leku, ale rozwojowi tej choroby skutecznie zapobiegać dzięki szczepieniom przeciwko KZM. Jako przykład skuteczności szczepień prof. Joanna Zajkowska wymieniła działania podjęte wobec leśników.

– Do roku 1993 często chorowali oni na KZM. Od tego roku, kiedy wprowadzono szczepienia leśników, w tej grupie zawodowej zachorowań nie ma – stwierdziła specjalistka.

Szczepienia chroniące przed KZM można wykonywać przez cały rok. Pełne uodpornienie wymaga podania trzech dawek w cyklu szczepienia podstawowego. Jak wygląda schemat szczepień?

• Pierwsze dwie dawki można podać już w odstępie dwóch tygodni.
• Trzecią dawkę szczepionki, która jest niezbędna do pełnego uodpornienia na KZM, można przyjąć nawet po kolejnych pięciu miesiącach.
• Następnie podaje się tzw. dawki przypominające: pierwsza przypominająca powinna być podana po 3 latach, a kolejne – co 5 lat.
• Po ukończeniu 65. roku życia należy wrócić do podawania dawki przypominającej co trzy lata.

Eksperci podkreślają, że z powodu braku leku na KZM szczepienie stanowi jedyną i skuteczną formę przeciwdziałania zakażeniom tym wirusem i jego groźnym powikłaniom. Można skorzystać z nich w każdym wieku.

– Zaszczepić możemy nawet małe dziecko, które ukończyło pierwszy rok życia. Często jest to też ten moment w jego życiu, gdy zaczyna chodzić, co oznacza, że jest bardziej narażone na ukłucie przez kleszcza. Dlatego informuję rodziców dzieci oraz młodzieży, że cykl szczepień warto rozpocząć jeszcze zimą, bez względu na to, czy zdecydujemy się na tryb zwykły czy przyspieszony. Dzięki temu dziecko uzyska pełną odporność wraz z nastaniem wiosny – tłumaczyła lek. med. Alicja Sapała-Smoczyńska, specjalistka w zakresie pediatrii, kierownik działu medycznego ds. operacyjnych szpitala Medicover. – Dzieci i młodzież to grupa, która ma najwyższy procent wyszczepialności. Szczególnie dotyczy to uczniów, którzy w okresie wakacyjnym często wyjeżdżają na obozy i kolonie, gdzie mają bardzo bliski kontakt z przyrodą.

Jeśli natomiast planujemy urlop dopiero latem, warto zaszczepić się nawet wczesną wiosną. Do tego czasu warto stosować podczas spacerów środki odstraszające kleszcze i chroniący przed nimi ubiór. W ogrodzie warto natomiast posadzić rośliny będące naturalnymi repelentami dla tych pajęczaków.

Czytaj: Co na kleszcze? Sprawdź, co zawierają i jak działają preparaty przeciw kleszczom oraz jakie efekty zapewniają naturalne sposoby odstraszania

Źródło informacji: PAP MediaRoom