Spis treści
Czym jest odporność i jak działa?
Układ immunologiczny ma za zadanie chronić organizm przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi, przede wszystkim patogenami takimi jak bakterie, wirusy, grzyby czy pasożyty. Układ odpornościowy składa się z wielu narządów takich jak szpik kostny, grasica, węzły chłonne, migdałki i śledziona. Organy te produkują komórki odpornościowe m.in. limfocyty T, limfocyty B, komórki NK i przeciwciała.
Wyróżniamy odporność swoistą (nabytą) i nieswoistą (wrodzoną). Odporność nieswoistą dziedziczymy po poprzednich pokoleniach, z nią się rodzimy. To ona reaguje jako pierwsza na zagrożenie i wywołuje stan zapalny niemal od razu po zetknięciu z patogenem. Następnie uruchamiane zostają systemy obronne odporności swoistej, które potrzebują nieco więcej czasu, aby zwalczyć chorobę. W ciągu kilku pierwszych dni infekcji wytwarzane są bowiem przeciwciała, które są wycelowane do walki z konkretnym patogenem. To właśnie na ten rodzaj odporności wpływ mają szczepionki odpornościowe.
Co na odporność? Doustna szczepionka uodparniająca
Szczepionki na odporność zawierają lizaty bakteryjne, czyli martwe komórki bakterii (lub ich fragmenty) takie jak:
- Haemophilus influenzae,
- Streptococcus pneumoniae,
- Klebsiella pneumoniae,
- Staphylococcus aureus,
- Streptococcus pyogenes,
- Streptococcus sanguinis,
- Moraxella catarrhalis.
Mimo, że szczepionki na odporność zawierają fragmenty bakterii to chronią także organizm przed działaniem wirusów czy grzybów. Pod ich wpływem układ odpornościowy zostaje pobudzony do działania i wytwarzania przeciwciał. Szczepionka stymuluje także produkcję makrofagów i limfocytów B, wzrasta także liczba limfocytów T. Można je stosować profilaktycznie, aby chronić siebie lub dziecko przed infekcjami, szczególnie nawracającymi infekcjami górnych i dolnych dróg oddechowych takimi jak choroby gardła, oskrzeli czy płuc. Można je także przyjmować w czasie choroby, aby wspomóc odporność i przyspieszyć powrót do zdrowia.
Jak stosować szczepionki na odporność?
Szczepionki na odporność dla dzieci i dorosłych stosuje się pod kontrolą lekarza. Są one wydawane wyłącznie na receptę i mają postać tabletek, granulatu, kapsułek, kropli do nosa. Przyjmuje się je więc doustnie lub donosowo, a nie w formie iniekcji jak w przypadku innych szczepionek, które zwykle otrzymujemy takich jak szczepionka na COVID-19, grypę czy różyczkę.
Czytaj też: Alergie i nowotwory mogą być ich objawem. Pierwotne niedobory odporności trudno rozpoznać
Szczepionki immunologiczne stosuje się głównie jako profilaktykę nawracających zakażeń dróg oddechowych, a jej skuteczność zależy od czasu stosowania. Pobudzenie układu odpornościowego to długotrwały proces, który trwa kilka miesięcy. Jeśli więc chcemy wzmocnić odporność przed sezonem grypowym w czasie jesieni i zimy to powinniśmy zacząć ją przyjmować co najmniej 1-2 miesiące wcześniej. Można je również stosować w czasie infekcji, a nawet podczas przyjmowania antybiotyków. Mogą one wtedy stanowić uzupełnienie kuracji i przyspieszyć powrót do zdrowia, ale należy pamiętać, że nie zastąpią one antybiotyku.
Przeciwwskazania do stosowania szczepionek na odporność
Doustnych szczepionek na odporność nie powinny stosować osoby ze stwierdzonymi niedoborami odporności oraz nadwrażliwością na obecne w preparacie składniki. Nie mogą ich też zażywać pacjenci przyjmujący leki immunosupresyjne (hamujące aktywność układu odpornościowego stosowane np. po przeszczepach czy w chorobach nowotworowych), a także:
- pacjenci będący w trakcie leczenia odczulającego,
- dzieci poniżej 3. roku życia,
- kobiety w ciąży,
- matki karmiące piersią.
