Rak piersi – objawy. Jak wyglądają guzy na piersiach i co powinno zaniepokoić? Rodzaje, rokowania oraz profilaktyka raka sutka

Rak piersi jest nowotworem rozwijającym się w tkance gruczołu piersiowego. W Polsce to najczęściej występujący nowotwór u kobiet i drugi najbardziej zabójczy. Co więcej, na przełomie ostatnich 50 lat dwukrotnie wzrosła zachorowalność na tę przypadłość. Przyczyny występowania raka piersi nie są do końca znane.

Głównymi czynnikami predysponującym są:

• płeć – roczna zapadalność wśród mężczyzn to ok. 140 osób, przy czym u kobiet 19 tysięcy,
• wiek – wraz z wiekiem zwiększa się ryzyko, osiągając szczyt między 50. a 60. rokiem życia,
• wystąpienie raka piersi w najbliższej rodzinie przed 50. rokiem życia,
• wczesna pierwsza miesiączka,
• późna menopauza,
• długotrwała hormonalna terapia zastępcza,
• nadwaga i otyłość pomenopauzalna,
• nieprawidłowa dieta bogata w alkohol oraz tłuszcze nasycone,
• brak odpowiedniej higieny snu.

Pierwsze objawy mogą pojawić się dopiero po wieloletnim, utajonym i bezbolesnym wzroście. Rak sutka u mężczyzn objawia się bardzo podobnie jak u kobiet, głównie niewielką naroślą wyczuwalną w okolicach brodawki. Może temu również towarzyszyć świąd lub wyciek wydzieliny.

Często zauważalnym objawem raka piersi jest powiększenie węzłów chłonnych pod pachą, po stronie guza. Zatem ważne jest, aby poddawać się rutynowym badaniom. Należy wspomnieć, aby raz na miesiąc wykonywać samobadanie, które pozwoli szybko wykryć ewentualne guzki w piersi i postawić szybszą diagnozę. Trzeba pamiętać, że nie każdy guz w piersi od razu oznacza raka. Zmiana może być również torbielą, tłuszczakiem, a także stanem zapalnym.

Najważniejsze jest, aby wykryć ewentualne zmiany w jak najwcześniejszym okresie. Szybka diagnoza w momencie bezobjawowym zwiększa szanse na całkowite wyleczenie i korzystnie wpływa na rokowania.

Diagnostyka obejmuje przede wszystkim samobadanie piersi. W ten sposób wykrywa się około 37 proc. guzów złośliwych. Każda zmiana, która została wykryta za pomocą dotyku powinna skłonić do wizyty u specjalisty.

Badania raka piersi to między innymi USG oraz mammografia. Najlepsze efekty diagnostyczne dają stosowane łącznie. Dobór właściwej metody ma szczególne znaczenie. U kobiet młodszych i ciężarnych pierwszą metodą z wyboru (również ze względu na bezpieczeństwo) jest badanie ultrasonograficzne, natomiast u kobiet powyżej 40. roku życia zaleca się przeprowadzenie badania mammograficznego.

Kobiety powyżej 50. roku życia powinny korzystać z mammografii raz na dwa lata, do momentu ukończenia 70.-75. roku życia.

Szybki dostęp do badania można uzyskać w mobilnych busach mammograficznych. Najczulszą metodą jest jednak rezonans magnetyczny, który zalecany jest kobietom z wysokim ryzykiem zachorowalności (posiadającymi mutację genową).

Podłoże genetyczne raka piersi posiada 5-10 proc. chorych. Kobiety, u których w rodzinie wykryto raka sutka mają zwiększone predyspozycje. Nowoczesne badania genetyczne na nosicielstwo mutacji genetycznej BRCA1 i BRCA2 pozwalają oszacować ryzyko rozwinięcia się raka sutka w przyszłości.

Predyspozycje, które powinny skłaniać kobietę do wykonania badań genetycznych:

• rodzinne występowanie nowotworu raka piersi lub raka sutka przed 40. rokiem życia,
• częste występowania raka jajnika w rodzinie,
• obustronne złośliwe guzy piersi w rodzinie,
• rak sutka u mężczyzn (tata, dziadek),
• obecność mutacji genowej BRCA u przodków.

Podczas kontroli można wykryć zmiany płynowe (torbielowate) oraz lite. O ile te pierwsze zazwyczaj nie wzbudzają niepokoju, to zmiany lite w piersiach wymagają pogłębienia diagnostyki. Wykryty guz poddaje się ocenie komórkowej. W tym celu przeprowadza się biopsję danej tkanki. Na podstawie wielkości, przerzutów do węzłów chłonnych oraz stopnia złośliwości postawia się ostateczną diagnozę i kieruje się pacjentkę na odpowiednie leczenie.

Nie każdy guz w piersi to rak, a ponad 90 proc. są to zmiany łagodne. Wszelkie anomalie w piersiach należy poddać diagnostyce.

Do łagodnych zmian zaliczamy:

• torbiele z włóknieniem (rzadko zmieniające swoją objętość),
• łagodne zmiany rozrostowe (często zwiększają swoją objętość).

Ta grupa zmian nie należy do groźnych, lecz wymagana jest częsta kontrola lekarska. Zmiany złośliwe mogą mieć różny wygląd oraz charakter. Najgroźniejszą postacią jest rak zapalny piersi, inaczej zwany rakiem zapalnym sutka. Występuje niezwykle rzadko, w granicach 1 proc. wszystkich chorych, jednak ma gorsze rokowania.

Najważniejsze, aby nowotwór został rozpoznany możliwie jak najszybciej. Warto skorzystać z badań przesiewowych, pozwalających znacznie szybciej rozpocząć leczenie. Walka z nowotworem jest wieloetapowa i uzależniona od jego stopnia. Obejmuje przede wszystkim chirurgiczną operację raka, radioterapię, chemioterapię, hormonoterapię oraz leczenie celowane (zastosowanie leków ukierunkowanych na układ i procesy odpornościowe).

Rozwój nowych technologii pozwala, w przypadku guza mającego maksymalnie 3 cm, na leczenie oszczędzające polegające na zachowaniu elementu piersi, bez konieczności całkowitego jej usunięcia. W przypadku całkowitej resekcji jednej lub obu piersi pacjentka może poddać się refundowanej operacji rekonstrukcji.

W ciąży istnieje chwilowe zwiększenie ryzyka zachorowania na raka piersi z powodu zmian hormonalnych zachodzących w organizmie. Naturalne karmienie, poza niezaprzeczalnymi korzyściami dla dziecka, na wiele sposobów służy też kobiecie.

Karmienie piersią zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwór złośliwy sutka. Na każdy rok laktacji przypada 5 proc. spadek, a dodatkowo zmniejsza się o 7 proc. z każdą kolejną ciążą. Szczególnie u wieloródek z mutacją BRCA1 karmienie powyżej roku zmniejsza ryzyko raka piersi aż o 36 proc.

Nowotwór sutka jest zależny od zmian hormonów w gruczole sutkowym. Pobudzanie laktacji zmniejsza ilość cykli miesięcznych, a tym samym obniża działanie estrogenów na organizm, które między innymi przyczyniają się do rozwoju raka piersi.

Nie ma idealnej recepty na walkę z rakiem. Celem profilaktyki jest jak najskuteczniejsze zmniejszenie ryzyka zachorowalności na nowotwór. Zmiana stylu życia oraz prowadzenie zdrowego stylu życia wpływa pozytywnie na organizm i poprawia jego stan ogólny. Do prozdrowotnych zachowań należą przede wszystkim unikanie nadwagi oraz otyłości, a także umiarkowana aktywność fizyczna. Skorzystaj z naszych zaleceń prozdrowotnych w profilaktyce raka piersi:

• unikaj produktów przetworzonych i konserwantów: konserwy mięsne i rybne, zupy i sosy w proszku, kostki rosołowe,
• wzbogać dietę w produkty bogate w witaminę A: jaja, słodkie ziemniaki, jarmuż, szpinak, marchew, pomidory, czerwona papryka, morele, brzoskwinie, śliwki,
• wprowadź do codziennego jadłospisu warzywa i owoce obfitujące w witaminę C: owoce cytrusowe (kiwi, grejpfrut),truskawki, pomidory, pietruszka nać, brokuły, kalafior, kiszonki (szczególnie kapusta),
• dodaj do posiłku produkty z witaminą E: nasiona i orzechy (słonecznik, dynia, sezam, migdały), szpinak, awokado,
• codziennie spożywaj pełnoziarniste produkty zbożowe: kasze, makarony, płatki, otręby,
• zwróć szczególną uwagę na dodatek produktów bogatych w magnez i selenu w diecie: Magnez – orzechy laskowe, migdały, kakao (gorzkie), ser twarogowy, ryż brązowy; Selen – owoce morza, ryby, drożdże, czosnek, suche nasiona roślin strączkowych (fasola, groch),
• uprawiaj codziennie umiarkowaną aktywność fizyczna przez 35-60 minut – spacer, nordic walking, jogging, jazda na rowerze, pływanie,
• unikaj stosowania używek w postaci alkoholu (szczególnie wysokoprocentowych) oraz palenia tytoniu,
• zadbaj o dobrą jakość snu – śpij 7-8 godzin, oraz staraj się zasypiać i wstawać o regularnych porach.

Źródła:

• J. Ph. Janssens, M. Vandeloo; Rak piersi: bezpośrednie i pośrednie czynniki ryzyka związane z wiekiem i stylem życia. Nowotwory Journal of oncology 2009
• J. Tkaczuk-Włach , M. Sobstyl , G. Jakiel; Rak piersi – znaczenie profilaktyki pierwotnej i wtórne. Przegląd Menopauzalny 2012
• Karmienie piersią a ryzyko rozwoju raka piersi i jajnika. Zwrotnik Raka 2019
• I.Hawrysz i współpracownicy; Jakość diety a ryzyko raka piersi lub płuc: badania kliniczno-kontrolne osób dorosłych z regionu Warmii i Mazur; Problemy higieny i Epidemiologii 2015,96(4)
• A. Dyzmann-Sroka, A.Kubiak; ABC raka piersi; Wielkopolskie Centrum Onkologii 2010
• A. Smaga, M. Mikułowska, A. Komorowska, B.Falkiewicz; Rak piersi w Polsce – leczenie to inwestycja; Warszawa, październik 2014
• J. Jassem, M. Krzakowski, B. Bobek-Billewicz, et al. Breast cancer. Oncol Clin Pract 2020; 16. DOI: 10.5603/OCP.2020.0038.

ZOBACZ: Ewa Chodakowska zachęca do badań piersi