Bakteria New Delhi jest odporna na antybiotyki. Wywołuje zapalenie płuc i sepsę. Superbakterię wykryto w polskim szpitalu. Komu zagraża?

Groźną bakterię New Delhi wykryto w sumie u 11 osób w szpitalu im. J. Strusia w Poznaniu, podjęto odpowiednie działania, by chronić pacjentów przed zakażeniami. Są niebezpieczne z tego względu, że patogen jest odporny na wiele antybiotyków.

New Delhi to nazwa antybiotykoopornych szczepów bakterii Klebsiella pneumoniae. Mają one geny odporności na antybiotyki „ostatniej szansy”, takie jak karbapenemy z grupy beta-laktamów. Stąd bywają oznaczane jako MBL (+) NDM-1, czyli wytwarzające rozkładające te związki enzymy z grupy metalo-beta-laktamaz (ang. metallo-beta-lactamase i New Delhi metallo-beta-lactamase). To właśnie z tego powodu często New Delhi nazywana jest superbakterią.

Bakteria ta jest też naturalnie niewrażliwa na penicylinę i łatwo zyskuje odporność również na inne antybiotyki, np. co najmniej 60 proc. szczepów obecnych w Polsce jest niewrażliwych również na cefalosporyny.

K. pneumoniae, czyli inaczej pałeczka zapalenia płuc, jako Gram-ujemna baktera z rodziny Enterobakterii (drobnoustrojów układu pokarmowego) stanowi element mikroflory jelitowej. Występuje także w jamie ustnej czy na skórze. Atakuje organizm przy osłabieniu odporności.

Na infekcję superbakterią Klebsiella pneumoniae szczególnie narażone są osoby z obniżoną odpornością, do których należą również bardzo małe dzieci i osoby w podeszłym wieku, a także pacjenci osłabieni chorobą i stosowanymi zabiegami.

Zakażeniu bakteriami K. pneumoniae sprzyja m.in. sztuczna wentylacja płuc, w tym nawet samo intubowanie, które zaburza zdolności obronne układu oddechowego przed infekcjami. Inne sytuacje zwiększające zagrożenie to chemioterapia czy cewnikowanie pęcherza moczowego.

Zakażenia K. pneumoniae częściej rozwijają się u pacjentów, którzy:

• pozostają w szpitalu dłużej niż 2 dni,
• w ciągu ostatnich 90 dni przyjmowali antybiotyki lub przebywali w szpitalu,
• nie dawniej niż miesiąc wcześniej byli poddawani dializom,
• stosują terapię immunosupresyjną wywołującą upośledzenie odporności,
• przebywają w zakładach opieki.

Bakterie Klebsiella pneumoniae wykrywa się nawet u osób mających zaledwie kontakt ze środowiskiem szpitalnym, a w organizmach pacjentów tych placówek poddawanych antybiotykoterapii są one obecne aż trzy razy częściej niż u ludzi, którzy nie bywają w zakładach lecznictwa.

Szczep NDM tak jak inne szczepy K. pneumoniae, bytuje w układzie trawienia nosicieli, nie wywołują objawów pokarmowych, takich jak np. biegunki. Bakterie mogą utrzymywać się tam nawet przez pół roku, ale wywołują zakażenie tylko wtedy, gdy dostaną się w inne miejsce, np. do dróg moczowych albo rany.

Klebsiella pneumoniae NDM-1 regularnie pojawia się w szpitalach na terenie Polski i całej Europy. Szacuje się, że wywołuje ok. 8 proc. stwierdzanych tam zakażeń. Według danych krajowych występuje głównie w układzie pokarmowym i oddechowym nawet u 20 proc. osób hospitalizowanych.

Antybiotykooporne szczepy K. pneumoniae, nazywane superbakteriami, są coraz poważniejszym zagrożeniem dla życia pacjentów przy dłuższym pobycie w placówce. Oprócz zapalenia płuc wywołują groźne powikłania, w tym ogólnoustrojowe zakażenie znane jako sepsa, a u noworodków – również zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Bakteria Klebsiella pneumoniae wyposażona w geny odporności na najsilniej działające antybiotyki jest częstym sprawcą szpitalnych zapaleń płuc, czyli przypadków rozwoju choroby po upływie 4 dni od przyjęcia do ośrodka.

Objawy zakażenia są zależne od tego, który układ zaatakuje. W przypadku zapalenia płuc pojawia się gęsta, zabarwiona krwią plwocina. W innych sytuacjach mogą wystąpić symptomy infekcji układu moczowego, wątroby, otrzewnej, tkanek miękkich czy opon mózgowo-rdzeniowych, jak również posocznica, czyli zakażenie ogólnoustrojowe.

Powodem, dla którego zaczęły powstawać antybiotykooporne szczepy Klebsiella pneumoniae, a także innych bakterii, stało się nadmierne stosowanie antybiotyków o szerokim spektrum działania. Pierwsze odporne szczepy K. pneumoniae wykryto w 1983 r., a te niewrażliwe na karbapanemy – w 1996 r.

Natomiast bezpośrednią przyczyną uodporniania się bakterii na antybiotyki w jest niedostateczna dezynfekcja stosowana w szpitalach, prowadząca do likwidacji jedynie części patogenów, podczas gdy te o wysokiej odporności na leki pozostają przy życiu i przekazują tę cechę następnym pokoleniom. Sytuacja ta może to wynikać zarówno z niskiej skuteczności stosowanych środków odkażających, jak i z nie dość rygorystycznego przestrzegania zasad higieny – oraz, jak pokazują badania, niedostatecznie ograniczonego kontaktu zarażonych osób z innymi pacjentami i personelem.

Nabywania odporności superbakterii na stosowane antybiotyki jest możliwe za sprawą przekazywania genów pomiędzy drobnoustrojami.

Źródło: Zakażenia szpitalne: Pałeczki jelitowe z rodziny Enterobacteriaceae wytwarzające karbapenemazy (CPE) gov.pl