Mycie rąk krok po kroku (instrukcja). Dlaczego, jak i czym myć ręce? Czym różni się mycie rąk od dezynfekcji?

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca mycie dłoni, jako skuteczną metodę ochrony przed zakażeniem koronawirusem SARS-CoV-2. Aby higiena dłoni faktycznie zmniejszyła ryzyko zachorowania, istotna jest częstotliwość, dobór środka myjącego, czas mycia, oraz precyzja ruchów.

Mycie rąk chroni przed chorobami wynikającymi z tzw. brudnych rąk. Termin ten należy rozumieć w przenośni i w dosłownym znaczeniu. Brudne ręce to dłonie pokryte widocznym brudem (np. piachem, kurzem, smarem) oraz zarazkami, których nie da się dostrzec gołym okiem. Do chorób „brudnych rąk” zaliczane są:

• biegunka,
• zatrucia pokarmowe,
• wirusowe zapalenie wątroby typu A,
• grypa,
• Salmonelloza.

Zobacz, jak zadbać o skórę dłoni, aby przywrócić im zdrowy wygląd

W ciągu dnia dotykamy rękoma mnóstwa rzeczy i powierzchni, które pokryte są niewidzialną warstwą bakterii, wirusów, grzybów oraz innych drobnoustrojów. Są to m.in. klamki drzwiowe, produkty spożywcze w sklepie, poręcze w środkach komunikacji miejskiej, kierownica samochodu, telefon, blaty stołów w lokalach gastronomicznych, przyciski do windy, klawisze bankomatu, myszka do komputera. Zarazki przekazujemy sobie również w bezpośrednich kontaktach z innymi osobami. Poprzez wymianę pieniędzy podczas zakupów, grzeczne przywitanie się przez uścisk dłoni lub pocałunek w policzek bądź usta.

W wyniku kontaktu z zakażonymi powierzchniami znajdujące się na nich drobnoustroje przenoszą się na dłonie. Za ich pośrednictwem dostają się w okolice twarzy, ust i oczu. Każdego dnia dotykamy twarzy nawet kilkanaście razy w ciągu godziny, a wilgotne błony śluzowe to najłatwiejsze drogi zakażenia. Choć nie wszystkie patogeny są szkodliwe, lepiej zapobiegać niż leczyć potencjalne infekcje. Aby uniknąć ewentualnych chorób, można ograniczyć kontakt z zanieczyszczonymi powierzchniami, co jest mało realne w dzisiejszych czasach, lub zadbać o lepszą higienę dłoni. To właśnie mycie rąk powinno być priorytetem!

Mycie rąk pozwala usunąć większość zarazków znajdujących się na powierzchni dłoni. Tym samym zmniejsza się ryzyko zakażenia, po kontakcie dłoni z twarzą. Do oczyszczania dłoni mamy do wyboru dwie możliwości, które różnią się skutecznością.

Mycie rąk za pomocą wody i zwykłego mydła (detergentu) oraz korzystanie z żeli antybakteryjnych, ale wyłącznie takich o wysokiej zawartości alkoholu etylowego w składzie (min. 60 proc.). Jeśli czas mycia rąk wynosi mim. 30 sekund (można ćwiczyć z zegarkiem) pozwala na pozbycie się 99 procent mikroorganizmów z powierzchni dłoni. Zminimalizowanie liczby drobnoustrojów o 99 procent to całkiem sporo. Oznacza to, że spośród 100 000 zarazków na dłoni pozostało ich ok. 1000.

Drugą możliwością jest dezynfekcja dłoni za pomocą specjalistycznych płynów dezynfekujących, których skład oparty jest na przebadanych substancjach o działaniu biobójczym. Również w przypadku tej metody mycie rąk powinno trwać minimum 30 sekund. Profesjonalne płyny do dezynfekcji pozwalają usunąć nawet 99,99 procent drobnoustrojów. Oznacza to, że z 100 000 patogenów, pozostaje ich jedynie 10.

Mycie rąk wodą z mydłem to tani i skuteczny sposób usuwania drobnoustrojów. Zdarzają się jednak sytuacje, gdy istnieje potrzeba umycia dłoni, natomiast nie ma możliwości skorzystania z toalety. W takich momentach warto posłużyć się płynem do dezynfekcji, bądź żelem antybakteryjnym o dobrym składzie. Komfortowa forma i opakowanie tych produktów pozwalają zawsze mieć je przy sobie, a ponieważ nie wymagają użycia wody, są bardzo praktyczne.

Płyn do dezynfekcji to nie to samo, co żel antybakteryjny z drogerii. Podstawową różnicą jest skuteczność obu preparatów. W przypadku żeli antybakteryjnych deklarowana skuteczność niszczenia drobnoustrojów sięga 90-99 procent, natomiast płyn do dezynfekcji pozwala pozbyć się nawet 99,99 procent zarazków. Z pozoru wartości niewiele się różnią: jednak żel antybakteryjny jest 100-krotnie mniej skuteczny niż płyn do dezynfekcji.

Dobry żel antybakteryjny powinien zawierać alkohol etylowy (alkohol denat, etanol) w ilości minimum. 60, a maksymalnie 70 procent. Takich wartości należy szukać na opakowaniu żelu antybakteryjnego. Drugim alkoholem jest izopropyl, czyli alkohol izopropylowy (propan-1-ol lub propan-2-ol). Ma on działanie bakteriobójcze i grzybobójcze. Jego zawartość w żelu nie musi być wysoka. Jego obecność zwiększa spektrum działania preparatu.

Płyny do dezynfekcji to wodne roztwory alkoholowe o działaniu biobójczym. Skuteczne preparaty o udowodnionym działaniu za pomocą badań klinicznymi, otrzymują pozwolenie wydawane przez Urząd Rejestracji Wyrobów Medycznych, Produktów Biobójczych i Produktów Leczniczych (lista płynów do dezynfekcji dostępna jest na stronie gis.gov.pl). Otrzymane upoważnienie zostaje nadane po przeprowadzeniu wnikliwych testów, które są ukierunkowane na poznanie właściwości biobójczych środka, w stosunku do konkretnych szczepów chorobotwórczych drobnoustrojów.

Mycie rak i ich dezynfekcja pozwalają na usunięcie większości szkodliwych mikroorganizmów. Oprócz wyboru odpowiedniego środka myjącego ważny jest także czas i częstotliwość procesu mycia rąk. Bez względu na wybrany preparat, aby uzyskać jego największą efektywność, dłonie trzeba oczyszczać minimum 30 sekund. Zalecana częstotliwość mycia rąk to 1 raz na godzinę.

Sytuacje, kiedy warto ponowić mycie dłoni to m.in.:

• Przed, w trakcie i po przygotowywaniu posiłku,
• Przed spożyciem posiłku,
• Po skorzystaniu z toalety,
• Przed i po wizycie w lokalu gastronomicznym,
• Po spacerze,
• Po opiece nad osobą chorą,
• Po pogłaskaniu psa,
• Po podróży komunikacją miejską,
• Po wizycie w sklepie spożywczym lub branżowym,
• Po wynoszeniu śmieci,
• Po zmianie pieluchy dziecku,
• Po wydmuchaniu nosa lub kaszlnięciu,
• Kilka razy w trakcie pracy przy komputerze.

Mycie dłoni powinno być priorytetem każdego dnia. Preparaty dezynfekujące odznaczają się bardzo wysoką skutecznością działania, pod warunkiem właściwego z nich skorzystania. Mycie rąk, bez względu na użyty środek myjący musi trwać minimum 30 sekund. Korzystając z mydła w kostce, najpierw należy je opłukać pod bieżącą wodą z zalegających na jego powierzchni drobnoustrojów.

Mycie rąk należy rozpocząć zmoczenia dłoni, pobrania środka myjącego i rozprowadzenia go poprzez pocieranie po wewnętrznych częściach rąk. Następnie należy odczyścić grzbiety dłoni, a także przestrzenie między palcami. W dalszej kolejności myciu podlegają opuszki palców i kciuk. Preparat, należy rozprowadzić również na nadgarstkach.

Jeśli w trakcie mycia rąk zabraknie produktu lub alkohol wyparował, należy dobrać porcję i kontynuować dezynfekcję dłoni. Mycie wszystkich fragmentów rąk, należy powtarzać do momentu, aż magicznie 30 sekund upłynie. Trzeba pamiętać o osuszeniu dłoni za pomocą jednorazowego ręcznika papierowego, który po skorzystaniu, należy umieścić w koszu na odpady. Korzystając z dwuetapowego mycia rąk za pomocą wody z mydłem, a następnie żelu antybakteryjnego lub płynu dezynfekującego, drugi etap należy rozpocząć od suchych dłoni, aby nie rozcieńczać biobójczego środka.

Preparaty do dezynfekcji są oparte o alkohol, który jest substancją o działaniu przeciwdrobnoustrojowym, ale również silnie drażniącym. Pierwsze zastosowanie płynu do dezynfekcji jest testowe. Jeśli wystąpiło zaczerwienie, skóra piecze i staje się podrażniona to znaki, że preparat ma zbyt silne działanie. Dalsze kontynuowanie dezynfekcji dłoni z jego pomocą będzie powodować pogłębienie się problemu. Powstałe rany na skórze to otwarte wrota dla mikroorganizmu. Jeśli produkt wysusza, powoduje łuszczenie i pękanie skóry, lepiej oczyszczać dłonie wodą z mydłem przez 30 sekund. Najlepiej też wybrać mydło naturalne, które charakteryzuje się krótkim i możliwie neutralnym dla skóry składem.