Mam koronawirusa, co dalej? Postępowanie po uzyskaniu pozytywnego wyniku testu na COVID-19? Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania

Wynik testu na koronawirusa można sprawdzić na stronie pacjent.gov.pl w zakładce „Internetowe Konto Pacjenta”. Potrzebny jest do tego kod, który dostaniemy podczas wykonywania testu. Informację o pozytywnym wyniku oraz sposobie leczenia przekaże telefonicznie również lekarz rodzinny. Może to być:

• Rozpoczęcie izolacji domowej, która obowiązuje każdego od chwili uzyskania pozytywnego wyniku testu na koronawirusa (nawet zanim zadzwoni z tą informacją lekarz!). Czas jej trwania w przypadku pacjentów bezobjawowych wynosi 10 dni. Między 7.-10. dniem izolacji lekarz rodzinny skontaktuje się ponownie, aby ocenić stan zdrowia. Na podstawie uzyskanych informacji zdecyduje o zakończeniu izolacji po 10. dniach lub jej wydłużeniu. Wskazaniem do tego są utrzymujące się objawy COVID-19 oraz pojawienie się nowych symptomów, które wcześniej nie występowały.
• Rozpoczęcie izolacji w izolatorium. To rozwiązanie dla osób, które nie mają możliwości podjęcia izolacji w domu, ponieważ mogą stanowić zagrożenie dla domowników np. osób starszych lub z chorobami współistniejącymi zwiększającymi ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19.
• Skierowanie do szpitala zakaźnego. Na hospitalizację kierowane są osoby z ciężkim przebiegiem infekcji koronawirusem.

Podczas izolacji należy spodziewać się telefonu od sanepidu. Pracownik powinien ustalić listę osób, z którymi kontaktował się chory na przestrzeni ostatnich dwóch tygodni. W praktyce do rozmowy może nie dojść, dlatego o infekcji warto samodzielnie poinformować bliskich i współpracowników, z którymi kontaktowaliśmy się w ostatnich 14. dniach.

Osoby na izolacji domowej nie muszą uzyskiwać elektronicznego zwolnienia lekarskiego (e-ZLA). ZUS posiada dostęp do danych zawartych w systemie EWP i udostępni je pracodawcy. Na tej podstawie zostanie wypłacone należne świadczenie.

Po uzyskaniu informacji o pozytywnym wyniku testu na koronawirusa wykonanego prywatnie należy od razu rozpocząć domową izolację, a także umówić się na teleporadę do lekarza POZ. Specjalista świadczący usługi płatne nie ma uprawnień do wysłania pacjenta na izolację domową oraz podejmowania decyzji o czasie jej zakończenia. Od tego momentu procedura nie różni się od tej stosowanej, gdy test został wykonany w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Obowiązek poinformowania o wyniku Inspekcję Sanitarną spoczywa na prywatnym laboratorium diagnostycznym.

Czas ten zależy od nasilenia infekcji. Większość osób z łagodnymi objawami zakażenia wraca do zdrowia w ciągu 30-60 dni. Natomiast w przypadku przeważającej części pacjentów w stanie ciężkim zdrowienie trwa powyżej 60-90 dni. W przypadku utrzymywania się symptomów infekcji przez wiele tygodni mówimy o tzw. długim COVID-19. U części pacjentów zmiany w organizmie wywołane przez COVID-19 mogą być trwałe. Mogą obejmować zmniejszenie powierzchni czynnej płuc, uszkodzenia mięśnia sercowego z arytmią, niewydolność nerek, zakrzepicę żył głębokich czy stany pozapalne jelit. Ozdrowieńcy, którzy mają za sobą krytyczny przebieg choroby, mogą wymagać długotrwałej rehabilitacji i opieki zdrowotnej.

Ponieważ nie istnieje całkowicie skuteczny środek zwalczający koronawirusa, a te stosowane w ciężkich przypadkach są dostępne tylko w szpitalach, COVID-19 leczy się jedynie w sposób objawowy. Oznacza to, że środki stosowane w leczeniu domowym mogą jedynie łagodzić symptomy infekcji takie jak kaszel, ból gardła, katar, gorączka, ból mięśni czy zapalenie spojówek. W tej roli sprawdzają się preparaty ogólnie dostępne bez recepty w aptekach i drogeriach, które podaje się również przy zwykłych infekcjach oddechowych. Są to m.in. ibuprofen, kwas acetylosalicylowy i paracetamol, które zwalczają bóle mięśniowe i zbijają gorączkę. W przypadku terapii w szpitalu skuteczne jest leczenie za pomocą osocza ozdrowieńców, musi jednak być rozpoczęte w maksymalnie ciągu kilku dni od początku infekcji i zawierać odpowiednio wysoki poziom przeciwciał anty-SARS-CoV-2.

Choć średnio co piąta infekcja grypopodobna jest spowodowana zwykłymi koronawirusami ludzkimi, jego nowy gatunek w postaci SARS-CoV-2 jest dużo bardziej niebezpieczny i u części chorych atakuje również narządy poza układem oddechowym. Prawdziwa grypa jest wywoływana przez wirusy grypy, natomiast nowy koronawirus wywołuje COVID-19. Choć mogą powodować podobne objawy, COVID-19 jest bardziej zaraźliwy od grypy i u niektórych wiąże się poważnymi powikłaniami. Objawy zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2 zwykle rozwijają się dłużej, bo 2-14 dni, a średnio 5 dni (dla grypy to 1-4 dni), a chorzy z COVID-19 dłużej zarażają też innych. Podczas gdy istnieją skuteczne leki i szczepionki przeciw grypie, na efektywne środki przeciw COVID-19 trzeba jeszcze poczekać.

Izolacją domową obejmowane są osoby, które uzyskały pozytywny wynik testu na obecność koronawirusa SARS-CoV-2 i przechodzą infekcje bezobjawowo lub w sposób łagodny. Przez cały czas jej trwania pacjent powinien pozostać w miejscu zamieszkania. Jeżeli nie ma takiej możliwości (np. mieszka z osobą w wieku podeszłym lub z wieloma chorobami współistniejącymi) służby sanitarno-epidemiologiczne wyznaczą ośrodek, w którym należy poddać się odosobnieniu.

Okres trwania izolacji domowej można sprawdzić na stronie internetowej pacjent.gov.pl w zakładce „Internetowe Konto Pacjenta” (w skrócie IKP). By stworzyć konto i zalogować się do aplikacji potrzebny jest profil zaufany lub e-dowód osobisty z warstwą elektroniczną. Drugą możliwością jest zalogowanie się za pośrednictwem konta internetowego iPKO lub Inteligo w PKO BP, bądź przez bank spółdzielczy.

Czas trwania izolacji domowej w przypadku pacjentów bezobjawowych wynosi 10 dni. W 7. a najpóźniej w 10. dobie jej trwania lekarz podstawowej opieki zdrowotnej skontaktuje się, by ocenić stan zdrowie i podjąć dalsze decyzje. Jeśli do tego czasu pojawią się objawy zakażenia koronawirusem, izolacja domowa zostanie przedłużona. Jej zakończenie nie może nastąpić wcześniej niż po 13. dniach od dnia wystąpienia objawów, przy czym ostatnie 3 doby muszą być bez gorączki i bez objawów infekcji ze strony układu oddechowego. Jeżeli stan zdrowia uległ poprawie – wyznaczy termin zakończenia izolacji.

Jeśli podczas domowej izolacji wystąpią nowe objawy COVID-19, lekarz rodzinny przedłuży standardowy czas trwania izolacji wynoszący 10 dni. Zakończenie odosobnienia nie może nastąpić wcześniej niż po 13. dniach od dnia pojawienia się symptomów, z zastrzeżeniem, że ostatnie 3 dni muszą być bezobjawowe.

O czasie trwania izolacji szpitalnej lub w izolatorium decyduje lekarz sprawujący opiekę nad chorym w danej placówce. Zakończenie nie może nastąpić jednak wcześniej niż po 13. dniach od dnia wystąpienia objawów. Ponadto 3 ostatnie doby muszą być bez objawów choroby COVID-19.

Domownicy mieszkający z osobą, u której wykryto COVID-19 zostają poddani automatycznej kwarantannie. Oznacza to, że sanepid nie będzie już wydawał oficjalnych decyzji, czyli informował o jej rozpoczęciu telefonicznie lub listownie. Czas trwania kwarantanny domowej jest o 7 dni dłuższy niż czas trwania izolacji osoby z dodatnim wynikiem testu na obecność COVID-19. Osoba bezobjawowa nie ma obowiązku wykonywania testu na koronawirusa.

Na pogorszenie mogą wskazywać następujące objawy:

• gorączka powyżej 39 stopni Celsjusza,
• trudności z oddychaniem i duszności,
• uczucie ucisku lub bólu w obrębie klatki piersiowej,
• nietypowe krwawienia z nosa,
• wybroczyny na skórze.

Jeśli wystąpią duszności i problemy ze swobodnym oddychaniem należy niezwłocznie zadzwonić na numer alarmowy 112 lub 999, by uzyskać profesjonalną pomoc medyczną. Podczas rozmowy należy poinformować dyspozytora o stwierdzonym COVID-19 i przebywaniu na izolacji domowej.

Osoba, która uzyskała pozytywny wynik testu na koronawirusa nie może opuszczać miejsca zamieszkania. Zabronione jest m.in. wychodzenie na klatkę schodową, do sklepu, apteki, lekarza, na spacer z psem itp.

Podczas izolacji domowej pracownik przebywa na zwolnieniu lekarskim (L4), dlatego praca – nawet zdalna – nie jest możliwa.

Podczas izolacji domowej można korzystać z domowego ogródka, lecz nie wolno dopuścić do sytuacji kontaktu z inną osobą niż domownik przebywający na kwarantannie.

Zgodnie z informacjami dostępnymi na portalu krwiodawcy.org krew na osocze do celów leczniczych mogą oddawać ozdrowieńczy, czyli osoby:

• w wieku 18-65 lat,
• co najmniej 28 dni po zakończeniu odczuwania objawów infekcji lub 18 dni po zakończeniu izolacji w przypadku infekcji bezobjawowej,
• spełniający ogólne kryteria kwalifikujące do oddawania krwi,
• po dokonywanych w przeszłości transfuzjach krwi, którzy przeszli dodatkowe badania w Regionalnym Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa (RCKiK),
• kobiety po przebytej ciąży, które przeszły badania w kierunku przeciwciał anty-HLA.

By oddać osocze bądź krew należy zgłosić się do Regionalnych Centrów Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa, które mają swoje siedziby w głównych miastach Polski.

Właściciele psów, którzy przebywają na domowej izolacji, mogą zwrócić się o pomoc z wyprowadzaniem czworonoga do sąsiadów, członków rodziny lub przyjaciół. Optymalnym rozwiązaniem jest czasowe przeniesienie czworonoga do domu nowego opiekuna. Jeśli nie ma takiej możliwości, przekazując zwierzę pomocnikowi, należy zadbać o jego bezpieczeństwo. Warto poprosić osobę, która zdecydowała się pomóc, by zdezynfekowała obrożę oraz smycz czworonoga i nie oddawała ich właścicielowi do czasu zakończenia izolacji. Przekazując zwierzę, należy unikać bezpośredniego kontaktu.

Inne dostępne rozwiązania to poszukanie pomocy w Internecie i na portalach społecznościowych. Zwrócić można się do grupy wsparcia „Pies w Koronie” (www.pieswkoronie.org), która zrzesza wolontariuszy oferujących pomoc z wyprowadzeniem czworonoga osobom przebywającym na kwarantannie lub domowej izolacji. Kolejną opcją jest rozważanie czasowe oddanie psa do hotelu dla zwierząt, gdzie zostanie zapewniona mu właściwa opieka. Usługa jest z reguły odpłatna.

Przebywając na izolacji nie wolno opuszczać miejsca zamieszkania. Po pomoc w zrobieniu zakupów w pierwszej kolejności warto zgłosić się do rodziny, sąsiadów lub przyjaciół. Odbierając siarki z żywnością, należy unikać bezpośredniego kontaktu. Optymalne rozwiązanie zakłada, by pomocnik zapukał do drzwi lub telefonicznie poinformował o zostawionych zakupach przed wejściem do domu i odszedł na odległość min. 2 metrów.

Pozostałe możliwości to:

• zrobienie zakupów online korzystając z oferty sklepów internetowych,
• skorzystanie z pomocy oferowanej przez ośrodki pomocy społecznej (wykaz placówek z podziałem na województwa),
• poszukanie pomocy oferowanej przez grupy wsparcia na portalach społecznościowych (np. Senior w Koronie – wsparcie dla osób starszych w czasie pandemii COVID-19),
• seniorzy mogą skorzystać z pomocy Solidarnościowego Korpusu Wsparcia dla Seniorów, dzwoniąc pod numer 22 505 11 11 lub wchodząc na stronę internetową www.wspierajseniora.pl.

Zespół pocovidowy, nazywany również post COVID-19, a w skrócie PCS to jednostka chorobowa, która jest dopiero poznawana i opisywana. Charakterystyczne dla zespołu pocovidowego są ogólne osłabienie, zmęczenie, bóle mięśniowe, trudności z oddychaniem, problemy z układem krążeniowym oraz zaburzenia jelitowe, będące wynikiem uszkodzenia naczyń w różnych narządach – a przede wszystkim w płucach. Jak podaje dr Paweł Grzesiowski, wymienione symptomy pojawiają się u ozdrowieńców po 2-3 miesiącach od zakończenia choroby. Wiadomo, że zespół pocovidowy rozwija się nawet o 1 na 10 osób, które przebyły infekcję nowym koronawirusem. Częściej rozwija się u pacjentów z ciężkim przebiegiem COVID-19.

PIMS-TS to pediatryczny wieloukładowy zespół zapalny związany z zakażeniem koronawirusem SARS-CoV-2 (ang. Paediatric Inflammatory Multisystem Syndrome – Temporally Associated with SARS-CoV-2). Inną nazwą stosowaną w odniesieniu do tej jednostki chorobowej jest MIS-C, czyli wieloukładowy zespół zapalny u dzieci (ang. Multisystem Inflammatory Syndrome in Children).
Choroba ujawnia się u dzieci i młodzieży w każdym wieku po przebytym COVID-19, również bezobjawowo. Symptomy PIMS-TS to:

• trwająca trzy dni wysoką gorączką, której nie da się zbić ogólnodostępnymi lekami, wybroczyny w jamie ustnej,
• zaczerwione oczy,
• wysypka na dłoniach i stopach, potem na reszcie ciała,
• osłabienie i odwonienie,
• objawy ze strony układu pokarmowego,
• odwodnienie.

Pierwsze objawy przypominają chorobę bostońską (bostonkę). W przebiegu PIMS-TS dochodzi do zaburzeń kardiologicznych, niewydolności serca i zmian w naczyniach wieńcowych. Ponieważ choroba atakuje wiele układów w organizmie dziecka, pacjent wymaga jednoczesnej pomocy wielu specjalistów.

Pulsoksymetr to urządzenie elektroniczne, które wyglądem przypomina duży spinacz biurowy. Ten niewielkich rozmiarów sprzęt zakładany najczęściej na palec u ręki służy do:

• nieinwazyjnego badania nasycenia hemoglobiny tlenem (tzw. saturacji), której wartość podaje w procentach,
• pomiaru pulsu, czyli tętna,

w warunkach domowych i szpitalnych. Pomiar jest szybki i bezbolesny, ponieważ nie wymaga pobrania próbki krwi.

Prawidłowa saturacja u osób zdrowych oscyluje w granicach od 95 do 98 procent (u osób po 79. r.ż. 94-98 proc.), a wartości w zakresie od 90 do 92 proc. wskazują na niedotlenienie i wymagają podania tlenu. Wskazaniem do monitorowania saturacji krwi są:

• astma oskrzelowa,
• przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP),
• zapalenie płuc,
• rak płuca,
• anemia,
• niewydolność serca,
• zawał serca,
• wrodzone wady serca,
• a także COVID-19.

Profesjonalny sprzęt można kupić przez internet, a jego koszt wynosi nie mniej niż 150-200 zł.

Pulsoksymetr to urządzenie, które nie wykrywa zakażenia nowym koronawirusem, a służy do oceny stanu chorego. Pomiary wysycenia hemoglobiny tlenem, czyli saturacji, dostarczają ważnych informacji o przebiegu COVID-19. Jeśli wysycenie krwi tlenem spada do wartości 90-92 procent, wskazuje to na niedotlenienie i kwalifikuje pacjenta do podania tlenu. W takiej sytuacji należy zadzwonić pod numer alarmowy 999 lub 112, celem wezwania karetki pogotowia.