Kasztany – właściwości lecznicze oraz zastosowanie. Na co pomaga maść z kasztanowca, a na co odwar z jego kory? Kto powinien ich unikać?

Kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum.) to drzewo z rodziny Sapindaceae, czyli mydleńcowatych.

Każda część drzewa kasztanowego jest użytecznym surowcem zielarskim, zarówno kora i liść kasztanowca, jak i kasztany, kwiaty, pączki oraz gałązki kasztanowca. Zawierają one substancje aktywne o różnej wrażliwości na działanie temperatury, dlatego należy je suszyć w temperaturze nie wyższej niż 50 stopni Celsjusza.

Ze świeżych pączków i pędów kasztanowca oraz z niedojrzałych nasion kasztanowca sporządza się intrakt. Intrakt to wyciąg na bazie alkoholu, dostępny w sklepach zielarskich. Można w nich nabyć także suszone kwiaty i korę z kasztanowca, które nadają się do przygotowania naparów. W aptekach dostępne są również żel z kasztanowca i maść z kasztanowca, zawierające od 2,5 do 20 mg escyny, czyli substancji, której kasztanowiec zawdzięcza swoje właściwości lecznicze.

Liść kasztanowca oraz jego pączki zawierają:

• kumaryny takie jak eskulina, fraksyna, fraksetyna, eskuletyna, skopolina i skopoletyna, żywicę o wysokim stężeniu terpenów,
• fitochinon (czyli witaminę K),
• flawonoidy takie jak kwercetyna, kemferol, rutyna i astragalina,
• garbniki,
• alantoinę,
• kwas alantoinowy,
• saponiny oleananu,
• niewielką ilość katechin.

Kora kasztanowca, jego pędy, nasiona i owoce zawierają saponiny oleananu, które mają dużą wartość udowodnioną licznymi badaniami w kontekście leczenia zakrzepicy oraz żylaków.

Zastosowanie lecznicze mają szczególnie zawarte w kasztanowcu eskulina i escyna, czyli substancje z grupy saponin, nasiona i owoce kasztanowca mają ich do 13 procent.

Saponiny kasztanowca, określane zbiorczo jako escyna, mają największą wartość w kontekście wzmacniania naczyń krwionośnych. Liście kasztanowca i młode pędy oraz pączki tego drzewa to świetny surowiec na wyciągi, które mają działanie uszczelniające naczynia krwionośne, wzmacniając ich strukturę, dzięki czemu pomagają na żylaki, problem z siniakami oraz na pajączki. Przyspieszają gojenie ran i mają silne działanie przeciwzapalne.

Wyciągi z pędów i kory kasztanowca mają właściwości antyseptyczne. Działają przeciwzapalnie, zmniejszają obrzęki i wysięki podskórne, mają też działanie odkażające, stymulujące odbudowę naskórka i wzmacniające naczynia krwionośne.

Stosowane wewnętrznie pobudzają też wydzielanie żółci i soku żołądkowego.

Preparaty z kasztanowca mogą być stosowane zarówno wewnętrznie (doustnie), jak i zewnętrznie. Miejscowo zastosowanie znajdują produkty w postaci maści z kasztanowca, żeli z kasztanowca, okładów, płukanek, intraktu do nacierania i płynu do irygacji.

Kasztanowiec ma zastosowanie do produkcji maści i żeli na bóle oraz obrzęki nóg. Maść na żylaki z dodatkiem kasztanowca to jeden z najbardziej popularnych preparatów na tę dolegliwość.

Żel z kasztanowca doskonale łagodzi uczucie tzw. ciężkich nóg, na przykład po długiej podróży. Dostępny jest też żel z kasztanowca z rutyną, która dodatkowo wzmacnia naczynia krwionośne i likwiduje tzw. pajączki.

Maści i żele z kasztanowca oraz preparaty doustne są wskazane przy:

• problemach z krzepliwością krwi,
• łatwo pękających naczynkach,
• pomocniczo przy stanach zapalnych skóry, gałek ocznych i spojówek
• wspomagająco przy trudno gojących się ranach, którym towarzyszy stan zapalny.

Preparaty z wyciągiem z kory kasztanowca są stosowane przy:

• stanach zapalnych stawów,
• reumatyzmie,
• pomocniczo przy kontuzjach sportowych takich jak stłuczenia i krwiaki,
• a także – w postaci kropli – przy stanach zapalnych siatkówki, naczyniówki, białkówki i spojówek.

Kora kasztanowca doskonale sprawdza się do likwidowania problemów z łupieżem. Odwar z kory tego drzewa pozwala naturalnie farbować włosy na brązowy (kasztanowy) kolor.

Płukanka z kory kasztanowca nie tylko ukryje siwe włosy, ale stosowana regularnie wzmacnia i regeneruje ich strukturę.

Z pączków kasztanowca robi się syrop, napary i nalewkę. Mają one działanie przeciwzapalne, wykrztuśne, przeciwalergiczne, moczopędne i przeciwzakrzepowe. Wzmacniają naczynia krwionośne i pomagają usunąć z organizmu toksyny. Zwiększają też elastyczność skóry.

Kwiaty kasztanowca zawierają sporo flawonoidów, które są silnymi antyoksydantami. Mają też działanie przeciwzapalne i poprawiają krążenie krwi oraz przemianę materii. Zaleca się stosować napar lub intrakt (wyciąg alkoholowy) z kwiatów kasztanowca.

Kwiat kasztanowca stosowany jest też w postaci naparów, nalewek i tabletek na mięśniaki macicy oraz w postaci wlewek doodbytniczych na hemoroidy i stany zapalne odbytnicy.

Liście kasztanowca zawierają substancje, które zwiększają krzepliwość krwi.

Ostrożnie powinny zatem stosować je osoby ze skłonnością do powstawania zakrzepów.

Natomiast pączki, owoce i nasiona kasztanowca mają działanie przeciwzakrzepowe – zmniejszają krzepliwość krwi, więc nie powinny ich stosować osoby z problemami z krzepliwością i ze skłonnością do podskórnych wylewów.

Źródło: Grynkiewicz G., Gruza M.M., Jatczak K.: Roślinne źródła półproduktów chemicznych i farmaceutycznych. Chemik, 2015.