Czym zajmuje się psychiatra oraz psychiatra dziecięcy? Jak wygląda wizyta u psychiatry?

Psychiatra to lekarz o specjalizacji lekarskiej z zakresu psychiatrii lub psychiatrii dzieci i młodzieży. Psychiatria w odróżnieniu od psychologii nie jest nauką społeczną, lecz dziedziną nauk medycznych, podlegającą regulacji w rozporządzeniu Ministerstwa Zdrowia. Osoba chcąca pracować w tym zawodzie, powinna ukończyć 6-letnie studia medyczne, a następnie uzyskać specjalizację.

Za twórcę terminu „psychiatria” uznawany jest Johann Christian Reil. Termin ten można przetłumaczyć z języka greckiego jako tchnienie życia, umysł lub duszę. Nauka ta skupia się na funkcjonowaniu ludzkiej psychiki, uwzględniając nie tylko biologiczne i neurologiczne przyczyny zaburzeń psychicznych, lecz także m.in. uwarunkowania społeczne, psychologiczne czy instytucjonalne. Psychiatra w trakcie studiów nabywa więc interdyscyplinarną wiedzę z różnych dziedzin nauk o człowieku. Psychiatra dziecięcy powinien ponadto mieć kompetencje pedagogiczne.

Zawód psychiatry został sklasyfikowany pod kodem 221256 klasyfikacji zawodów i specjalności Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Rolą lekarza tej specjalności jest rozpoznawanie, różnicowanie, zapobieganie oraz leczenie:

• Zaburzeń i chorób psychicznych.
• Uzależnień.
• Nerwic.
• Upośledzeń umysłowych o charakterze nabytym oraz wrodzonym.
• Zespołów nieprzystosowania społecznego.

W celach diagnostycznych psychiatra posługuje międzynarodowymi kryteriami ICD-10 oraz DSM-5. Leczenie psychiatryczne opiera się głównie na farmakoterapii oraz psychoterapii. Miejscem jego przeprowadzania może być zarówno szpital, jak i specjalistyczne poradnie, takie jak zwłaszcza:

• Poradnia Leczenia Nerwic.
• Poradnia Zdrowia Psychicznego.
• Poradnia Leczenia Uzależnień.
• Poradnia Psychiatrii Dzieci i Młodzieży.

Psychiatrzy w przeciwieństwie do psychologów mają prawo do udzielania porad lekarskich, a także wydawania orzeczeń i opinii lekarskich. Wykonują oni zawód zaufania publicznego.

Do podstawowych zadań zawodowych lekarza psychiatry zalicza się m.in.:

• Prowadzenie badań, których celem jest ustalenie diagnozy, ocena bądź kontrola stanu zdrowia psychicznego pacjenta.
• Wykonywanie badań medycznych.
• Nawiązywanie kontaktu z pacjentem, a także jego rodziną w celu podjęcia współpracy dotyczącej leczenia.
• Wykonywanie testów sprawności psychicznej w zakresie rozwoju psychoruchowego, poznawczego oraz sfery afektywnej.
• Kierowanie chorych na badania do lekarzy innych specjalności medycyny.
• Wydawanie świadectw, orzeczeń, opinii i wniosków dotyczących orzekania o inwalidztwie, a także związanych z sądownictwem i zatrudnieniem.
• Prowadzenie leczenia zaburzeń i chorób psychicznych takimi metodami jak psychoterapia, farmakoterapia, elektroterapia, hipnoza, terapia zajęciowa itd., udzielanie doraźnej pomocy lekarskiej w naglących stanach.
• Kierowanie działaniami, w których konieczne jest zahamowanie agresji pacjenta.
• Prowadzenie dokumentacji lekarskich dotyczących historii choroby.
• Wypisywanie recept, zwolnień lekarskich oraz skierowań.

POLECANE: Wysłuchaj podcastu stronyZDROWIA na temat chorób psychicznych w społeczeństwie i sposobów ich leczenia. Gościem jest dr Magdalena Flaga-Łuczkiewicz, lekarz specjalista psychiatra, Centrum Terapii Dialog.

Lekarz psychiatra zajmuje się szeregiem chorób i zaburzeń psychicznych. Należą do nich zwłaszcza:

• Różnego typu uzależnienia.
• Zaburzenia seksualne.
• Nerwice.
• Stany lękowe oraz fobie.
• Przewlekłe problemy ze snem.
• Lęki napadowe.
• Stany przewlekłego napięcia i niepokoju.
• Depresje i inne stany przedłużającego się smutku, apatii i obniżonego nastroju.
• Stany wyczerpania psychofizycznego.
• Różnego typu zaburzenia osobowości.
• Zachowania nieakceptowane społecznie,
• Urojenia, omamy i halucynacje.
• Utrzymujące się poczucie wewnętrznej pustki i niezdolność do odczuwania różnych stanów emocjonalnych.
• Natrętne myśli i zachowania.
• Zaburzenia afektywne-dwubiegunowe.
• Skłonności do izolacji społecznej.
• Problemy z pamięcią.
• Zaburzona koncentracja uwagi i skłonność do rozkojarzenia.
• Przedłużające się stany poczucia winy, niskiego poczucia wartości i beznadziejności.
• Myśli i próby samobójcze.
• Przesadna drobiazgowość.
• Obniżona sprawność intelektualna.
• Nieuzasadnione stany euforii.
• Nadpobudliwość psychoruchowa lub zbyt ograniczona aktywność ruchowa.
• Nieustanne i nieuzasadnione poczucie zagrożenia.

Psychiatra dziecięcy to lekarz, który zajmuje się diagnozą, różnicowaniem, zapobieganiem i leczeniem zaburzeń i chorób psychicznych wieku dziecięcego. W celu postawienia diagnozy, specjalista ten przeprowadza wywiad z jego rodzicami. Zadaje pytania dotyczące m.in. przebiegu ciąży i porodu, przebytych przez dziecko chorób, a także jego dotychczasowego rozwoju. Często w celu rozpoczęcia leczenia zasadna jest opinia poradni pedagogicznej czy szkolnego psychologa. Psychiatrzy dziecięcy najczęściej zajmują się leczeniem takich zaburzeń i dolegliwości jak m.in.:

• Lęki dziecka – np. dotyczące pobytu w szkole.
• Zaburzenia ze spektrum autyzmu – zwłaszcza autyzm dziecięcy i atypowy, zespół Aspergera, autyzm wysokofunkcjonujący.
• Tiki nerwowe.
• Schizofrenia dziecięca.
• Moczenie nocne.
• Natręctwa.
• Zespoły nadpobudliwości psychoruchowej (ADD oraz ADHD).
• Upośledzenia umysłowe.
• Depresje.
• Uzależnienia.

Gdzie szukać pomocy psychiatrycznej?

Celem pierwszej wizyty u psychiatry jest rozpoznanie stanu psychicznego pacjenta, aby ustalić zasadność ewentualnego leczenia lub wydać zaświadczenie czy opinię. Psychiatra dokonuje rozpoznania na podstawie wywiadu z pacjentem, a także może posłużyć się dodatkowymi narzędziami diagnostycznymi, takimi jak testy czy skale. W trakcie wywiadu lekarz psychiatra zadaje szereg pytań, dzięki którym jest w stanie poznać aktualny stan zdrowia pacjenta oraz historię chorób. Skupia się również na rozpoznaniu jego sytuacji życiowej – rodzinnej, związkowej, zawodowej czy społecznej. Zadaje ogólne pytanie dotyczące powodów, dla których zdecydował się na wizytę. Może również zapytać o to, czy w rodzinie pacjenta występował problem chorób i zaburzeń psychicznych. Chory zostanie poproszony o wskazanie doskwierających mu dolegliwości i objawów somatycznych, a także okoliczności ich powstawania. Psychiatra zwraca uwagę nie tylko na przekazywane przez niego treści werbalne, lecz także wyciąga wnioski na podstawie zachowań.

Pacjent podczas wizyty ma prawo odmówić odpowiedzi na poszczególne pytania. Może również zadawać pytania, m.in. związane z obawami dotyczącymi leczenia, skutkami ubocznymi stosowania leków czy długości prowadzenia farmakoterapii. Ma także prawo poprosić o wyjaśnienie i doprecyzowanie niezrozumiałych dla siebie kwestii i terminów.

Gdzie szukać pomocy psychiatrycznej?