Wpływ telewizji na zdrowie. Jak oglądanie telewizji wpływa na nasz mózg?

Upowszechnienie telewizji związane jest bezpośrednią ze zjawiskiem komunikowania masowego, a także telemanii, która rozwija się przede wszystkim w krajach wysokorozwiniętych. W wielu rodzinach powszechnym obrazkiem stało się wspólne oglądanie telewizji z paczką ciastek lub chipsów. Telewizja prowadzi nie tylko do upraszczania świata, ale także do rozwoju wad postawy i szerzenia otyłości. Niekiedy programy telewizyjne dla wielu osób są podstawowym oknem na świat, a zarazem jedyną formą rozrywki.

Negatywny wpływ telewizji na zdrowie człowieka wynika z nadmiaru bodźców i niedostatecznej stymulacji mózgu, a także z jakości emitowanych przekazów medialnych. Nowoczesne telewizory odświeżają obraz z częstotliwością 120 kHz na sekundę, czego nie jest w stanie uchwycić ludzkie oko. Mimo to impulsy te odnotowuje nasz mózg, co negatywnie wpływa na jego funkcjonowanie. Konsekwencje spędzania zbyt dużej ilości czasu na oglądaniu telewizji mogą być bardzo dotkliwe, zwłaszcza w przypadku dzieci, u których kształtuje się układ neurologiczny.

Telewizja ma negatywny wpływ zarówno na zdrowie fizyczne, jak i psychiczne. Mimo tej świadomości dla wielu osób oglądanie telewizji jest głównym sposobem na relaks i rozładowanie stresu po całym dniu ciężkiej pracy. Przekonanie to wynika przede wszystkim z tego, że oglądaniu programów telewizyjnych, towarzyszą nam pozytywne doznania, które często znikają po wyłączeniu telewizora. Niepokój powinno wzbudzić to, że mechanizm działania telewizji jest podobny do mechanizmu działania silnie uzależniających środków uspokajających.

Czytaj też: Twoje dziecko ogląda bajki o superbohaterach? Może mieć problemy z zachowaniem i nauką w wieku nastoletnim. Uważaj na brutalne treści w TV

W 2015 r. na łamach czasopisma “Jama Psychiatry”, wydawanego przez Amerykańskie Towarzystwo Medyczne, opublikowano badania na temat tego, jak telewizja wpływa na nasze zdrowie. Badania te trwały aż ćwierć wieku, w którego trakcie naukowcy śledzili nawyki grupy ponad 3000 osób. Po upływie 25 lat na badanych osobach przeprowadzili trzy rodzaje testów sprawności intelektualnej. Jak można się spodziewać zdecydowanie najsłabiej wypadły osoby, które przez 25 lat oglądały telewizję co najmniej przez trzy godziny dziennie. Znacznie lepiej poradzili sobie badani, którzy rezygnowali z telewizji na rzecz innych rozrywek jak np. książka czy teatr. Naukowcy z Amerykańskiego Towarzystwa Medycznego doszli do wniosku, że telewizja wpływa negatywnie na mózg, jednakże nie zdołali dojść do bezpośrednich przyczyn takiego stanu. Prawdopodobnie to właśnie forma stymulacji mózgu jest niewystarczająca.

Zobacz, jaki wpływ na zdrowie ma czytanie książek?

Obecnie telewizja, a dokładniej: przekazy medialne w niej emitowane stanowią podstawowe źródło rozrywki dla wielu osób, które nie do końca zdają sobie sprawę z jej negatywnego wpływu na zdrowie – zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Z tego powodu wiele rodziców serwuje swoim pociechom kilkugodzinne seanse bajek, zupełnie nie zastanawiając się nad tym, jaki to ma wpływ na ich zdrowie.

Negatywne skutki oglądania telewizji to:

• Brak odpowiedniej ilości ruchu, co nieuchronnie prowadzi do zaburzeń rozwoju ciała: problemów z równowagą, nadmiernymi kilogramami i wad kręgosłupa.
• Problemy ze wzrokiem, najczęściej w postaci krótkowzroczności, co ma związek z dwuwymiarowym ekranem telewizora.
• Nadpobudliwość, problemy z pamięcią i koncentracją, które związane są z nadmierną ilością emitowanych bodźców w krótkim czasie. Mózg dziecka nie jest w stanie nadążyć za prezentowanymi przekazami: obrazowymi, słuchowymi i dźwiękowymi.
• Pauperyzacja języka, co związane jest przede wszystkim z jakością prezentowanych materiałów telewizyjnych, które w większości przypadków na pierwszym miejscu stawiają na obraz.
• Brak wyobraźni, co wynika również z nadmiaru bodźców i braku odpowiedniej stymulacji obszaru mózgu odpowiedzialnego za kreatywność.
• Trudności z odróżnianiem świata prezentowanego w telewizji od świata rzeczywistego.
• Lenistwo umysłowe, co wynika z braku odpowiedniej stymulacji mózgu.
• Problemy z nauką, co ma bezpośredni związek z problemami z pamięcią i koncentracją.
• Problemy z empatią, uniewrażliwienie się na krzywdę innych ludzi, co wynika z upowszechnienia przekazów medialnych o krzywdzie ludzkiej. Może się to przerodzić nawet w postawę cyniczną.
• Zaburzenia kompulsywno-obsesyjne, co wynika z potrzeby dostarczania coraz większych wrażeń i niskiej samooceny.

Duży wpływ na to, jak telewizja wpływa na zdrowie dzieci, mają prezentowane przekazy medialne. Szczególnie niekorzystnie oddziałują programy (bajki, filmy, reality-show), w których na pierwszy plan wysuwa się przemoc. Oglądanie takich przekazów przez dzieci może mieć skutki zarówno krótko-, jak i długoterminowe. Liczne badania naukowe potwierdzają związek agresji w życiu dorosłym z nadmiernym oglądaniem kreskówek z przemocą w tle w wieku dziecięcym. Wpływ programów z przemocą może mieć różny wpływ na psychikę dziecka, co jest uzależnione przede wszystkim od jego charakteru. Niektóre dzieci mogą naśladować zachowania agresywne, inne – uniewrażliwiać się na nie, a jeszcze inne – bać się ich.

Amerykańska Akademia Pediatrów zaleca rodzicom, by dzieci do 3 roku życia nie miały żadnej styczności z telewizją. Natomiast starsze dzieci i nastolatkowie nie powinni przekraczać więcej niż 1-2 godzin łącznie na korzystanie z: telewizji, komputera, smartfona i innych elektronicznych nośników.

Niemowlęta, którym włącza się telewizor najczęściej są bardzo skoncentrowane na tym, co się dzieje na ekranie. W opracowaniach naukowych mówi się nawet o hipnotycznym skupieniu wzorku. Ma to bezpośredni związek z tzw. reakcją orientacyjną, którą opisał Pawłow w latach 30. ubiegłego wieku. Związana jest ona z maksymalizacją receptorów wszystkich zmysłów na czynniki środowiskowe, które przygotowują organizm do natychmiastowej reakcji. Badania wykazują, że reakcję orientacyjną można zaobserwować u niemowląt oglądających telewizję, co ma negatywny wpływ na rozwój ich układu neurologicznego. Coraz częściej i głośniej mówi się o związkach oglądania telewizji w wieku niemowlęcym z: autyzmem, ADHD i zaburzeniami kompulsywno-obsesyjnymi.

Jedną z konsekwencji oglądania telewizji jest znaczne uproszczenie świata i jego problemów. Dotyczy to przede wszystkim bezrefleksyjnego chłonięcia wszelkich przekazów medialnych. Dzieje się tak m.in. dlatego, że telewizja dla wielu osób jest podstawowym źródłem informacji na temat: polityki, kultury, nauki, a także aktualnych wydarzeń na świecie. Obecnie powszechnym zjawiskiem w telewizji jest manipulacja, która może przybierać zróżnicowane formy:

• Selekcji informacji tzw. gatekeeping.
• Ramkowania tzw. framing, który polega na wybieraniu pewnych aspektów rzeczywistości i uwydatnienia ich w celu propagowania konkretnego światopoglądu.
• Ageda-setting, które przybiera postać wartościowania przekazów medialnych i ustalania ich hierarchii.
• Teorii użytkowania i zaspokajania potrzeb, polegającej na przekazywaniu użytkownikom dokładnie tego, co chcą zobaczyć i usłyszeć.
• Teorii dwustopniowego przepływu informacji.
• Programowania neurolingwistycznego, które wykorzystuje różne techniki w tym m.in.: modelowania, kotwiczenia, linii czasu i przeramowania.
• Manipulacji językiem i faktami.
• Manipulacji podświadomością (przekazy podprogowe)
• Fake newsy (fałszywe informacje).
• Fragmentaryzacji informacji.