Do psychologa za darmo, bez skierowania i zapisu. Ważna zmiana w Centrach Zdrowia Psychicznego. Znajdź najbliższy ośrodek

Centra Zdrowia Psychicznego powstały w ramach programu pilotażowego w 2018 roku. Ich celem było przetestowanie rozwiązań kompleksowych, ciągłych świadczeń dla pacjentów oraz upowszechnienia opieki opartej na modelu psychiatrii środowiskowej. W ośrodkach można uzyskać natychmiastową pomoc bezpłatnie, bez skierowania i konieczności zapisywania się na wizytę.

Dr Anna Depukat, psychiatra, psychoterapeuta, kierownik biura ds. pilotażu Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego podkreśliła, że to, co jej zdaniem było największym wyzwaniem pilotażu, to nie tylko testowanie nowego rozumienia zdrowia psychicznego, ale też całkowita zmiana organizacji oraz finansowania świadczeń w tym obszarze.

Pilotaż, jak wyjaśniała, polegał na skoordynowanej opiece nad pacjentem, z wykorzystaniem różnych form wsparcia – środowiskowego, ambulatoryjnego, dziennego i leczenia stacjonarnego.

Czytaj też: Brak energii, smutek i kiepski nastrój. To jesienna chandra czy może depresja? Te 6 czynników pomoże ci je odróżnić

Ekspertka wskazała, że reforma zakładała ewolucyjne odejście „od modelu opieki instytucjonalnej, opartej głównie na leczeniu stacjonarnym w szpitalach, głównie monoprofilowych i modelu pofragmentowanych świadczeń, gdzie system nie wymagał koordynacji i ciągłości opieki”.

Czytaj również: Do tego lekarza już bez skierowania. Nowe zasady w świadczeniach na NFZ

System – jak kontynuowała – oferował wcześniej usługi, które nie były w stanie efektywnie pomóc osobom przeżywającym kryzys psychiczny i nie tylko niwelować objawy, ale pomagać pacjentom zdrowieć i powracać do pełnienia ról społecznych, rozwoju, nawiązywania dobrych relacji.

Na stronach Rządowego Centrum Legislacji 23 stycznia 2024 opublikowano projekt nowelizacji rozporządzenia w sprawie programu pilotażowego w centrach zdrowia psychicznego.

W projekcie wprowadzono zmianę w zakresie możliwości uzyskiwania świadczeń psychologicznych w punktach zgłoszeniowo-koordynacyjnych bez konieczności posiadania skierowania. [...] Mając na uwadze konieczność udzielenia szybkiego wsparcia pacjentom zgłaszanym się do punktu zgłoszeniowokoordynacyjnego (w przypadkach pilnych do 72 godzin), przetestowanie możliwości skorzystania ze świadczeń psychologicznych bez konieczności posiadania skierowania jest istotne w kontekście przygotowania zmian systemowych po zakończeniu programu pilotażowego – wskazuje Ministerstwo Zdrowia w uzasadnieniu.

Zmiany wejdą w życie 14 dni po opublikowaniu rozporządzenia w Dzienniku Ustaw.

– Na ten moment mamy 77 działających Centrów Zdrowia Psychicznego typu A i 17 typu B. W tych centrach jest realizowana kompleksowa oferta. Co kluczowe, mamy do czynienia z nowym elementem systemu, jakim jest punkt zgłoszeniowo-koordynacyjny, gdzie każdy dorosły mieszkaniec naszego kraju, w sytuacji, w której potrzebuje pomocy w obszarze zdrowia psychicznego, choćby porady informacyjnej, jak pomóc komuś ze swoich bliskich, bez skierowania może zgłosić się w obszarze swojego miejsca zamieszkania do takiego CZP, do takiego punktu i uzyskać ofertę wsparcia – mówiła w listopadzie 2023 r. dr Depukat.

To, co ważne, jak zaznaczyła, to nie tylko poprawa dostępności, ale również dostosowywanie oferty do potrzeb pacjentów.

– Jeśli tego sytuacja wymaga, stan jest pilny, to pacjent musi uzyskać pomoc do 72 godzin, czyli nie ma sytuacji, że gdy jest poważny kryzys i cierpienie, trzeba oczekiwać na pomoc wiele miesięcy. Co więcej, w stanie bezpośredniego zagrożenia zdrowotnego, pomoc jest natychmiastowa w ramach opieki doraźnej i leczenia stacjonarnego – zaznaczyła.

Kierownik biura ds. pilotażu Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego wskazała, że nowością jest bardzo szeroka dostępność różnorodnej, wykwalifikowanej kadry medycznej. Są to nie tylko lekarze psychiatrzy, psychoterapeuci, psycholodzy, ale także pielęgniarki psychiatryczne, terapeuci środowiskowi, asystenci zdrowienia, terapeuci zajęciowi, pracownicy socjalni.

– W Centrach Zdrowia Psychicznego często zdarza się, że są dostępne porady prawne, opieka dietetyka, kluby pacjenta, grupy samopomocowe i wsparcia – dodała.

Jest to możliwe, jak wyjaśniła, dzięki testowaniu nowego modelu finansowania. „Pierwszy raz w systemie, w ochronie zdrowia psychicznego testujemy finansowanie budżetem powierzonym” – wskazała.

Dr Anna Depukat poinformowała, że „do końca tego roku jest możliwość uruchomienia 129 Centrów Zdrowia Psychicznego”. Zgodnie z informacjami z prezentacji ekspertki, byłyby to 103 centra typu A i 26 typu B.

– Czyli będziemy mieć ponad 50 proc. dorosłych mieszkańców naszego kraju, którzy mają dostęp do swoich regionalnych CZP – wskazała specjalistka.

Kierownik biura ds. pilotażu mówiła, że wyzwaniem jest m.in. unifikacja wdrożenia. „Widzimy, że opieka psychiatryczna była bardzo różnorodna na poziomie kraju” – wskazała.

Ważna jest, jak kontynuowała, jakość w ochronie zdrowia psychicznego.

– Wcześniej trzeba powiedzieć wprost, byliśmy w systemie, gdzie była bieda, bylejakość, zgoda na to, żeby świadczenia były poniżej standardu, którego wszyscy oczekiwalibyśmy dla siebie i swoich bliskich. Dlatego tak ważne jest konsekwentne kontynuowanie wdrażania tak ambitnego, ale koniecznego modelu, standaryzacja jakości. Mamy szansę na unifikację i dostępność pomocy wysokiej jakości na terenie całego kraju – stwierdziła ekspertka.

W ramach pilotażu Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego powstały 94 centra zdrowia psychicznego. Aby skorzystać z bezpłatnej pomocy wystarczy przyjść do punktu zgłoszeniowo-koordynacyjnego w godzinach 8:00-18:00 bez skierowania czy zapisu.

W punkcie czeka pielęgniarka psychiatryczna, psycholog, psychoterapeuta lub psychiatra, którzy po rozmowie z pacjentem lub jego bliskim opracują wstępny plan leczenia dostosowany indywidualnie do potrzeb pacjenta. Mogą to być regularne wizyty u psychiatry, psychoterapia indywidualna lub grupowa, pobyt na oddziale dziennym, leczenie domowe oparte na wizytach w domu pacjenta i terapeutycznej pracy z nim i jego rodziną.

Dostępne jest także wparcie od asystenta zdrowienia, czyli osoby po kryzysie psychicznym, która po odpowiednim przeszkoleniu pomaga osobom trwającym w kryzysie i ich bliskim. W pilnych przypadkach pomoc będzie udzielana w ciągu 72 godzin. W przypadkach nagłych pacjent może zostać skierowany na hospitalizację do szpitala, z którym współpracuje Centrum Zdrowia Psychicznego.

Więcej informacji oraz mapę dostępnych ośrodków znajdziesz na stronie Pilotażów Centrum Zdrowia Psychicznego.

– Mamy nadzieję, że program pilotażowy zostanie wdrożony jako element systemu opieki zdrowotnej, ale w naszej ocenie nie zdążymy tego uzyskać w tym roku. Z tego powodu pilotaż zostanie przedłużony do czasu powstania odpowiednich zapisów legislacyjnych. Do końca 2027 roku programem powinna być objęta cała Polska – podsumowała dr. Anna Depukat.